Marek Nienałtowski
Zagadkowe pociski z XIX w. znalezione na łące

	Pan Andrzej Ł. znalazł w pobliżu drogi z Lucienia do Smardzowa dużą ilość ołowianych pocisków pochodzacych z okresu 1848-1860 r. W tych latach nie odbywały się w Oleśnicy żadne walki i dlatego można sądzić, że miejsce znaleziska było terenem strzelnicy, o czym może świadczyć istniejący jeszcze nasyp. Niektóre z pocisków (pokazanych z lewej) były prawdopodobnie nieużywane i mogły wypaść strzelcom. Inne jak widać, trafiły po wystrzeleniu w grunt nasypu o różnej gęstości, stąd widoczne różne stopnie deformacji pocisków. Długość pocisku 28 mm, średnica 17-18 mm, waga 43 g. Niżej porównanie różnych pocisków używanych w ówczesnej broni myśliwskiej.
Pociski systemu Thouvenin, Widać, że w tylnej części są wydrążone, aby pomieścić trzpień. Po uderzeniu w ciało człowieka (zwierzęcia) pocisk spłaszcza się i zadaje większe rany. Fot. A. Ł.	Z lewej pocisk kulowy, w środku pocisk Brenneke - średnica 18 mm, z prawej pocisk Thouvenin 17-18 mm. Fot. A. Ł.

Broń i pociski systemu Thouvenin
W XIX w. trwa przyśpieszona modernizacja broni strzeleckiej - chodziło o zwiększenie szybkostrzelności ówczesnych jednostrzałowych karabinów z lufą bruzdowaną i pociskami bezłuskowymi.
Jednym z kierunków było zmniejszenie czasu przesuwania (przebijania) pocisku przez caly przewód lufy. Wkładano bowiem pocisk do lufy i potem przy użyciu specjalnego stempla i drewnianego młotka przepychano go do styku z komorą prochową. Wtedy, po wyjęciu stempla, można było oddać strzał. Zmniejszanie siły potrzebnej do przesuwania pocisku w lufie mogło przyśpieszyć załadowanie kolejnego pocisku.

W 1844 r. francuski oficer plk. Thouvenin zaproponował nowy sposób ladowania broni odprzodowej (ładowanej od wylotu lufy) z lufą bruzdowaną (4 bruzdy prawoskrętne). Jego glównym elementem byl trzpień, umieszczony na dnie komory prochowej, dokladnie w osi przewodu lufy (zobacz rysunek z lewej). Broń ładowano pociskami o kształcie cylindrycznym, luźno przechodzacymi przez przewód lufy. Strzelec wkładał pocisk w lufę i przesuwał go stemplem bez użycia dużej siły. W ostatniej fazie, pocisk zatrzymywał się na trzpieniu, Zatem strzelec mocno uderzał w stempel (niekiedy drewnianym młotkiem) i wtedy miękki ołowiany pocisk musiał zwiększyć swoją średnicę. Wbijał się on tym samym w początek gwintu lufy i ją uszczelnial. Karabiny z trzpieniem i pociskiem z wydrążonym dnem, przez kilkanaście lat były na uzbrojeniu wielu krajów. Dzięki większemu zasięgowi i dokładności strzelania stały się też karabinami myśliwskimi. Niżej pokazano taki karabin. Podobny mógł być uzywany na strzelnicy, w której znaleziono pokazane pociski.

Przekrój przez lufę, na wysokości komory prochowej. Po dopchnięciu pocisku do końca i uderzeniu w niego stemplem - pocisk zwiększa swoją średnicę i wrzyna się w bruzdy lufy. Następuje uszczelnienie i możliwość uzyskania ruchu obrotowego

Karabin systemu Thouvenin z 1848 r. z muzeum w Belgii. Z prawej, pod lufą, widać metalowy stempel

List czytelnika

12 lipca 2922 r.

Szanowny Panie Marku
Natrafiłem na pana artykuł dotyczący pocisków znalezionych na polu: "Zagadkowe pociski z XIX w, znalezione na łące."

https://www.olesnica.nienaltowski.net/Pociski_laka.htm

Uważam że myli się Szanowny Pan w interpretacji znaleziska. Bardziej to wygląda na pociski systemu Minie stosowane w zmodernizowanych pruskich karabinach Infanteriegewehr M39/55 UM lub też popularnie nazywanych Miniegewehr. Modernizacja ta polegała na zastosowaniu gwintowanej lufy, co znacznie podnosiło parametry broni. Był to etap przejściowy przed pełnym nasyceniem jednostek pierwszoliniowych w karabiny Dreyse (trafiły tylko do kilku pułków).

Po wycofaniu z jednostek pierwszoliniowych, broń ta trafiła do jednostek Landwhery i innych tyłowych i pomocniczych. Kontekst i miejsce znaleziska bardziej wskazywałby właśnie na ten typ pocisków, co bardziej by pasowało. Niestety jakość zdjęć umieszczonych na stronie nie pozwala na ich pełną identyfikację.
http://www.waffensammler-kuratorium.de/M%201839-55%20UM/M1839-55ge.html
mnie 1.
mnie 2.

Pozdrawiam: Piotr J. Bochyński

Literatura:

http://pl.wikipedia.org/wiki/Karabin_Thouvenin

Od autora • Lokacja miasta • Oleśnica piastowska • Oleśnica Podiebradów • Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów • Oleśnica po 1885 r. • Zamek oleśnicki • Kościół zamkowy • Pomniki • Inne zabytki
Fortyfikacje • Herb Oleśnicy • Herby księstw • Drukarnie • Numizmaty • Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica • Wojsko w Oleśnicy • Walki w 1945 roku • Renowacje zabytków
Biografie znanych osób • Zasłużeni dla Oleśnicy • Artyści oleśniccy • Rysowali Oleśnicę
Fotograficy • Wspomnienia osadników • Mapy • Co pod ziemią? • Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie • Recenzje • Bibliografia • Linki • Zauważyli nas • Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki • Fotografie miasta • Rysunki • Odeszli • Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI • ZWIEDZANIE MIASTA BEZ PRZEWODNIKA....
NOWOŚCI