Recenzja wydawnictwa "Oleśnica. Informator Turystyczny"
31.08.2009 r.

Wstępne uwagi
Wydany przez Urząd Miasta Oleśnicy w sierpniu 2009 r. Informator ma ciekawy wygląd okładki oraz poręczny format. Po pierwszym przekartkowaniu zachęca do zakupu, bowiem zawiera wiele dobrych zdjęć i jest tani (5 zł). Należałoby się spodziewać, że będzie to swoiste kompendium wiedzy historycznej o mieście i jego zabytkach, pomocne nie tylko zwiedzającym Oleśnicę, ale i jej mieszkańcom.

Mając jednak na uwadze, że wszelkie wydawnictwa promocyjne, ogłoszenia prasowe, tablice informacyjne o zabytkach, tablice ogłoszeniowe, mapy itp., wydane przez UM Oleśnicy, obarczone są zawsze wieloma błędami historycznymi, dlatego z wielką uwagą przeczytałem tę publikację.

Po jego lekturze stwierdzam, że w tym względzie nic się nie zmieniło. Informacje zawarte w publikacji różnią się od tych, które podano w wydanej w 2006 roku monografii "Oleśnica od czasów najdawniejszych po współczesność", autorstwa W. Mrozowicza, M. Wiszewskiego., opracowanej na zamówienie UM. Czy to jest normalne? Wszak treść jej jest znana od 3 lat. Jednocześnie niedawno UM umieścił na zabytkowych budowlach i przy pomnikach, nowe tablice informacyjne, w których są również błędy!

Dzięki rozwojowi Internetu, powstawaniu bibliotek internetowych i możliwości uzyskiwania niedostępnych do niedawna skanów map i grafik (np. skany ze starodruków) - informacja sprzed 2-5 lat staje się przestarzała. Dlatego przy pisaniu Informatora należało korzystać ze źródeł najnowszych. Użycie źródeł sprzed 10 lat jest nieporozumieniem. Dziwi mnie również, że niemieckie zdjęcie lotnicze Oleśnicy, wykonane 1 lutego 1945 roku, czyli 5 dni po zajęciu miasta przez Armię Czerwoną, nie jest dla autora tekstu wiarygodnym źródłem, mimo że pokazuje stopień zniszczenia miasta, bezpośrednio po jego zajęciu.

Zdumiewa mnie fakt, że podano nazwiska autorów zdjęć, a nawet jego pochodzenie z jakiegoś archiwum. Natomiast pominięto nazwiska autorów tekstów i tytuły publikacji, z których przepisano treść Informatora. Jest to niebywałe zjawisko, bowiem autor Informatora stał się w ten sposób właścicielem tekstów (poglądów) prof. M. Przyłęckiego, dr M. Starzewskiej i innych autorów piszących o Oleśnicy, m. in. piszącego te słowa.

Niżej odniosłem się do treści Informatora. Zaznaczam, że wszystkie opisy zabytków, najobszerniejsze i oparte o najnowsze informacje, znajdują się na tej stronie internetowej, często są one wynikiem moich drobnych odkryć, wynikających z analizy nowych ilustracji i planów zabytków.

Autorem tekstu była osoba, którą burmistrz J. Bronś mianował "historykiem miasta". Nikt, zgodnie ze słowami burmistrza, nie miał prawa go krytykować. Zgodnie ze słowami burmistrza J. Bronsia - tylko on mógł krytykować innych. Pomimo tego skrytykowałem historyka miasta

Strona
Treść, opis
Uwagi
2
Rysunek herbu, podpis "Tradycyjny herb miasta Oleśnicy używany od 1887 roku" W heraldyce oleśnickiej nie spotkałem się z pojęciem "tradycyjny herb". Nie wiadomo, który herb Oleśnicy jest nietradycyjny. Ten herb nie mógł być używany od 1887 r., gdyż w tym czasie nie używano napisu S + IOEVAN. Podobnego herbu nie używano w oficjalnych dokumentach, a tylko jako dekorację fasad budynków i w witrażu. Osobiście nie przedstawiłbym herbu w kolorowym wydawnictwie w tej postaci. Kolor herbu jest tak samo ważny, jak jego zarys.
4
"Wówczas istniał już gród obronny, w którym od 1247 r. rezydował kasztelan sprawujący władzę wojskowa i administracyjną" Nie wiadomo, od kiedy rezydował kasztelan, gdyż jest to tylko data wzmiankowania kasztelana [Cieszęty]. Mógł on, lub inny kasztelan, urzędować już wcześniej. W najnowszej monografii Oleśnicy na str. 22 napisano, że wówczas raczej kasztelan nie miał władzy wojskowej i administracyjnej. "Wszystko wskazuje na to, że w przypadku Oleśnicy mamy do czynienia z kasztelanami występującymi w funkcji komendanta zamku, nie posiadającego w swoim zarządzie żadnego okręgu administracyjnego, ewentualnie w podobnej funkcji burgrabiego". Szkoda, że przy pisaniu informatora nie korzystano z najnowszej monografii Oleśnicy, zamówionej przez UM Oleśnicy.
5
"...a po jego podziale w 1312 r. Historycy podają, że nastąpiło to pomiędzy 10.05.1312 - 9.05.1313 rokiem. Monografia Oleśnicy s. 29.
5
"W 1320 r. Oleśnica została stolicą księstwa..." W najnowszej monografii Oleśnicy na stronie 29/30 napisano "Najpewniej był on [Bolesław oleśnicki] pierwszym księciem rezydującym stale w Oleśnicy..." Z czego można sądzić, że Oleśnica była stolicą księstwa od ok. 1313 r.
7
"W XVII i XVIII w miasto było ośrodkiem rzemieślniczym, przede wszystkim w branży skórzanej a następnie meblarskiej." W monografii Oleśnicy na str. 115 napisano, że wówczas w mieście przeważali sukiennicy i obuwnicy (rzemiosła skórzane). O meblarzach nie wspomniano.
8
25 stycznia 1945 r. Oleśnicę po kilkudniowych walkach zajęły wojska rosyjskie. [...] Nie zniszczone działaniami wojennymi miasto powróciło w granice państwa polskiego. Legło w gruzach dopiero na skutek pożarów wzniecanych przez okupujące go wojska radzieckie i grabieże

Trwały kilkudniowe (dwudniowe) walki i miasto pozostało "nie zniszczone działaniami wojennymi"? Przeczy temu chociażby zdjęcie lotnicze Oleśnicy z 1 lutego 1945 r. Informator Turystyczny powinien podawać fakty historyczne, a nie służyć propagandzie.

Oleśnicy nie zajęły wojska rosyjskie, tylko czerwonoarmiści - wojska wielonarodowe. Nazwa "Wojska radzieckie" (Armia Radziecka) powstała dopiero w lutym 1946 r. Informator mogą również czytać turyści z Rosji, w związku z tym należy stosować nazewnictwo właściwe.

Zamek
13
W 1312 r. [...] książę Bolesław głogowski tworzy księstwo oleśnickie ze stolicą w Namysłowie 0k. 1312 r. Książe Bolesław i Konrad podzielili swoje terytorium, księstwo oleśnickie ze stolicą w Oleśnicy otrzymał Bolesław. Monografia Oleśnicy s. 29.
13
"Z okresu gotyckiego zachowały się dwa zabytki wystroju rzeźbiarskiego. Pierwszy to kamienna figura tarczownika i płaskorzeźba herbowa ponad bramą na dziedziniec". Ta płaskorzeźba herbowa powstała w 1900-1906 r., a nie w średniowieczu.
13
"... dobudowano wykusz od strony zachodniej" W oparciu o uzyskane ponad rok temu plany zamku z XVIII wieku wynika, że tych wykuszy musiało być przynajmniej 3-4. Opisano to na olesnica.org.
13
"... a po 1617 r. okresowo używały go wdowy książęce." Pojawienie się tej daty jest wynikiem moich poszukiwań historycznych - jest to bezprawne użycie efektów mojej pracy. Należało podać źródło.
14
Pokazano plan zamku Nie podano, że jego autorem jest K. Bimler, nie podano, że jest to plan piwnic, nie przerysowano go całkowicie i nie napisano, co przedstawia. A przedstawia ważną informację, że zamek podiebradowski powstał z zamku piastowskiego.
15
"Balustradę zdobi osiem kamiennych lwów trzymających tarcze herbowe Podiebradów i księstwa ziębicko-oleśnickiego oraz ..." Pierwsze zdjęcia wszystkich herbów pojawiły się na mojej stronie. Zapis wyjaśniający, jakie tarcze herbowe trzymają lwy, pojawił się dzięki moim ustaleniom - jest to bezprawne użycie efektów mojej pracy. Należało podać źródło.
15
"... a po bokach dwie tarcze herbowe księstwa ziębicko-oleśnickiego" Są tam tarcze księstwa głogowsko-żagańskiego (lub tylko żagańskiego - to pozostaje ciągle do ustalenia) i księstwa ziębickiego. Od dawna ta informacja jest na stronie olesnica.org
15
"Powiększono okna na drugim piętrze skrzydła wschodniego" Dotychczas pisano, że to dotyczyło I piętra. Odkryłem, że to dotyczyło II piętra. Jest to bezprawne użycie efektów mojej pracy. Należało podać źródło.
16
"...ufundowany przez stany mieszczańskie księstwa oleśnickiego.." Nie było stanów mieszczańskich (liczba mnoga). Pomnik został ufundowany przez stany oleśnickie, w skład którego wchodził także stan mieszczański i inne stany.
16
Opis kolumny Złotych Godów (tekst mało czytelny) Przy opisie Kolumny Złotych Godów podano tylko nazwisko "murarza", a pominięto nazwisko szeroko znanego projektanta. Jest to ogromny mankament w opisie pomnika, ze szkodą dla promocji Oleśnicy.
16
"...Karol Chrystian Erdman..." Nie powinno być literówek w imionach i nazwiskach książąt oleśnickich - Erdmann.
16-17 Rozkładowe zdjęcie dziedzińca zamkowego Na nim można było, strzałkami, zaznaczyć trzy miejsca umieszczenia herbów, wymienionych w treści oraz miejsce starej i nowej bramy. Wówczas opis zamku byłby bardziej zrozumiały dla turysty.
18
"Powiększono okna i podniesiono sufit w Sali Rycerskiej" Zamieściłem informacje o powiększonych oknach, również odkryłem, że podniesienie sufitu nastąpiło ok. 1900-1906 roku, wbrew temu, co pisano wcześniej (że w XIX w). Jest to bezprawne użycie efektów mojej pracy. Należało podać źródło.
18
W okresie rządów faszystowskich w Niemczech mieściła się w zamku szkoła SS i archiwum Fabryki samolotów Heinkel Okres rządów faszystowskich trwał od 1933 r. Chyba chodzi o okres 1939-1945? Istnienia szkoły nikt nie potwierdza. W zamku do 1945 r. przebywa okresowo rodzina b. następcy tronu. W tym czasie (1941 r.) w zamku żeni się syn b. następcy tronu. Jeszcze 21 stycznia 1945 r. w zamku przebywała księżniczka Cecylia i prosiła dowódcę 269 dyw. o przydzielenie samochodów do wywiezienia cennych rzeczy, co uczynił. Napisano o tym na olesnica. org.
Bazylika Mniejsza
21
W drugiej połowie XIV w. kościół został powiększony i podwyższony Działo się to o wiek później, data rozpoczęcia prac jest znana - ok. 1465, zakończenie ok. 1469 roku. Jest to opisane na olesnica.org
21
Na przełomie XV/XVI w przebudowano nawę północną - wzniesiono kaplicę i kruchtę. Ok. 1500-1510 r. przy nawie północnej dobudowano kaplice (liczba mnoga. Wg planu kościoła było ich wtedy 3). Także (oprócz kruchty) wzniesiono przybudówkę zakrystii. Napisano o tym na olesnica.org.
22
Zdjęcia Bazyliki Pokazano trzy zdjęcia Bazyliki, które nic nie wnoszą do historii kościoła. Zamiast nich można było umieścić zdjęcie jednego z epitafiów, płyty nagrobnej, a szczególnie nagrobka tumbowego.
25
"Kościół został odbudowany w latach 1906-1908 pod kierunkiem inspektora budowlanego Koechlera" Kościół został odbudowany w latach 1907-1910 (zakończono dokładnie 12 maja). Na wiosnę 1908 r. zmarł inspektor Koechler i jego funkcję przejął inspektor Stoessel. Napisano o tym na oleśnica.org.
26
"... zniszczone zostały wszystkie szyby" Nie wszystkie - zachowały się bez uszkodzeń najważniejsze z nich - wielkie witraże przy prezbiterium. Zapewne zachowało się dużo innych mniejszych szyb, skoro tak duże nie wypadły. Wiele szyb wyjmowano, aby oszklić szpitale i pomieszczenia jenieckie.
Rynek
28
"[Ratusz] spłonął w maju 1945 r..." Wspomnienia francuskiego jeńca - nic nie wspomina o śladach "świeżego pożaru" trwającego w maju przez kilka dni (przybył do Oleśnicy 10 maja 1945 r.). Inni poważni mieszkańcy Oleśnicy, również tego nie potwierdzają. Twierdzi się, z Ratusz został zniszczony w lutym z nalotu niemieckiego. Potwierdzają to byli niemieccy mieszkańcy Oleśnicy.
Połączone kościoły NMP i św. Jerzego
35
"W 1505 r. Biskup wrocławski Jan Turzo przyłączył kościół i klasztor Benedyktynów..." W 1505 r. biskupem wrocławskim był Jan IV Roth i to on był związany z tymi czynnościami. Monografia Oleśnicy s. 46. Ta sama błędna informacja jest na tablicy, zawieszonej przez UM na kościele. Tam wiele innych błędów.
35
"... zdobiąc jej ściany dekoracją sgraffitową, która zachowała się do dziś" Dekoracja ta uległa zmianom w 1933 roku (zdjęcia w zbiorach Instytutu Herdera w Marburgu) i kolejno podczas remontu ok. 1968-1970 r.
Dom Wdów
36
"Dom ten służył wdowom i ich rodzinom po zmarłych pastorach..." Oraz, co należałoby dodać, po nauczycielach. Nie było w zwyczaju, aby zamieszkiwały w takich domach także rodziny wdów.
36
"W XIX w. nadbudowano drugie piętro, a dach został podniesiony" Około 1910 r. (nie w XIX w.) wykonano dach mansardowy i tam urządzono dodatkowe pokoje. Pokazano to na olesnica.org.
37
"W maju 1945 r. Dom Wdów spłonął" Na zdjęciu lotniczym z 1.02.1945 r. doskonale widać spalony Dom Wdów. Mam też inny pogląd na temat daty spalenia kościoła NMP oraz Św. Trójcy.
Mury obronne
38
"Mury połączone zostały z umocnieniami zamku"

Mury nie połączono z umocnienieniami zamku. Zostały one sprzężone (fachowe określenie na wzajemne wspieranie obrony). Mury miejskie (kurtynowe) tylko dochodziły do fos zamkowych. Nie mogły być połączone.

39
"... bramy zostały rozebrane w 2 połowie XIX w." Jest znana dokładna data rozebrania trzech wież - 1868 r. Po co używać daty przybliżonej.
39
"Wieża bramy w 1959 r. otrzymała stożkowy hełm" To nie jest stożkowy hełm. Zapytuję przy okazji specjalistów od promocji z UM, dlaczego na planszach czy na tablicy, podano datę 1859. Która jest prawdziwa?
Plan centrum miasta
42

Na pokazanym planie pojawiła się nazwa "Plac Zamkowy".

 

Na planie zamieszczonym na stronie UM ten plac ma nazwę "plac Książąt Śląskich" Na ostatnio wydanej mapie Oleśnicy nosi on także tę nazwę. Czy uległa ona zmianie?

Na planie pokazano również miejsce rozmieszczenia opisywanych zabytków, ale bez murów obronnych, o których także pisano.

Pytanie do promotorów z UM - dlaczego ul. 11 Listopada jest w innym miejscu, niż na planie zamieszczonym na stronie UM (link wyżej). Co ma zrobić turysta? Której informacji pochodzącej z UM ma wierzyć?

Reasumując - w tekście jest zbyt dużo nieścisłości, których można było uniknąć, gdyby autor zapoznał się z najnowszą monografią Oleśnicy, stroną www.olesnica.org i innymi opracowaniami wydanymi w ostatnich kilku latach. Bibliografia (która nie została zamieszczona), powinna służyć czytelnikowi do pogłębienia wiedzy. Dlatego porządne wydawnictwa zawsze ją zamieszczają, gdyż tym samym wykazują szacunek dla czytelnika.

Jak się dowiedziałem z portalu mojaolesnica.pl - nikt nie prawa krytykować autora Informatora, tylko on może krytykować innych (słowa burmistrza J. Bronsia - "To on ma prawo krytykowania innych, a nie inni jego" - niesłychana ignorancja!!!). Uważam, że jako mieszkaniec naszego miasta mam prawo i obowiązek pisać, także krytycznie o wszystkim, co się dzieje w Oleśnicy. I będę to czynił, nie bacząc na zdanie burmistrza. Z pokorą przyjmę kontr-krytyczne uwagi autora Informatora, który tylko ma prawo krytykować innych. Mam nadzieję, że to nie będzie krytyka typu burmistrzowskiego (ad personam) - ty politruku, ty członku grupy chcącej jątrzyć i skłócać społeczeństwo itp., tylko rzeczowa, dotycząca zamieszczonych faktów historycznych.


Dodano 02.09.2009 r.
W Panoramie Oleśnickiej z 2.09.2009, autor K. B. stwierdza "... nie spotkałem sie z tym, żeby w informatorze, gdzie jest podana krótka historia zabytków i miast, był wykaz literatury". W moim informatorze o zamku oleśnickim, mającym mniej stron, podałem wykaz literatury. W broszurce, w której krótko podano opis Leopoldiny, wydanej przez Biuro Promocji UM Wrocławia zamieszczono literaturę. Literatury nie musi podawać autor, którego większość tekstu i ilustracji jest jego osobistym osiągnięciem. Literatury często nie zamieszczają wewnętrzne informatory (nie posiadające nr ISBN), firm i instytucji.

Dodano 11.09.2009 r.
Wczoraj na stronie UM pojawiła się nowa mapa Oleśnicy. W niej już nie ma, na szczęście, m. in. ul. 11 Listopada, rozmieszczonej w dziwnym miejscu, o czym pisałem wyżej. Również w niej nie ma już placu Książąt Śląskich, stał się bezimienny. Nie ma Parku zamkowego. W nowej mapie, w opisie zabytków, kolejne błędy. Pojawiły się nowe dziwne zabytki (np. pl. Zwycięstwa!), chociaż starsze stoją nieopodal. Ktoś dowolnie uznał co jest, a co nie jest zabytkiem. Zamek i Bazylika, po powiększeniu, mają inny kształt niż w rzeczywistości, zniknęła nazwa "Park zamkowy". okoliczne ulice mają inny przebieg niż w rzeczywistości, zniknęły pomniki, mury miejskie itd. itp. Okazuje się, że w UM nikt nie zna Oleśnicy.


Od autora Lokacja miasta Oleśnica piastowska Oleśnica Podiebradów Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów
Oleśnica po 1885 r. Zamek oleśnicki Kościół zamkowy Pomniki Inne zabytki
Fortyfikacje Herb Oleśnicy Herby księstw Drukarnie Numizmaty Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica Wojsko w Oleśnicy Walki w 1945 roku Renowacje zabytków
Biografie znanych osób Zasłużeni dla Oleśnicy Artyści oleśniccy Autorzy Rysowali Oleśnicę
Fotograficy Wspomnienia osadników Mapy Co pod ziemią? Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie Recenzje Bibliografia Linki Zauważyli nas Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki Fotografie miastaRysunki Odeszli Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOŚCI