Krypta rodu Kospoth`ów w Brzezince

Otrzymałem informację od Małgorzaty Marcinkowskiej - studentki i mieszkanki Miodar, że może pomóc w wejściu do Krypty Kospoth`ów (dziękuję !). Wybraliśmy się do Brzezinki wspólnie z Zbigniewem Podurgielem - fotografikiem. Podczas wejścia do krypty towarzyszył nam Mirosław Kościarz, który pamiętał zachodzące w niej zmiany i opowiadał o tym (dziękuję !).

Kościół na planie czwórliścia, erygowano 8 listopada 1742 roku na miejscu poprzedniego [1]. Budowa jego trwała 5 lat. Nie wiadomo, czy w starym kościele istniała krypta i została zachowana podczas budowy nowego kościoła. Informacja ta jest ważna dla historii krypty. Przypomnę, że historia Brzezinki była mocno związana z Karolem Krystianem von Kospoth (11.4.1667 - 22.2.1729) i Joachimem Wacławem (+1727). Nie wiadomo gdzie zostali pochowani - czy jeszcze w starym kościele, czy w innym. Po nich w 1729 r. odziedziczyła Brzezinkę prawnuczka Justusa von Kospoth - Anna Sophie Christine z domu hrabina von Erbach-Breuberg żona hrabiego von Maltzana, właściciela Milicza. W 1737 r. wraz z nowym mężem Baltazarem Fryderykiem von Promnitz rozpoczęli budowę kościoła na podstawie rzutu starego kościoła, który już w 1731 r. groził zawaleniem. Twierdzi się, że był to prezent hrabiego von Promnitz dla jego żony.

Czyli kościół i kryptę rozpoczęła budować Anna Zofia Krystyna z mężem. Do tej krypty powinny być przeniesione trumny obu braci. Nie wiadomo czy nie przywieźli później sarkofagu Anny Zofii z Iłowej? Wymaga to sprawdzenia. Następnie mogli być w niej pochowani kolejni Kospoth`owie (prekursor oleśnickiej linii rodu - Justus został pochowany w 1691 r. w Posadowicach). Pan Mirosław Kościarz twiedził, że po wojnie krypta była cała zapełniona trumnami. Potem gdzieś one znikały. Ostatni pochówek (starszy mężczyzna z długą brodą) został jakoby przewieziony w latach 70-ych do Poznania, gdzie został spopielony, a prochy wysłane do Niemiec.

Po wejściu do krypty zauważa się kamienny sarkofag, pokazany niżej. W nim mogła się mieścić trumna (sarkofag). Można sądzić, że w sarkofagu pochowano fundatora krypty lub pierwszego znaczącego członka rodu. Sarkofag jest bogato rzeźbiony, wsparty na czterech lwach i przykryty był wiekiem, także rzeźbionym. Być może, że na wieku stały dwa putta. Pomieszczenie krypty jest zaniedbane, nieremontowane. Odnowienie jego przekracza możliwości finansowe parafii. Wszystkie poniższe zdjęcia są autorstwa Zbigniewa Podurgiela. Niektóre zdjęcia (wykonane w ciemnym pomieszczeniu) musiałem znacząco rozjaśniać, dla lepszego odczytania szczegółów.

Zadziwiające jest rozmieszczenie sarkofagu względem pokazanej ściany. Lwy prawie dotykają nosami ściany. Wskazuje to, że sarkofag nie był projektowany pod tę kryptę, może był przesuwany, a może krypta była przebudowana? Może ze względów finansowych nie została do końca wybudowana (może miała zajmować całe piwnice kościoła?).

Powyższa prawa inskrypcja z sarkofagu dotyczy Karola Krystiana von Kospoth. Pierwsza z dat dotyczy urodzin (1667). Ostatnia - 1729 - jego śmierci. Żył 62 lata. W inskrypcji występuje jeszcze liczba 72 lub 70.

Z mojej nieznajomości łaciny wynika, że powyższa lewa inskrypcja dotyczy Anny Zofii Krystyny z domu Erbach-Breuberg wspomina się drugiego męża von Promnitz i w końcu pojawia się data 1741. Jest to najpewniej data wykonania sarkofagu dla Karola Krystiana przez jego spadkobierczynię Annę Zofię. Czyli w głównym miejscu krypty, w kamiennym sarkofagu, znajdowała się trumna (może sarkofag) Karola Krystiana.

Anna Sophia 1X 1724 Joachim Wilhelm count Maltzahn 1661-1718
2X 1737 Balthasar Friedrich count of Promnitz-Pless 1711-1744
3X 1751 Friedrich August count of Kospoth 1717-1782


Krypta mieści się pod wschodnią częścią kościoła pw. Wniebowstąpienia Matki Boskiej, którą pokazano na zdjęciu. Obok widoczne są drzwi prowadzące do krypty.


Widok na sarkofag z prawej strony. Widoczne rozmieszczenie lwów, putto i napis inskrypcyjny. W głębi, z prawej widoczne jest okno długiej wnęki, umożliwiającej rozmieszczenie kilku trumien. Z lewej widoczne jest okno małej wnęki.	Widok z lewej. Widoczne wieko sarkofagu stojące bokiem na podłodze i oparte o sarkofag. Tym samym przesłania inskrypcję na jego boku. Za lwem widoczne jest wejście do symetrycznej długiej wnęki. Stoi tam obecnie długa i wysoka, otwarta trumna, zapewne z XVIII-XIX wieku.


Napis z prawej strony sarkofagu: HOC MONUM: ILLUSTRIS: DNA: ANN: SOPHIA/ CHRIST:COM: IMP: ERBACENS: AC BREVBERG NATA ET/ ILLUSTRISS: DONO: COMITIAa PROMNIZ NUPTA/ AUUN CULI MASNI HERES: EXSTRUCTA MAGNIS SUMTIBUS/ ARCE ET TEMPLO QUE INSTITUERAT MEMORIAEEIUS/ PERPET: PIA MANO POS: M.DCCXLI (1741).	Napis z lewej strony sarkofagu: CIN...BUS ILLUS.. SS: CAROLI CHRISTIANI/ COMITIS DE KOSPOTH HUIUS VICI NITIDIS SIMAE/ ARCI FUNDAMENTA POS ET MULTOR: ALIORUM/ PRAECLARE GESTIS DXXII (może DXX) (U)FEB: AO: MDCLXVII (1667) NATI ACMULLTIS/ FEBAO MDCCXXIX (1729)/ MORTUI DICAT.


Putto trzymające kartusz z herbem. Oderwana ręka leży oddzielnie.	Putto leżące w sarkofagu, trzymające w ręku czaszkę i mające osłoniętą część twarzy chustą. Ma utrącone obie nogi. Obok leżą inne części sarkofagu.


Napis inskrypcyjny na frontowej ścianie sarkofagu jest trudny do odczytania. Pod nim znajdowały się dwa herby. Z lewej widoczny jest ślad herbu, prawdopodobnie hrabiowski Kospoth`ów. Z prawej mógł być zapewne Herb von Maltzan i von Erbach	Herb z kartusza trzymanego przez putto. Widoczny jest hrabiowski herb Kospoth`ów. Pod spodem nierozpoznany napis (?) i data MDCCXI (1711) - czyli data uzyskania tytułu hrabiowskiego przez obu braci.


Rzeźby lwów podtrzymujących sarkofag.