Marek Nienałtowski
Jakie nazwiska i zdarzenia historyczne należałoby promować w Oleśnicy

W Oleśnicy rzadko wspomina się znane osoby ze świata kultury i sztuki, związane historycznie z Oleśnicą. W innych miastach (np. we Wrocławiu) takie osoby są wspominane poprzez tablice pamiątkowe, pomniki, książki i uroczystości. Co ciekawe - niektóre z tam promowanych osób, są także związane z Oleśnicą (np. Karl von Holtei i Anioł Ślązak). Dlaczego Oni również nie są promowani w Oleśnicy? Dlaczego nie mają chociażby tablicy pamiątkowej w miejscu, gdzie mieszkali lub pracowali. Takie tablice na pustych najczęściej fasadach oleśnickich domów urozmaicają miasto, przyciągają wzrok i pokazują, że jest ono bogate w ciekawą historię. Turyści kulturowi po przeczytaniu informacji z tablicy, często czytają więcej o bohaterze tablicy, co skutkuje także rozwojem promocji naszego miasta. Również mieszkańcy Oleśnicy poznają poprzez nie historię miasta. Należy również promować zdarzenia i ludzi związanych z polskością tych ziem, jak i Niemcówi, którzy mieszkając w Oleśnicy byli rodzinnie związani z Polską lub byli polonofilami

Tablice pamiątkowe

Poświęcona Braciom słowiańskim i Georgowi Bockowi na kościele NMP

Kościół NMP jest zapomnianym symbolem słowiańskiej Oleśnicy. W 1380 r. Konrad II sprowadził do Oleśnicy i ufundował kościół dla Benedyktynów słowiańskich (Braci słowiańskich, głagolaszy), którzy w liturgii, za zgodą papieża, używali zamiast łaciny języka słowiańskiego. Ich zadaniem było dotrzeć do słowian ze słowem bożym. Tym samym Benedyktyni pomędzy 1380-1505 r. krzewili język słowiański, z którego powstał j. polski. Pamięć o tym pozostała w historii Oleśnicy skoro w czasach reformacji ten kościół ponownie stał się polskim zborem (odbywały się w nim nabożeństwa w j. polskim) i miał polskich pastorów, z których najbardziej znanym był Georg Bock (1650-1690). Dzięki niemu powstał polski przekład Agendy liturgicznej (zawierającej m.in. zbiór modlitw), która dla Polaków całego Śląska stała się także elementarzem polskim.

Tekst z tablicy nagrobnej G. Bocka znajdującej się w dawnym kościele NMP (do tłumaczenia)

Propheta bonus et Poeta
Effigies Reverendi Doctique Viri Georgii Bocks, Nati in Reynersdorff, A. Dom. MDC XXI absolutis in Hungaria et Regiomonti Studiis Constituti A. MDCXLVI Collegae Scholae Namslav. Ordinati A. MDCXLVIII Diaconi Constadiens. Vocati hue a Celsissimo Principe Sylvio Duce Wiirtembergico - Oelsnensi Pleniss. Tit. A. MDCL Diaconi et Polonorum Pastoris, uti et brevi post Archidiaconi, insigniti ab Immortali hoc Principe ob traditam Celsit. Linguam Polonicam et frequentatas a Serenit. Polonicas Conciones, Informatoris ex Singulari Clementia Titulo: Denati superatis constanter innumeris Curis, Morbis et Laboribus, Placide A. MDCXC Aetatis LXX, Ministerii XLII. Cuius Animam, Coelum; Corpus, Templum superius; Memoriam Hocce asservat.

Propozycja tekstu na tablicę (do konsultacji):

Kościół NMP ufundowany przez księcia oleśnickiego Konrada II dla benedyktynów słowiańskich krzewiących j. polski w latach 1380-1505.
W latach reformacji pełnił także rolę polskiego sboru, w którym diakonem w latach 1650-1690 był Georg Bock, krzewiciel polskości, tłumacz i poeta.
Przetłumaczył na j. polski i rozwinął Agendę liturgiczną wydaną w 1668 r., stanowiącą modlitewnik i elementarz polskich mieszkańców Śląska.
Pochowany w 1690 r. w tym kościele.

Anioł Ślązak - lekarz i poeta nie miał żadnej tablicy w Oleśnicy, a to zapewne dlatego, że zmienił wyznanie z protestanckiego na katolickie, czego mu byli protestanccy mieszkańcy nie przebaczyli. Napisałem o nim. Dla nas - oleśniczan - jest to poeta, syn polskiego szlachcica i niekiedy czujący się Polakiem, którego wiersze tłumaczył także A. Mickiewicz. Tablica mogłaby zawisnąć na zamku oleśnickim, gdzie przez 3 lata pełnił obowiązki lekarza księcia Sylwiusza Nimroda. Anioł Ślązak jest znany na Dolnym Śląsku - istnieje nagroda jego imienia, nazwa wyższej szkoły w Wałbrzychu. Wydano wiele książek i innych publikacji, w których uwypukla się wrocławski okres jego życia i tylko jednym zdaniem - oleśnicki. Poprzez tablicę umieszczoną na zamku lub ratuszu, więcej wspomnień byłoby związanych z Oleśnicą. W 2007 r. na Śląsku obchodzono 330 rocznicę jego śmierci. W Oleśnicy o tym nie wspomniano?

Tekst do skrócenia i konsultacji:

ANGELUS SILESIUS
ANIOŁ ŚLĄZAK – JOHANNES SCHEFFLER
POETA, MISTYK, LEKARZ, KSIĄDZ
1624-1677

Syn polskiego szlachcica herbu Seffler (Dwuwieże), urodzony we Wrocławiu.
Po studiach w Padwie został w 1649 r. lekarzem księcia oleśnickiego Sylwiusza Nimroda Wirtemberga.
Zaprzyjaźnił się z duchowym przewodnikiem mistyków śląskich Abrahamem von Franckenbergiem z Bystrego k. Oleśnicy - matematykiem, fizykiem, lekarzem i teologiem. Pod jego wpływem stał się mistykiem.
Po konflikcie z oleśnickim cenzorem teologicznym pastorem Ch. Freytagiem opuszcza w listopadzie 1652 r. Oleśnicę i zamieszkuje we Wrocławiu.
W 1653 r. przeszedł na katolicyzm, otrzymał święcenia kapłańskie. Poświęcił się krzewieniu wiary i twórczości poetyckiej.
Jego najważniejszym dziełem jest Cherubowy wędrowiec . Do końca życia powoływał się na polskie pochodzenie. Pochowany w krypcie wrocławskiego kościoła św. Macieja.

 

Tablice informacyjne

Karl von Holtei - poeta romantyczny, pisarz, aktor i reżyser teatralny, miał do roku 1945 "swoją" ulicę oraz tablicę pamiątkową na domu przy ul. Kościelnej 13, gdzie często bywał. W to miejsce ponownie powinna ona wrócić. Pisałem o tym. W Obornikach Śląskich Jego imieniem nazwano Liceum, istnieje również pomnik. Także jest czczony we Wrocławiu. O tych związkach pisarza z Obornikami i Wrocławiem wspominała prasa i TV, mogłaby również pisać o Oleśnicy. A do tego na razie nie dochodzi, gdyż okres oleśnicki K.v. Holtei`a nie został jeszcze dobrze zbadany. Tylko na tej stronie jest podana informacja o Jego oleśnickich powiązaniach. W 2010 r. w wielu miastach (m.in. Wrocław, Oborniki) obchodzono 130 rocznicę śmierci poety.

Gustaw Freytag - pisarz także miał swoją ulicę i tablicę. Pisałem o tym. Dom, w którym mieszkał, już nie istnieje, ale tablicę można wmurować w chodnik lub na wybudowany dom, w miejscu spalonego w 1945 r. O ile K. v. Holtei był polonofilem, to o G. Freytagu tego nie można powiedzieć. Jakoby wręcz źle pisał o Polakach. Zapewne odtworzenie tej tablicy może być źle przyjęte w Oleśnicy (przeniesie się na partyjne rozgrywki). Ale zainstalowanie jej może wskazać, że nie jesteśmy małostkowi, pokazujemy tylko miejsce, gdzie pisarz spędził swoje gimnazjalne lata. Ludzie kultury i obcokrajowcy przyjmą to z zaciekawieniem.

Opcjonalnie oddzielna tablica - Georg Bock ma już, dzięki prof. W. Dynakowi, swoją ulicę. Ale tam turyści nie chodzą. Jak wiadomo został pochowany w byłym kościele NMP i na nim mogłaby zawisnąć tablica, wspominająca Go jako polskiego pastora w Oleśnicy, poetę i krzewiciela polskiej mowy. Ta tablica mogłaby przypominać, że jeszcze w XVII w mieszkali w Oleśnicy Polacy i mieli swojego pastora. Byłoby to dla niemieckich turystów dużym zaskoczeniem. Niedawno były okrągłe rocznice urodzin i śmierci. Była okazja do przypomnienia w Oleśnicy "Kochanowskiego" polskich protestantów mieszkających na Śląsku.

Richard Kallmann - niemiecki burmistrz Oleśnicy, pełniący swoją funkcje przez 36 lat. Mieszkał po 1900 roku na ul. H. Sienkiewicza 2. Umieszczenie na tym budynku dwu-trzy języcznej tablicy pokazałaby, że znamy jego osiągnięcia i je szanujemy. Zapewne to wzbudziłoby zainteresowanie prasy polskiej i niemieckiej, bo nie wszędzie mieszkańcy pamiętają o dawnych burmistrzach.

Budynek drukarni - pomiędzy 1744-2011 r. na ul. Kościelnej 4-5 mieściła się książęca i miejska, a potem prywatna, państwowa i ostatnio prywatna drukarnia. Zapewne istniała pod tym adresem wcześniej. Dzięki tej drukarni Oleśnica (Oels) była i jest szeroko znana w świecie kultury. Z tej drukarni wyszło wiele znanych poloników. Niedawno skończył się okres istnienia drukarni pod tym adresem i należałoby o tym pamiętać.

Miejsce po spalonej synagodze. W 2008 r. minęła 70 rocznica spalenia przez hitlerowców synagogi przy ul. Lużyckiej 13. Władze miasta planowały wówczas umieścić na murze miejskim, w miejscu istnienia synagogi, tablicę z dwujęzycznym (w tym herbrajskim) napisem. Pomysł nie doszedł do skutku ze względu na brak napisu hebrajskiego. Można ten zamiar powtórzyć, umieszczając napis trójjęzyczny (polski, niemiecki i angielski). Burmistrz J. Bronś obiecywał także (podczas występu chóru synagogi Pod Białym Bocianem w kościele zielonoświątkowym) wykonać pomnik wspominający zniszczony cmentarz żydów oleśnickich. Jednocześnie z wykonaniem tablicy można umieścić w murze miejskim (lub pod nim) resztki macew zebranych przez burmistrza P. Pawłowskiego. Takie lapidarium byłoby najprostszym i najtańszym rodzajem pomnika pamięci.

Budynek urzędowania pierwszego burmistrza Oleśnicy Mieczysława Piasceckiego i datę przyjęcia Oleśnicy pod polską administrację (7 lipca 1945 r.).

Miesca po bramach miejskich - trzy tablice umieszczone przy byłej bramie maryjnej, oławskiej i wołowej. Treść : W tym miejscu znajdowała się Brama (Oławska, Wołowa) .... powstała prawdopodobniew XIV w. i rozebrana w 1868 r. Brama maryjna powstała na początku XV w i została rozebrana w 1868 r.

 

Do wymiany

Tablica na Ratuszu

Tablica na zamku

Tablica na kościele NMP

Potrzebna okresowa tablica przed rzeźba przestrzenną na placu przed kościolem NMP

Zajmuję się historią miasta i dlatego przedstawiam propozycje upamiętnienia ludzi i zdarzeń minionych. Koszt tablic jest niewielki (ok. 400 zł ), a przynoszą, moim zdaniem, "pożytek promocyjny" porównywalny ze znacznie droższymi pomnikami. Powstałe tablice powinny być 2-3 językowe, co dodatkowo wskaże, że jesteśmy także mentalnie w Europie.


Od autora Lokacja miasta Oleśnica piastowska Oleśnica Podiebradów Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów
Oleśnica po 1885 r. Zamek oleśnicki Kościół zamkowy Pomniki Inne zabytki
Fortyfikacje Herb Oleśnicy Herby księstw Drukarnie Numizmaty Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica Wojsko w Oleśnicy Walki w 1945 roku Renowacje zabytków
Biografie znanych osób Zasłużeni dla Oleśnicy Artyści oleśniccy Autorzy Rysowali Oleśnicę
Fotograficy Wspomnienia osadników Mapy Co pod ziemią? Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie Recenzje Bibliografia Linki Zauważyli nas Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki Fotografie miastaRysunki Odeszli Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI
ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOŚCI