Marek Nienałtowski
Kasyno oficerskie Batalionu Jegrów nr 6 i jego przemiany

W październiku 1873 r. przybył do Oleśnicy ze Świebodzic 2 Śląski Batalion Strzelców (Jegrów) nr 6. Zapewne wówczas oficerowie tego batalionu, jak i innych jednostek stacjonujących w Oleśnicy - stołowali się i bawili w kasynie przy Herrenstrasse (Sejmowej) 11. W 3 lata później zaczęto dla batalionu budować blok koszarowy.

Zazwyczaj każda jednostka miała swoje kasyno, gdyż służyło to integracji kadry (oficerowie siedzieli wspólnie, przy jednym stole z dowódcą). Dlatego w 1890 roku wybudowano kasyno przy Fussweg - drogi polnej prowadzącej do Boguszyc.

Na mapie z 1882 r., na białym tle, w kolorze czerwonym pokazano miejsce rozmieszczenia budynku kasyna po jego wybudowaniu (1890 r.). Po drugiej stronie drogi znajdował się dziecięcy plac zabaw (Kinder Spiel Platz).

W książce adresowej z 1921 r. pojawia się informacja, że kasyno znajduje się przy Marienplatz 2a., z którego brała początek Fussweg. Na powyższej mapie widać. że przy Marien Platz istnieje dom o numerze 1 i zabudowania gospodarcze o numerze 2. Wybudowanemu kasynu nadano numer 2a przy Marien Platz, chociaż na powyższej mapie budynek kasyna jest oddalony od placu.

Po 1925 roku droga polna Fussweg przyjęła nazwę Promenadestrasse (chociaż w internetowej (!) wersji Księgi Adresowej z 1921 jest ona już wymieniana, ale z zaznaczeniem, że tę informację zaczerpnięto ze spisu z 1933 r. ).

W 1939 r. były budynek kasyna pokazany jest jako leżący przy Promenadestrasse 1.
Na pamiątkę dawnych czasów były plac zabaw nazwano Placem Jegrów. Na nim stał Pamiątkowy Kamień Strzelców Oleśnickich (Jegrów).

Bryła kasyna jest może typowa dla ówczesnego neogotyckiego budownictwa, ale w szczegółach pokazuje podobieństwo do budynków szpitalnych obecnej Akademii Medycznej przy ul. Tytusa Chałubińskiego. Być może, że architekta można poszukiwać wśród projektantów tego zespołu szpitali.

Budynek kasyna. Widokówka ze zbioru Adama Fedorowicza. Inne ujęcie już z oświetleniem gazowym ulicy.

Pomieszczenie oficerskie kasyna Jegrów sprzed 1914 r. Z kolekcji M. Górnickiego

Pomieszcznie podoficerskie kasyna Jegrów przed 1914 r. Z kolekcji M. Górnickiego.
Zaskoczeniem jest to, że pomieszczenie oficerskie i podoficerskie były na jednym poziomie, co było niespotykane.
Może miały oddzielne wejścia i korytarze?

Inne rozmieszczenie kasyna podoficerskiego. W piwnicy, ale nie wiadomo którego budynku.
Być może, w głównycm budynku przy Wojska Polskiego. Widokówka z kolekcji A. Fedorowicza

Oficerowie przed kasynem (1898 r.) i panie, które może dadzą się zaprosić na kolację (fragment litografii. Z kolekcji A. Fedorowicza).

W czasie I wojny światowej kasyno dalej służyło oficerom, szkolącym kolejne zastępy "mięsa armatniego", ginącego za cesarza (poległy cztery stany batalionu. Ponad 2500 żołnierzy!). Nie wiadomo jaką rolę spelniało kasyno, gdy w okolicznych zabudowaniach znajdował się rosyjski obóz jeniecki. Po 1918 r. jakieś ograniczone etatowo elementy jednostki wróciły do koszar. Kasyno po 1918 roku działo, gdyż emitowało pieniądz zastępczy z brązu i cyny (średnica ok. 21 mm) - 3 rodzaje, bez podanego nominału), którym można było płacić za zakupy.

KANTINE Jäger Rgt. 6. O. GRAUEL
10 bez daty, brąz, średnica 21,00 mm (więcej)

Po oficjalnej likwidacji jednostki (31 grudzień 1920 r.) - kasyno straciło rację bytu i podobno zostało sprzedane prywatnej osobie. W październiku 1921 roku umieszczono obok kasyna Pamiątkowy Kamień Strzelców Oleśnickich, przeniesiony z poligonu z Gęsiej Górki. W 1935 r. budynek stanowił własność Fredricha Pieczonki - rolnika, który dodatkowo był właścicielem, sąsiedniego gospodarstwa o numerze 2.

Nie wiadomo jaką rolę pełnił budynek byłego kasyna po 1945 r. Nieopodal znajdował się budynek o numerze 7, który w 1945 r. zajmowała ACz, potem WP, a następnie szkolnictwo zawodowe - czy budynek kasyna pełnił w tym jakąś rolę? Do niedawna w budynku Kasyna istniało przedszkole. Na poniższym rysunku przedszkole - widoczne ogrodzenie i rosnące wysokie drzewa.

Podobnego widoku już nigdy nie zobaczymy!

Kiedy oszpecono budynek brzydką przybudówką?
Poniżej pokazano przybudówkę całkowicie nie pasującą do stylu budynku. Takie przybudówki, nie liczące się ze stylem głównego budynku, pasują bardziej do okresu PRL-owskiego, ale znane są podobne przykłady budownictwa z okresu przed 1939 r. (np. przybudówka byłego hotelu dworcowego, obecnie bydynek PiMBP).

Autor "FM" źródło: http://wroclaw.hydral.com.pl/160028,foto.html

Niedawno jeszcze sądziłem, na podstawie mało dokładnej mapy, że jednak jest to przybudówka z okresu ok. 1904 r. Obecnie po uzyskaniu dokładnej mapy (czerwiec 2012 r.) muszę zmienić swoją opinię.

Widok kasyna oficerskiego na mapie z 1899 r. z uzupełnienieniami z 1911 r.

Z powyższej mapy wynika, że niewielka przybudówka (widać ją z lewej strony) istniała już w 1911 r. i nie uległa zmianie do 1939 r. Nie wiadomo jak ona wyglądała i jaką spełniała rolę. Czyli przybudówkę rozszerzono i może podwyższono po 1939 r. Zapewne nastąpiło to po 1945 r., po tym jak budynek przystosowywano do roli przedszkola (kto pamięta datę?). Może ktoś z czytelników chodził do tego przedszkola, może istnieją zdjęcia, może żyją przedszkolanki, pracujące tam w latach jego powstania?

Dodano 17.06.2012 r.
Odezwał się Marek Górnicki (dziękuję!), którego żona pracowała w tym przedszkolu. Okazało się, że w 1972 r. była to typowa drewniana, oszklona altana. Około 1975 r. została zburzona i w tym miejscu wybudowano przybudówkę na całą szerokość ściany bocznej budynku. Jednocześnie wybudowano nowe schody, do niej prowadzące. Stare, widoczne na powyższym planie, zapewne usunięto.

Dodano 28.06.2012 (przysłała czytelniczka, chcąca zachować anonimowość)

Budynek ten był dla mnie przedszkolem, do którego uczęszczałam w latach 1975-78. Owa przybudówka była w tym czasie przeszkloną z trzech stron werandą; czwartą stroną przylegała do ściany głównego budynku, w której znajdowały się stare duże okna i podwójne przeszklone drzwi. Okna te pomimo istnienia werandy zapewniały dużo światła w przedszkolnej sali. Werandę pokrywał metalowy, lekko spadzisty dach. Poziom posadzki znajdował się na na poziomie parteru; z zewnątrz widoczna była wysoka podmurówka. Każda ściana składała się z niewielkich (ok. 30 x 30 cm) kwadratowych okienek w metalowym szkielecie. Z werandy tej prowadziły dwuskrzydłowe przeszklone drzwi na zewnątrz, umiejscowione po środku ściany zachodnio-północnej. Do ogrodu prowadziło około 10 kamiennych stopni. Schody wyglądały na solidne (pełne, sięgające do ziemi) i stare jednocześnie. Pomieszczenie to było nie ogrzewane i użytkowano je jako magazyn. Moim zdaniem ta przybudówka powstała jako taras w chwili budowy kasyna, natomiast później mogła zostać rozbudowana czy też zabudowana. Murowane ściany i współczesne okna pojawiły się w połowie lat 80-tych, kiedy to do przedszkoli trafił wyż demograficzny i zapewne konieczne było zwiększenie jego powierzchni.

Kolejna dobudówka budynku byłego kasyna
Kilka lat temu zabytkowy budynek kupił nowy właściciel. Wówczas zmienił płot, usunął drzewa, zaczął prowadzić modernizację budynku.

Niedawno mieszkańców Oleśnicy (forum Historii Oleśnicy i Panoramy Oleśnickiej) poruszyła rozbudowa, pokazana na poniższym zdjęciu, prowadząca najpewniej do kolejnej zmiany kształtu budynku.

Przebudowa budynku. Fot. Wiesław Mazurkiewicz

Widać, że ta przybudówka kolejny raz zmieni neogotycki (?) kształt zabytkowego budynku byłego kasyna. Nie znam końcowej wizualizacji budynku - widocznie taka istnieje i uzyskała przychylną opinię Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. Również jak inni internauci, jestem zatroskany tą decyzją, której, może jako niefachowiec, nie rozumiem. Jednocześnie nikt, mający takie możliwości, nie zechciał uzyskać informacji od WKZ, wyjaśniającej mieszkańcom Oleśnicy przyczyny podjęcia tej decyzji i pokazać wizualizację końcowego rozwiązania od Powiatowego Architekta.

Tak więc, pozostaje czekać na końcowy efekt zmian w kształcie budynku byłego kasyna, ujętego w spisie zabytków.

25 lipiec 2010 rok.
Już wiadomo, jak będzie wyglądać przybudówka zabytku.
Betonową konstrukcję wyłożono płytkami imitującymi cegły. W ten sposób przybudówka wykonana w 2010 r. będzie zbliżona "cegłami" do głównego budynku z 1890 r. W porównaniu do przybudówki z ok. po 1939 r., która mocno oszpeciła budynek - obecna nie budzi takich skrajnych odczuć. Zobaczymy, co stanie na przybudówce?

Dodano 3.03.2012 r.
Na przybudówce nic nie rozmieszczono (zapewne miał tam być taras, na co wskazują schody). Niżej kilka zdjęć z różnych ujęć.

Tylna strona kasyna. Widoczne zaokrąglenie budynku
to wynik użycia programu do automatycznego łączenia dwóch zdjęć

Oto wynik przebudów w 2017 r.

Obecnie budynek wystawiono do sprzedaży. Uszkodzenia

Od autora • Lokacja miasta • Oleśnica piastowska • Oleśnica Podiebradów • Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów • Oleśnica po 1885 r. • Zamek oleśnicki • Kościół zamkowy • Pomniki • Inne zabytki
Fortyfikacje • Herb Oleśnicy • Herby księstw • Drukarnie • Numizmaty • Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica • Wojsko w Oleśnicy • Walki w 1945 roku • Renowacje zabytków
Biografie znanych osób • Zasłużeni dla Oleśnicy • Artyści oleśniccy • Autorzy • Rysowali Oleśnicę
Fotograficy • Wspomnienia osadników • Mapy • Co pod ziemią? • Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie • Recenzje • Bibliografia • Linki • Zauważyli nas • Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki • Fotografie miasta • Rysunki • Odeszli • Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI • ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOŚCI

czapka zołnierza - http://pommerschespionier.com/index.php/collection/feldgrau-headgear/cap-2/