Historia domu przy Kilinskiego 14

Szkoła dla dziewcząt, zwana później Szkołą Córek (Töchter Schule) lub Wyższą Szkołą Córek (Höhere Töchterschule) istniała w Oleśnicy już w 1805 r. W 1827 r. posiadała dwie klasy i jedną nauczycielkę, a nauka w niej trwała 2 lata. Utrzymywana była z czesnego. Historię nowej szkoły znamy od 1853 r. Założyła ją Emilie Spruth. Mieściła się przy ul. Bocianiej 4. Ten dom jeszcze istnieje, jest pokazywany na planie Oleśnicy z 1860 r.

Na planie z 1882/3 r. pokazano ul. Storchnest (Bocianią). Dom o nr 4 wskazano strzałką,
posiadał on z tyłu dużą parcelę mogącą służyć jako ogród

W 1882 r. szkołą zaczynają kierować siostry Snay (Olga i Toni), wtedy nauka w niej trwa już 3 lata. W 1884 r. szkołę przeniesiono do nowego budynku przy Magazinstrasse nr 14. Siostry kierowały nią do 1901 r. I tutaj pojawia się problem, bo na planie z 1882/3 r. szkoła już istnieje na Magazinstrasse 14 (Kilińskiego 14). Błąd w historii szkoły, czy błąd w planie miasta? Może plan ujmuje sytuację z 1884 r. chociaż na nim napisano, że pochodzi z roku 1882/3?

Ogłoszenie z Lokomotive an der Oder z 1900 r. Jako dyrektorka w dokumentach podpisuje się
Olga Snay, starsza z sióstr. Zamiast Wyższa Szkoła Córek pojawiła się ok. 1900 r. nazwa Wyższa Szkoła dla Dziewcząt.
Po ukończeniu wyższej szkoły można było starać się o przyjęcie na uniwersytet

Budynek szkolny na planie z 1899 r. Napisano na nim H. Privat Töchter Schule.
Parcela budynku wchodziła częściowo w projektowaną ulicę (zaznaczoną czerwoną kreskowaną linią)
i dlatego została ona nieco zmniejszona i jednocześnie zwężona została ulica
(aby nie burzyć budynku), co widać na widokówkach z lat po 1900 r.
Z tyłu szkoły widoczna jest niezabudowana parcela, na której mógł powstać ogródek szkolny

Budynek nowej szkoły i jego otoczenie z 1894 r. Wtedy szkoła nosiła nazwę Höhere Töchterschule von Frl. Snay.
Widać, że ogrodzenie wchodziło głęboko w istniejąca obecnie ulicę. Na ulicy brak jeszcze kostki brukowej.
Z tyłu budynku początkowo znajdował się ogród, zapewne mający znaczenie dydaktyczne.
Fot. Otto Muecke. www.ebay.de

Grupa dziewcząt w ogrodzie za szkołą w 1908 r.
Fotografia z kolekcji Pawła Szczegodzińskiego


Ta sama grupa dziewcząt pokazuje się od tyłu przy bocznej ścianie szkoły. W głębi za ulicą Fabryka Obuwia Gustawa Klemma.	Uczennica 1911 r. Obie fotografie z kolekcji Pawła Szczegodzińskiego

W 1901 r. szkołę obejmują Emma Weyrauch i Martha Niecke, jako dyrektorka występuje w podpisywanych dokumentach M. Niecke.

Ogłoszenie z Lokomotive an der Oder z 1901 r. Nowa dyrektor M. Niecke zapowiada nowe klasy
i zmiany w programie nauczania

Podpis Marty Niecke

W 1903 r. w związku z 50-leciem szkoły i obecnością w Oleśnicy następcy tronu (Kronprinza) Wilhelma, nazwano ją Kropnprinz-Wilhelm-Schule. Wtedy Otto Muecke wydał zbiorczą fotografię, na której znalazły się fotografie pokazujące starą, nową szkołę, kolejne właścicielki i widok Oleśnicy.

Fotografia kartonikowa ze zbiorów Oleśnickiego Domu Spotkań z Historią, z kolekcji Krzysztofa Dziedzica
Nie wiadomo, czy rzeczywiście wykonano fotografię starej szkoły w 1853 r.
W tym przypadku byłaby to najstarsza zachowana oleśnicka fotografia, ale czy wykonał ją Otto Muecke?
A może wykonano ją w 1903 r. Widok Oleśnicy od strony ul. Wrocławskiej także pochodzi z ok. 1900 r.

Właścicielki szkoły od 1853 do ok. 1929-1932 r. Fotografię wykonano z okazji 50-lecia
istnienia Wyższej Szkoły Córek obchodzonej 17 czerwca 1903 r.
Portret E. Spruth może być również jedną z najstarszych fotografii oleśnickich.
A wtedy jeszcze nie było Photpshopa, Corel Draw - wszystko rysowano ręcznie!

Budynek szkolny w 1903 r. Ulica, jeszcze wąska, ale już wybrukowana.
Nie wiadomo, kiedy poszerzono ulicę i wykonano wąski chodnik przy budynku

W 1907 r. szkoła ma 9 klas. Do szkoły przyjmowano dzieci od 6 roku życia - trafiały do klasy dziewiątej. Kiedy kończyły za 9 lat - były w klasie pierwszej.

Ogródek przy starej szkole chyba służył do nauki tworzenia przydomowych ogrodów.
Ścieżka prowadziła do wejścia do szkoły. Jeśli fotografię wykonano w 1903 r. to jest to może
typowy ogród kwiatowo-warzywny z tego okresu

Widok z góry na budynek nr 4 i ogród (?) przy nim. Fragment widokówki z ok 1930 r. Własność A. Fedorowicza

Były budynek szkolny z zarysem może terenu ogrodu z ok. 1962 r. Z kolekcji zdjęć Tadeusza Ćwika

Ogłoszenie z Lokomotive an der Oder z 1908 r. o śmierci byłej dyrektorki szkoły Olgi Snay, z podpisem dyrektorki Marty Niecke

W 1909 r. jako dyrektorka podpisywała się M. Niecke. Szkoła ta ciągle była własnością prywatną i dlatego zabiegano o uczniów. Przejawiało się to zamawianiem reklam w gazecie Lokomotive an der Oder o przyjęciach do szkoły i zaletach uczęszczania do niej. W 1909 r. szkoła dostosowała program do wymagań państwowego nadzoru szkolnego i mogła nosić nazwę Liceum. Na widokówkach i mapach z tego okresu pisano priv. Lyzeum lub Lyceum. Wtedy też szkoła prowadziła "zerówkę" dla chłopców, a wieczorem w salach szkolnych ćwiczyła szkoła muzyczna.

Wg spisu mieszkańców z 1921 r. w budynku szkolnym mieszkała kierowniczka szkoły Weyrauch Emma z matką - wdową oraz inwalida - najpewniej woźny. Zazwyczaj kierownik szkoły zajmował mieszkanie na najwyższym piętrze, a woźny w piwnicy lub suterynie. W 1923 r. liczba uczennic wynosiła 364, wówczas w okresie kłopotów ekonomicznych, szkoła była wspierana przez państwo i miasto. W 1929 r. Liceum przeszło tylko na finansowanie miasta i ustalony przez miasto program, może dyrektorkę już wyznaczał burmistrz. Do niej uczęszczały też dziewczęta z wielu miejscowości Dolnego Śląska, a w 1930 r. był ich 50%.

Niżej zdjęcie pokazujące pożegnanie z absolwentkami liceum w dniu 25.03.1929 r. Na zdjęciu są także nauczyciele, a jego opis pozwala poznać ich nazwiska (tekst pogrubiony). Zdjęcie uzyskałem dzięki poszukiwaniom Klausa Liwowsky.

Od lewej od góry: Käthe Gerber, Erika Scholz, Lotte Conrad, Elvira Daniel (verh. Scholtissek), Dora Meissner,
Ruth Alter, Annemarie Herde, Gisela Grunert, Ruth Sagner (verh. Krätzig), Hanna Winschiers. Kolejny rząd:
Fräulein Koberstein, Hilde Bobka (verw. Brosig, verh. Eldred), Hilde Piefke, Hanna Riedel (verh. Gerber), Irmgard Artelt,
Irma Bock, Ursula Konetzny, Hanna Mendel, Dr. Grabisch. Kolejny rząd: Herr Täsler, Herr Schiller,
Herr Prillwitz, Fräulein Rudolph, Fräulein Chodowski, Fräulein Trapp, Erika Rottsahl, Stud.-Rat Bereuther,
Ilse Krause, Klara Mack (verh. Körner), Ursula Frost, Lotte Kalkbrenner. Dolny rząd - siedzą: Else Häusler,
Hildegard Beier, Frau Direktorin Rossow, Edith Jacobi (verh. Kaskeline), Frau Direktorin Emma Weyrauch,
Fräulein Bahr, Fräulein Hilde Weyrauch, Fräulein Hentschel, Nelly Rübenstrunk.
Fotografia z czasopisma Groß Wartenberger Heimatblatt 23 Juli 1980 Nr. 7

W 1932 r. postanowiono szkołę rozwiązać, gdyż Wyższa Szkoła Realna [3] stała się koedukacyjna i do niej mogły trafić dzieczęta, co spowodowało, że już w 1933 r. w budynku szkolnym zamieszkali zwykli najemcy. Wg spisu mieszkańców z 1935 r. właścicielką budynku była Weyrauch Emma, wcześniejsza dyrektorka Liceum.

Obecnie w tym budynku nie ma żadnych śladów wskazujących na wcześniejsze istnienie sal szkolnych. Wysokie piwnice (niegdyś z dużym holem), prawdopodobnie pełniące rolę warsztatów szkolnych (krosna, maszyny do szycia itp.) i mieszkania woźnego, zostały całkowicie przebudowane. Pytani mieszkańcy nic nie wiedzą o przeszłości budynku.

Budynek po odnowieniu w 2020 r. Gdyby w Oleśnicy istniało silne
Towarzystwo Upiększania Miasta i inny burmistrz - może ten budynek wyglądałby
bardziej podobnie do tego z 1903 r. Piękno miasta mało kogo interesuje.


Widok budynku od tyłu, wejście do budynku znajduje się z jego lewej strony. Fototografia wykonana z dalszej odległości	Strzałką pokazano prawdopodobny kierunek wykonania powyższej fotografii

	Na planie miasta z 1939 r. dom o nr 14 dalej jest pokazywany. Jest to zwykły dom czynszowy. Rozebrano jedynie dom o nr 13.