Herby z empor

W 1597 r. w czasach Karola II Podiebrada, zaczyna się budowa empor południowej (głównej), zachodniej (od strony ul. Wrocławskiej) i północnej (od ul. Bocianiej). Były one w jakiś sposób mocowane do filarów i ścian. Potem zaczęto budować lożę Podiebradów. Na zdjęciach sprzed 1905 r. widać, że loże były podtrzymywane poprzez kroksztyny (podpory). Na nich znajdowały się malowidła herbowe - nawet na zdjęciach widać poszczególne herby. Po 1647 r. lożę Podiebradów zaczęli wykorzystywać Wirtembergowie, zapewne dodali kolejną i zmodernizowali. Musieli to zaznaczyć domalowując swój herb na kroksztynie. Po katastrofie kościoła w 1905 r. loże zostały zniszczone, chyba razem z nimi i kroksztyny.


Lożą książęca przy emporze południowej (z lewej) podparta kroksztynami z malowidłami herbowymi. Dalej widać emporę zachodnią i z prawej - północną. Skan fotografii sprzed 1905 r. otrzymałem od W. Piechówki

Kroksztyny starej loży. Widać, że dwa popierają pierwszą - książęca lożę.
Jako pierwszy widoczny herb Wirtembergów. Tylko jeden z herbem Podiebradów podpiera drugą lożę na jej środku długości

Kroksztyny z lóż różniły się kształtem, wymiarami i szczegółami malowideł herbu od tych z empory północnej, chociaż dotyczyły tych samych księstw i rodów. Widać to na poniższych zdjęciach.

Na emoporze północnej (od strony ul. Wrocławskiej) widać cztery kroksztyny, na których namalowano herby tych samych rodów i księstw jak na kroksztynach loży. Jako, że jest ich więcej niż w lożach - muszą być dodatkowo dwa inne herby.

Za czasów Podiebradów herby na kroksztynach empory północnej miały może jakiś program ideowy. Został on zakłócony przez Wirtembergów, którzy na jednym, zapewne domalowali swój herb. Niżej pokazano herby z kroksztynów (kolejno od strony ołtarza).


Pierwszy kroksztyn starej loży z herbem Wirtembergów	Kroksztyn z podpory empory północnej również z herbem Wirtembergów


Cztery kroksztyny podpierające emporę pólnocną i dwa przykładowe malowidła na nich umieszczone

Herby istniejące na emporze północnej	Uwagi
Herb rodowy Podiebradów	zdarzało się, że był również używany równolegle z herbem ziemskim
Herb pierwszej żony księcia Karola II (herb Katarzyney Berkovej z Dube)	Powinien również istnieć herb drugiej żony. Był, ale na witrażu w loży książęcej
Herb ojczysty (księstwa ziębicko-oleśnickiego) Herb babki ojczystej Karola II (żagańsko-głogowski) Herb babki macierzystej Karola II (palatynatu reńskiego)	Brakuje herbu matki Karola II (meklemburski), aby stworzyć prosty program genealogiczny
Herb pierwszej żony księcia Jana - Krystyny Szydłowieckiej (faktycznie to Herb genealogiczny jej ojca)	Istnienie herbu całkowicie niezrozumiałe
Herb księstwa wirtembersko-oleśnickiego	Prawdopodobnie domalowany
Herb Dolnego Śląska	Nie spotkałem się z użyciem tego herbu przez Podiebradów

Z powyższego wynika, że trudno się w tych herbach dopatrzeć jakiegoś programu ideowego. Widać zupełną dowolność użycia poszczególnych herbów - szczególnie Krystyny Szydłowieckiej, której herb jest zupełnym dysonansem wśród pozostałych. Zrozumiałe jest, że Wirtembergowie musieli dodać swój herb i nie wiadomo, który herb Podiebradów zamalowali.

Loża wybudowana w latch 1908-1910

Ponadto herby pojawiły na podporach nowej loży książęcej wybudowanej z elementów dawnej - zniszczonej w 1905 r. i umieszczonej bliżej ołtarza. Na dwóch kroksztynach po jej obu stronach namalowano herby Hohenzollernów (na zewnętrznej stronie obu kroksztynów) i Mecklemburgów (na wewnętrznej). Herb Mecklemburgów namalowano w postaci, w jakiej występował po XVIII wieku. Czyli kroksztyny nie pochodzą z okresu bdowy empor. Natomiast odzwierciedlają one nową sytuację z lat 1905 -1945 r., gdy kościół był pod opieką następcy tronu Cesarstwa Niemieckiego i Królestwa Prus z rodu Hohenzollernów wraz z żoną wywodzącą się z rodu Mecklemburgów (m.in. mieli oni wpływ na wybór pastora). Nie wiadomo czy kiedykolwiek ta para wspólnie w tej loży usiadła. Może na pierwszej mszy po odbudowie kościoła w roku 1910? Liczył się prestiż dla kościoła i miasta.


Herb Hohenzollernów	Kroksztyn różni się kształtem i wymiarami od tych z wcześniejszej loży i z empory północnej	Herb Mecklemburgów (z okresu po XVIII w.)

Literatura
Parafia św. Jana Apostoła w Oleśnicy. Konserwacja kościołów. Red. ks. W. Ozimek. Tekst W. Piechówka, Oleśnica 2009

Od autora • Lokacja miasta • Oleśnica piastowska • Oleśnica Podiebradów • Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów • Oleśnica po 1885 r. • Zamek oleśnicki • Kościół zamkowy • Pomniki • Inne zabytki
Fortyfikacje • Herb Oleśnicy • Herby księstw • Drukarnie • Numizmaty • Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica • Wojsko w Oleśnicy • Walki w 1945 roku • Renowacje zabytków
Biografie znanych osób • Zasłużeni dla Oleśnicy • Artyści oleśniccy • Autorzy • Rysowali Oleśnicę
Fotograficy • Wspomnienia osadników • Mapy • Co pod ziemią? • Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie • Recenzje • Bibliografia • Linki • Zauważyli nas • Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki • Fotografie miasta • Rysunki • Odeszli
CIEKAWOSTKI • ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOŚCI


Herb księstwa ziębicko-oleśnickiego	Herb księstwa zagańsko-głogowskiego (słabo widoczny krzyż na przepasce)	Herb księstwa wirtembersko-oleśnickiego

Herb Palatynatu Reńskiego	Herb (Dolnego) Śląska (?)	Herb rodowy Podiebradów

Herb genealogiczny Krystyny z Szydłowieckich	.	Herb Katarzyny Berkovej z Dube (Sternberk)