Wspomnienie o Ryszardzie Dylewskim
Zmarł 27 lutego 2014 roku w wieku 41 lat

Nigdy nie poznałem osbiście Ryszarda Dylewskiego. Na etapie rozpoczynania pracy nad tą stroną, często dowiadywalem się, poszukując informacji, że "tym już interesował się Rysiek Dylewski". Pisał on także pod nickiem Rychu na Forum Historii Oleśnicy. Także w latach 2005-2008 pisał do mnie - inspirował do poszukiwań, uzupełniał informację i niekiedy pytał o jakąś zagadkę. Jedna z nich ciagle mi "siedzi w głowie", może kiedyś uda się o niej przeczytać w jakiejś niemieckiej publikacji. Podczas uzupełniania starych tekstów (na tej stronie) często natrafiam na wpisy, pod którymi umieściłem informację, że tekst (lub ilustracja) pochodzi od Ryszarda Dylewskiego. Niżej przedstawię dwa listy, z których wynika, że Pan Ryszard był osobą nietuzinkową, zasługującą na pamięć. Żałuję, że nie było okazji Go spotkać.

Witam Szanowny Panie Marku!

Przed kilku dniami pozwoliłem sobie wieczorową porą zasiąść przed komputerem i otworzyłem Pańską stronę, której już dość dawno nie odwiedzałem. Pochłonięty zgłębianiem zawartych na niej materiałów, nie zauważyłem nawet kiedy wieczór stał się porankiem. Z ogromną radością stwierdziłem że konsekwentnie utrzymuje Pan obrany niegdyś "jedynie słuszny" kurs i strona się rozrasta. Wielkie Dzięki Panu za to!

Równocześnie poczułem się w obowiązku dorzucić swój skromny "kamyczek" (czy raczej zważywszy na ogrom materiału już zawartego na Pańskiej stronie - "żwirek") do tegoż "gmachu" wiedzy o naszym mieście.

Na podstawie książki adresowej Oleśnicy z lat 1935/36, ustaliłem adresy trzech browarów działających podówczas w Oels, są to:

- C. Kipke Brauerei - Parkstrasse 19-20 (filia słynnego wrocławskiego browaru, mieściła się u zbiegu obecnych ulic Wałowej i Wały Jagiellońskie, teren byłej Spółdzielni Inwalidów SINOL)

- Brauerei Sacrau - Breslauer Tor Strasse 5a (filia browaru Zakrzów, mieściła się na obecnej ulicy Wrocławskiej, budynek istnieje do dziś - usytuowany jest pomiędzy terenem dworca PKS a byłym parkingiem przy placu targowym, na elewacji budynku jeszcze przed dziesięciu laty widoczne były ślady sporego napisu: Sacrau Bra....)

- A. Haselbach, Brauerei G.m.b.H. Namslau - Marienstrasse 17 (filia namysłowskiego Haselbacha, usytuowanie browaru zaznaczyłem na mapie z 1937 roku /załącznik nr 1/, na Marienstrasse wówczas były dwa numery siedemnaste: "17" i "17a", więc zaznaczyłem oba na czerwono, natomiast ze względu na produkcyjny charakter obiektu możliwe jest że przynależały do niego także widoczne na mapie tuż obok numeru "17a" nienumerowane obiekty, które zaznaczyłem kolorem żółtym)

Adresy oryginalne na podstawie: Ursula Maria von Bulow, Oels wie wir es kannten mit Adressenverzeichnis 1935/36; Wurzburg 1991.

Druga sprawa z którą chciałbym się do Pana zwrócić, to zidentyfikowanie obiektu widocznego na mapie z lat 80-tych dziewiętnastego stulecia - załączniki nr 2 i 3. Czymże był ów tajemniczy "Partei (lub Partki - trudno orzec) Haus" istniejący niegdyś w okolicach dzisiejszego "zielonego rynku"? Być może ktoś dysponuje zdjęciem, lub innym wizerunkiem tego obiektu? Na uwagę zasługuje też przebieg traktów w tamtej okolicy, zupełnie odmienny od dzisiejszego.

I to jest ta zagadka, która ciągle mi "siedzi w głowie". Była ona pokazana na ręcznie narysowanej kopii planu Oleśnicy z 1882 r. z naniesionymi niezrealizowanymi projektami ulic w rejonie dzisiejszej ul. M.C. Skłodowskiej i J. Sinapiusa, Wyróżniała się tam chyba jakaś dzielnica mieszkaniowa w kształcie podkowy, w której centrum znajdował się duży budynek o nietypowym kształcie o nazwie Partki (Partei)-haus.

Kolejna kwestia dotyczy niechlubnego losu poniemieckich nekropolii. Pamiętam roboty ziemne w parku (d. cmentarzu) na ul. Klonowej, których celem było przeciągnięcie magistrali ciepłowniczej na powstający wówczas Serbinów (pierwsza połowa lat osiemdziesiątych). Teren parku poprzecinany był kilkoma głębokimi na ok. 2-3 metry wykopami, a w nich i obok w wydobytej ziemi walało się mnóstwo ludzkich, pożółkłych kości i czaszek. Niektóre bardzo długo zalegały na powierzchni, wzbudzając jedynie niezdrowe zainteresowanie u bawiących się tam dzieci. Sam miałem wtedy 10-12 lat i dokładnie pamiętam zupełny brak zaintresowania tymi szczątkami, ze strony dorosłych, odpowiedzialnych za zabezpieczenie robót. Wyklucza więc to wersję o planowej ekshumacji szczątków i przeniesienia cmentarza - jeśli takowe się odbywało, to miało raczej wymiar chaotycznego, nieplanowego działania postępującego wraz z postępem robót. A przecież tylko część powierzchni parku była wówczas rozkopana, więc przyjąć należy że większość szczątków dawnych oleśniczan, nadal spoczywa na terenie obecnego parku.

Przed pamiętną wichurą sprzed dwóch lat, w parku na Klonowej widoczne było jeszcze kilka wyraźnych śladów dawnej nekropolii - fragment metalowego ogrodzenia wrośnięty w drzewo, zarys obmurówki grobowca sterczący ponad poziom gruntu. Jeśli uda mi sie odnaleźć te ślady jeszcze teraz, to w ciągu najbliższych kilku dni prześlę Panu zdjęcia. Znam również jeszcze dwa miejsca w Oleśnicy, gdzie znaleźć można fragmenty płyt nagrobnych, użytych jako części obmurowania trawników i kwietników - podobnie jak te z okolicy Zamku i ul. Wałowej, widoczne na zdjęciach na Pana stronie. Przyślę Panu zdjęcia efektów tej specyficznie pojętej "gospodarności".

Pozdrawiam serdecznie
Ryszard Dylewski

Witam Panie Marku!

Bardzo dziękuję za plan - moja kserokopia, którą datowałem na 1937 to ta sama mapa, lecz dysponowałem jedynie kopią czarno-białą. Oczywiście tylko ja i Pan wiemy, że ten kolorowy skan w rzeczywistej skali, znalazł się w moim posiadaniu - jeszcze raz dziękuję.

Zdjęcia które dziś przesyłam nie ilustrują wszystkiego o czym napisałem wcześniej. W parku-cmentarzu na Klonowej nie można odnaleźć już śladów o których pisałem - drzewo z wrośniętym fragmentem ogrodzenia zniknęło, zapewne podczas majowej wichury z 2005 roku, lub podczas późniejszych prac porządkowych. Mam gdzieś w zakamarkach swego archiwum jego zdjęcie z przełomu lat 80/90, prześlę je gdy tylko się odnajdzie. Pamiętam że owo przęsło płotu wrośniętego w drzewo, było niemal identyczne z tymi które stanowią obecnie ogrodzenie cmenatarza wojennego żołnierzy radzieckich.

Podobnie z zarysem grobowców - zostały zniwelowane, ostał się tylko fragment jednego muru grobowcowego, zaznaczony na jednym ze zdjęć czerwonym kolorem. Dzisiaj, mimo że nie porasta na nim trawa, był mało czytelny, ale znalazłem go na fotografii z wiosny, kiedy to trwały prace porządkowe w parku. Część placu zabaw w centrum parku, ogrodzona jest kamiennym murkiem, pobudowanym z elementów płyt nagrobkowych - jeszcze kilka lat temu było wśród nich przynajmniej kilka fragmentów z widniejącymi na nich inskrypcjami, dzisiaj nie znalazłem żadnej, za to na kilku widać ewidentne ślady oddziaływania mechanicznego a kilku fragmentów po prostu brak.

Za to udało mi się odnaleźć fragment płyty nagrobnej z inskrypcją, stanowiący element podobnego murku (tym razem okalającego trawnik wokół domu mieszkalnego przy ulicy Armii Krajowej, naprzeciwko baru "Pod Beczką"). Kamień ów widoczny jest na dwóch załączonych zdjęciach, wykuta w nim data śmierci to rok 1850.

Załączam również dzisaj zrobione zdjęcia dwóch budynków w których funkcjonowały przed wojną browary. Budynek na obecnej ulicy Wrocławskiej (d. Breslauer Tor Strasse), zlokalizowany pomiędzy bazą PKS a parkingiem przy placu targowym, to dzisiaj dom prywatny i trudno w nim odnaleźć jakiekolwiek ślady dawnego przeznaczenia. Sfotografowałem go od strony placu targowego, gdyż tylko z tej strony można było ominąć bujną roślinność otaczająca go wokół. W prawej górnym rogu uwidocznionej ściany, jeszcze przed kilku/kilkunastu laty widoczny był częściowo napis z nazwa browaru: "Sacrau Brau...(erei)". A poniżej niego była rampa załadowcza. W tym to budynku mieściła się filia browaru Zakrzów.

Drugi z oleśnickich obiektów pobrowarnianych, których zdjęcia przesyłam, zachował więcej cech świadczących o jego dawnej funkcji. Do końca lata 80-tych działała tam Spółdzielnia Inwalidów SINOL produkująca zabawki, przez co obiekt zachował swój przemysłowy charakter. Obecnie w obiekcie u zbiegu ulic Wałowej i Wały Jagiellońskie prowadzona jest różnoraka działalność usługowa. Przed wojną zaś funkcjonowała tam filia słynnego wrocławskiego browaru Carla Kipkego.

Pozwoliłem sobie również załączyć zdjęcie obiektu o którym nie pisałem wcześniej do Pana, a który niebawem zniknie z krajobrazu miasta. Chodzi o budynek biurowy oleśnickiego ZBK na ulicy Wrocławskiej, którego widok z mostku nad rzeczką przywodzi skojarzenia z Wenecją. Budynek ten ma zostać wyburzony do końca tego roku.

I to na razie tyle Panie Marku, jutro wyjeżdżam na dwa tygodnie, kiedy wrócę zeskanuję dla Pana tę kopię mapy z 1883 roku, lub jeśli Pan woli, wypożyczę do skopiowania.

Jakiś czas temu trafiłem na ślad 19. Samodzielnego Batalionu Rozpoznawczego - jednostki dywersyjnej podporządkowanej bezpośrednio Zarządowi II Sztabu Generalnego LWP, która stacjonowała w oleśnickim garnizonie w latach 1954-59. Dalszym szperaniem wokół tego tematu zajmę się po powrocie, lecz jeśli temat Pana także zaciekawił, w załączonym folderze przesyłam więcej konkretów mogących się przydać do dalszych poszukiwań.

Przepraszam za opóźnienia i serdecznie pozdrawiam
Ryszard Dylewski

Od autora • Lokacja miasta • Oleśnica piastowska • Oleśnica Podiebradów • Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów • Oleśnica po 1885 r. • Zamek oleśnicki • Kościół zamkowy • Pomniki • Inne zabytki
Fortyfikacje • Herb Oleśnicy • Herby księstw • Drukarnie • Numizmaty • Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica • Wojsko w Oleśnicy • Walki w 1945 roku • Renowacje zabytków
Biografie znanych osób • Zasłużeni dla Oleśnicy • Artyści oleśniccy • Autorzy • Rysowali Oleśnicę
Fotograficy • Wspomnienia osadników • Mapy • Co pod ziemią? • Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie • Recenzje • Bibliografia • Linki • Zauważyli nas • Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki • Fotografie miasta • Rysunki • Odeszli • Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI • ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOŚCI