Przedbramie Wieży Luizy w Oleśnicy

Podczas przeglądania prasy oleśnickiej z lat 1856-1862 zobaczyłem ogłoszenie reklamowe, w którym rzemieślnik zaprasza do swojej firmy mieszczącej się przy Louisenbrücke czyli moście Luizy, co należało odczytywać jako przy przedbramiu Wieży Luizy. Nie skopiowałem tego ogłoszenia, gdyż byłem zainteresowany innymi zagadnieniami. Natomiast o tym adresie pamiętałem jako o znaczącym śladzie istnienie tego przedbramia jeszcze w połowie XIX w. Teraz wracam do tego "mostu Luizy".

Wieża (Brama) Namysłowska, potem zwana Bydlęcą (wołową, krowią), od przełomu XVIII/XIX nosiła nazwę Wieży Luizy. Nazwa pochodziła od imienia królowej Prus (żona Wilhelma III), która 21 czerwca 1798 r. odwiedziła przejazdem Oleśnicę witana przez Fryderyka Augusta księcia brunszwicko-oleśnickiego. Wtedy, a może dopiero po jej śmierci w 1810 r. obecna ul. św. Jadwigi nazwana została ul. Luizy (Louisenstrasse). Od nazwy ulicy wieża bramna (Louisenthor) i przedmieście (Louisen Vorst) także przejęły tę nazwę.

Z Wieżą Bydlęcą związane było przedbramie, które jak się okazuje, było najdłuższe spośród 4-ch istniejących. Przez dłuższy czas sądziłem, że najdłuższe przedbramie istniało przy Bramie Oławskiej, które musiało mieć długość ok. 40 m. Na podstawie planu z 1743 r. i 1865 r. można sądzić, że najdłuższe było związane z Wieżą Luizy. Wynikać to może z poniższego planu.

Fragment planu Ch. F. von Wredego z ok. 1743 r.[1]. 1 - Przedbramie Bydlęce (później Luizy),
2 - Przedbramie Oławskie, 3 - rzeka Oleśnica

Na bardziej dokładnym planie (nie mam prawa go publikować) widać, że omawiane przedbramie było nieco dłuższe niż oławskie. Jaśniejszym kolorem pokazano przy Bramie Bydlęcej szeroką fosę, szerszą niż przy pozostałych bramach - stąd zapewne i dłuższe przedbramie. Przedbramie miało chyba u podstawy kształt typowego mostu i może dlatego nazywano go także mostem Luizy (Louisenbrücke).

Przy końcu wojny trzydziestoletniej rozebrano część murów i zapewne także część przebramia przy Bramie Bydlęcej. Po wysuszeniu fos, do pozostałości przedbramia mieszczanie dobudowali z obu stron budynki. Widać to na poniższym planie

Fragment planu miasta z lat 1866-1868 [1]. 1 - Przedbramie Luizy z dobudowanymi budynkami, 2 - rzeka Oleśnica, 3 - budynek przepompowni

Na powyższym planie widać, że do obu murów pozostałości przedbramia dobudowano budynki mieszkalne, zapewne do muru południowego na całej jego długości. Może północna ściana przedbramia została częściowo rozebrana, bo nie pokazano całego muru. Wcześniej ulica Luizy kończyła się przy Wieży Luizy. Po dobudowaniu domów do przebramia - ulica Luizy została przedłużona i domy przy murze przedbramia uzyskały numerację tej ulicy. Jeszcze przed 1860 r. domy te miały numerację związaną z numerami działek w mieście i dlatego w ogłoszeniach reklamowych musiano dodawać, że znajdują się one przy moście Luizy (Louisenbrücke).

Po rozebraniu Wieży Luizy w 1868 r. zapewne rozebrano również pozostałości przedbramia, utrudniającego ruch w obu kierunkach. Widoczną na planach rzekę zakopano na odcinku ok. 30 w murowanym korycie. Ulica Luizy (ob. św. Jadwigi) sięgała do ul. Magazynowej (ob. J. Kilińskiego) i łączyła się z ulicą Nachod (ob. Lwowska).

Dzisiaj nie ma już żadnego śladu Wieży Luizy i przedbramia. Przy Wieży Oławskiej zachował się mur jednej ściany przedbramia do lat 60-ych XX w. Resztki Bramy Luizy zostaly rozebrane także w latach 60-ych, aby poszerzyć ob. ulicę św. Jadwigi.

Budynek "wchodzący w ulicę" był zbudowany na pozostałościach murów Wieży Luizy. Został rozebrany w 1962-1967 r.
Być może, że zawierał także w sobie resztki przedbramia, które kończyło się przy końcu pokazanego chodnika.
Fot. ze zbiorów A. F.

Literatura
R. Eysymontt, Kod genetyczny miasta. Średniowieczne miasta lokacyjne Dolnego Śląska na tle urbanistyki europejskiej, Wrocław 2009.

Od autora • Lokacja miasta • Oleśnica piastowska • Oleśnica Podiebradów • Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów • Oleśnica po 1885 r. • Zamek oleśnicki • Kościół zamkowy • Pomniki • Inne zabytki
Fortyfikacje • Herb Oleśnicy • Herby księstw • Drukarnie • Numizmaty • Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica • Wojsko w Oleśnicy • Walki w 1945 roku • Renowacje zabytków
Biografie znanych osób • Zasłużeni dla Oleśnicy • Artyści oleśniccy • Autorzy • Rysowali Oleśnicę
Fotograficy • Wspomnienia osadników • Mapy • Co pod ziemią? • Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie • Recenzje • Bibliografia • Linki • Zauważyli nas • Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki • Fotografie miasta • Rysunki • Odeszli • Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI • ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOŚCI