Budowa i modernizacja skrzydła północnego Zamku książąt oleśnickich
5.01.2009 r.

W literaturze opisującej zamek oleśnicki wspomina się o historii budowy i rozbudowy skrzydła zachodniego, wschodniego i południowego. O skrzydle północnym jest najmniej informacji, być może dlatego, że nie było ono bezpośrednio związane z historią książąt. Skrzydło północne zaczęło powstawać i rozbudowywać się po objęciu księstwa przez Podiebradów. Na rysunku J. Salma (z lewej) widać zamek w postaci w jakiej objęli go Podiebradowie. W kurtynowym murze północnym przylegającym do wieży i budynku mieszkalnego był otwór bramny, dalej most zwodzony i szeroka, głęboka fosa. Dopiero budowa tzw. Pałacu zapoczątkowana przez Jana Podiebrada w 1559 r. spowodowała konieczność zasypania pokazanego odcinka fosy i przesunięcia jej ok. 50 m. w kierunku północnym (tj. bliżej kościoła zamkowego), gdzie do dzisiaj pozostaje jej ślad. Tym samym znalazło się miejsce na nowe budowle. Miały one charakter administracyjno-gospodarczy.

Widok z góry na dwa budynki skrzydła północnego.           Z fotografii Zbigniewa Podurgiela

Widok na skrzydło północne

Rys. 1. Przekrój przez poziom piwnic (przed 1891-1900 r.)	Rys. 2. Przekrój przez poziom parteru (przed 1891 r.)	Rys. 3. Przekrój przez poziom I piętra (przed 1873 r.)

Na rys. 2. pokazano przekrój przez parter i stan sprzed 1891-1900 r. Widać na niej bramę, jeszcze w starym miejscu z otworem bramnym i otworem dla pieszych. Po grubościach muru daje się zauważyć, że oba budynki były budowane w innym czasie. Pomieszczenia obok bramy składające się z piwnicy, parteru i piętra najpewniej pełniły rolę kuchenną. Świadczy o tym pozostałość pieca na parterze, okapu na pierwszym piętrze oraz dużego komina.

Rys. 3., pokazujący przekrój przez I piętro, z okresu sprzed 1793 r. uwidacznia jeszcze inną budowlę, stanowiącą element skrzydła północnego o nieznanym przeznaczeniu i ciekawym kształcie. Może to była jakaś budowla obronna? Po niej (lub po narożnej podporze) pozostały fundamenty odkryte w 2005 r. przez Edwarda Drużyłowskiego.

Widać z rys. 3., że poprzez pomieszczenie w tej budowli, wchodzono do trzech pomieszczeń pierwszego piętra, których otwory drzwiowe znajdowały się w amfiladzie. Wtedy jeszcze na ganek zachodni wchodzono poprzez schody (pokazano to strzałką na rysunku) z poziomu dziedzińca, następnie z ganku wchodzono dalej do pomieszczenia skrzydła zachodniego i zatem do "dziwnej budowli" i z niej do pomieszczeń pierwszego piętra skrzydła północnego. Później schody prowadzące na ganek zachodni znikają, powstaje klatka schodowa wewnątrz skrzydła północnego (rys. 2), pozwalająca wejść na ganek i do pomieszczeń skrzydła północnego. "Dziwna budowla" znika przed 1891 r.

W 1905 r. następują znaczne przebudowy w skrzydle północnym. Brama wjazdowa do zamku zmienia swoje położenie (rys.4). Po 1905 r. znajduje się już na miejscu okna z prawej strony (il. 5.). W powstałym miejscu po starej bramie umieszczono klatkę schodową, upraszczającą komunikację ze skrzydłem wschodnim i tzw. Pałacem Wdów. Do budynku bramnego dobudowano korytarz, ostatecznie łączący Pałac z Zamkiem.

Na powyższej widokówce (il. 5.) pokazano wejście do budynków skrzydła północnego - znajdujące się na końcu skrzydłaj. Takie samo rozmieszczone wejście widać na poniższej powojennej widokówce A. Arczyńskiego z 1955 r. (il. 6.). Po przebudowach wykonanych ok. 1975 r. dla potrzeb Centralnej Szkoły Instruktorów ZHP, zmianie uległo miejsce wejścia do pokazanego budynku i podział pomieszczeń w obu budynkach. Niestety, wprowadzone zmiany nie znalazły odbicia na planach zamku, przedstawianych w różnych publikacjach. Poniżej (rys.7.) pokazałem plan skrzydła północnego pokazywany w publikacjach. Na rys. 8 nieco go urealniłem, przy pomocy myszki komputerowej (czyli niedbale). Jak wynika z porównań - rozkład pomieszczeń na parterze tego skrzydła uległ znacznym zmianom.

Ilustracja 6. Widoczne wejście do skrzydła północnego, znajdującego się na jego końcu	Rys.7. Plan zamku pokazywany w różnych publikacjach	Ry. 8. Plan urealniony przy pomocy myszki komputerowej

Powyższy tekst i przytoczone rysunki wskazują, że skrzydło północne jest mniej rozpoznane historycznie, niż pozostałe skrzydła i kryje wiele ciekawostek wartych rozpracowania - chociażby duży tajemniczy piec.

Na końcu pokazanego wyżej planu (rys.8.) widoczne jest wejście do piwnicy skrzydła zachodniego. Poniżej, na zdjęciu widać, jak głębokie są te piwnice.

Literatura
Bimler K., Die schlesischen massiven Wehrbauten, t. 3: Fuerstentum Oels Wohlau, Breslau. 1942
G u e r q u i n B. Zamki śląskie, Warszawa 1957
Nienałtowski M. Podurgiel Z. Zamek książęcy w Oleśnicy. Oleśnica 2006.
Przyłęcki M. Zamek w Oleśnicy. Wrocław. 1989
Salm J., Kajzer L. Leksykon zamków w Polsce. Arkady. Warszawa 2001

Od autora • Lokacja miasta • Oleśnica piastowska • Oleśnica Podiebradów • Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów • Oleśnica po 1885 r. • Zamek oleśnicki • Kościół zamkowy • Pomniki • Inne zabytki
Fortyfikacje • Herb Oleśnicy • Herby księstw • Drukarnie • Numizmaty • Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica • Wojsko w Oleśnicy • Walki w 1945 roku • Renowacje zabytków
Biografie znanych osób • Zasłużeni dla Oleśnicy • Artyści oleśniccy • Autorzy • Rysowali Oleśnicę
Fotograficy • Wspomnienia osadników • Mapy • Co pod ziemią? • Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie • Recenzje • Bibliografia • Linki • Zauważyli nas • Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki • Fotografie miasta • Rysunki • Odeszli • Opisy wybranych miejscowości
Szukam sponsora do wydania książki o zamku oleśnickim
CIEKAWOSTKI • ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOŚCI