Marek Nienałtowski
Wieś Lucień, obecnie przedmieście Oleśnicy

Oleśnica trafiła na łamy historii dzięki istnieniu wsi Lucień. Bowiem w dokumencie dotyczącym przeniesienia Lucienia na prawo niemieckie wymieniono przy okazji Oleśnicę i działo się to w 1230 r. Lucień byl zatem jedną z najstarszych wsi przeniesionych z prawa polskiego na niemieckie (różnice pomiędzy tymi prawami). Wieś należała do kościoła św. Jana Ewangelisty i dlatego proboszcz musiał zajmować się wszystkimi sprawami wsi.

Książe wrocławski Henryk Brodaty na prośbę zapewne proboszcza Tomasza - swojego kanclerza i kanonika wrocławskiego - wystawił w Oleśnicy poniższy akt:

My Henryk, z łaski Boga książę Śląska, chcemy, by było wiadome tak przyszłym, jak współczesnym, że mistrz Tomasz, nasz kanclerz, kanonik wrocławski, proboszcz kościoła świętego Jana Ewangelisty w Oleśnicy, wieś Lucien należąca do jego parafii, przekazał za naszą zgodą Zygfrydowi w celu zasiedlenia na prawie niemieckim, pod takim wszakże warunkiem, by ten Zygfryd posiadał z prawem dziedziczenia urząd sołtysa i dwa wolne łany, z których nic nie będzie płacił. Chcemy [ponadto], by sprawy zagrożone karą obcięcia członków bądź głowy odbywały się przed sądem naszym lub kasztelana, jednak z zastrzeżeniem części [należnej] proboszczowi. Ile by zaś nie znajdowało się w tej wsi łanów, każdy z nich będzie płacił po ośmiu latach wspomnianemu kościołowi parafialnemu jeden wiardunek srebra, a ponadto pełną dziesięcinę (tak jak wcześniej), z łanów zaś, które teraz są pastwiskami na obszarze parafii, będzie płacona pełna dziesięcina. I żeby to przez każdego z naszych [ludzi] było bez naruszania przestrzegane, spowodowalismy, by [dokument] został umocniony przez przyłożenie naszych pieczęci. Dan w Oleśnicy, w roku od Wcielenia Pańskiego 1230.
Wg [Mrozowicz W., Wiszewski M]

Dzięki temu proboszcz nie musial zajmować się sprawami wsi, miał podobne zyski, ale nie martwił się ściąganiem podatków - robił to za niego zasadźca Zygfryd, który stał się sołtysem. Najpewniej wtedy wieś przyjęła formę ulicówki, przy której powstały zabudowania gospodarcze z ogrodem, a dalej rozpościerały się pola tzw. kmieci, każde o wielkości 1 łanu (30 morgów = 17,8 ha).


Lucień na fragmencie mapy 425 Rzeszy Niemieckiej z 1893 r.


Lucien na fragmencie mapy 4770 z 1912 r. Powyżej torów widoczna jest wieś w postaci ulicówki
(kliknij, aby powiększyć)

Sołtys dostał 2 łany ziemi i wybudował sobie sołtysówkę zapewne w centrum wsi. Urząd sołtysa był dziedziczny i zbywalny (można było go sprzedać). Później we wsi mogli osiedlać się tzw. ogrodnicy, który budowali dom i kupowali (dostawali) kilka - kilkanaście morgów ogrodu. Pojawiali się również zagrodnicy - posiadający tylko zagrodę i pracujący na rzecz sołtysa lub innych kmieci. Także komornicy wynajmujący komorę w domu bogatszego rolnika, pracujący najczęściej na jego rzecz. Z czasem we wsi pojawili się rzemieślnicy.

Dwa lata później proboszcz - właściciel wsi - stał się najpewniej biskupem Tomaszem I. Pisano o jego pochodzeniu Polonus Nobilis (polski szlachcic). W jego herbie biskupim umieszczone było godło z polskiego herbu Jelita. Po trzech latach zmarł książę Henryk Brodaty.


Na litografii z początku XX w. widać starą szkołę, cegielnię, restaurację Carla Riedela
i dom nazywany kolumnadą. Z: www.ebay.de

Na początku XX w. Lucień liczył prawie 480 mieszkańców zamieszkujących w ok. 50 domach. We wsi istniało ok. 100 gospodarstw, co może wskazywać, że i mieszkańcy Oleśnicy mogli mieć w Lucieniu swoje grunty. Wieś zajmowala ok. 400 ha. W 1939 r. w Lucieniu zamieszkiwało prawie 1200 mieszkańców. Małą szkołę, pokazaną na litografii, wybudowano w 1871 r., ale istniała wcześniej, bo w 1663 r. wymieniono 14. uczniów, w 1861 r. wymieniono we wsi jednego nauczyciela. W 1916 r. wybudowano nową szkołę, dalej istniejącą, niżej pokazaną.


Budynek szkoły z 1916 r.


Sklep Stowarzyszenia Vorwärts, który prowadził przewodniczący Dittmann Friedrich

Lucień na przełomie XIX/XX w. był znany z cegielni. Potem też ze szkółki drzewnej Lotze & Mascher. Od ok. 1930 r. istniało także rolnicze gospodarstwo szkolne i doświadczalne podlegające starostwu i związane ze szkołą rolniczą na ul. Ludwikowskiej wybudowaną po 1927 r.


Nagłówek papieru firmowego i pieczątka pod listem z 1935 r.
Przysłał Tomasz Popowicz


Budynek biurowy szkółki drzewnej Lotze & Mascher


katalog szkółki drzewnej z 1937 r. i jej logo (zawieszka dołączana do drzewka-sadzonki)

Cegielnia Schattmanna
Cegielnia z napędem parowym


Cegielnia w 1932 r.

Już w 1871 r. wymieniona jest jedna cegielnia zatrudniająca 20 pracowników. Na fragmencie mapy z 1893 r. widać dwie cegielnie (jedna poza terenem wsi). W 1912 r. już przy wsi istnieją trzy cegielnie, co wskazuje, że przy niej istniały duże pokłady gliny. Pamiątką po cegielniach są stawy, zwane gliniankami. Jako właściciela jednej wymienia się Bielschowskiego Roberta - także bankiera oleśnickiego. On lub jego poprzednik w 1881 r. wymienił piec na bardziej wydajny. Na powyższej lewej widokówce wymieniono Schattmanna jako właściciela drugiej z nich. Jedna z cegielni, leżąca przy ul. Wiejskiej, pracowała jeszcze po wojnie.

Miejsce po najstarszej cegielni przy ul. Wiejskiej, która pracowała jeszcze po 1945 r.
Miejsce po cegielniach powstałych na początku XX w.


Reklama cegielni Bielschowsky w Lucieniu


Gospoda Riedela

Gospoda Kassnera

W każdej wsi istniały zazwyczaj 2 -3 gospody z dużą salą taneczno-widowiskową i letnim ogródkiem. W Lucieniu istniały dwie gospody, także jeszcze czynne po wojnie.


Gospoda Carla Riedela. Źródło "Żmija" http://dolny-slask.org.pl/903109,foto.html?idEntity=565028


Gospoda Spaetlichsa (1914), potem Kassnera -1929 r.

Do 1945 r. z lewej strony drogi od Oleśnicy znajdowała się wytwórnia soków Süssmosterei-Martin Plessman Leuchten. W 1948 r. istniała w niej Fabryka Wina w Łukanowie (potem zmiana nazwy wsi na Lucień) im. F. Dzierżyńskiego. Formalnie w 1948 r.przeszła ona na skarb Państwa. Przemianowana na Spóldzielnię Inwalidów Fructowin, istniała do 2006 r. Od 1961 r. Lucień stanowił część Oleśnicy.

http://www.olesnica.nienaltowski.net/Fructowin_wspomnienia.htm)

Szkola Rolnicza w Lucieniu - http://www.olesnica.nienaltowski.net/Szkola_rolnicza.htm

Cmentarz w Lucieniu: http://olesnica.nienaltowski.net/Lucien_cmentarz.htm

Literatura
Mrozowicz W., Wiszewski M. Oleśnica od czasów najdawniejszych po wspólczesność. Atut. Wroclaw 2006

Od autora • Lokacja miasta • Olesnica piastowska • Olesnica Podiebradów • Olesnica Wirtembergów
Olesnica za Welfów • Olesnica po 1885 r. • Zamek olesnicki • Kosciól zamkowy • Pomniki • Inne zabytki
Fortyfikacje • Herb Olesnicy • Herby ksiestw • Drukarnie • Numizmaty • Ksiazece krypty
Kary - pregierz i szubienica • Wojsko w Olesnicy • Walki w 1945 roku • Renowacje zabytków
 Biografie znanych osób • Zasluzeni dla Olesnicy • Artysci olesniccy • Autorzy • Rysowali Olesnice
Fotograficy • Wspomnienia osadników • Mapy • Co pod ziemia? • Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa olesnickie • Recenzje • Bibliografia • Linki • Zauwazyli nas • Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki • Fotografie miasta • Rysunki • Odeszli • Opisy wybranych miejscowosci
CIEKAWOSTKI • ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOSCI