Marek Nienałtowski
Sprawozdanie z VI wejścia do krypty Podiebradów (I)
Czy odnaleziono ślady sarkofagu dziecka Karola II i jego pierwszej żony Katarzyny Berka z Dube?

19.07.2012 roku odbyło się kolejne (już szóste) wejście do krypty Podiebradów w Bazylice Mniejszej w Oleśnicy, P. Oszczanowski i W. Piechówka na chwilę przed zejściem do otworu krypty poświęcone jej badaniu i opisaniu. Udział wzięli dr Piotr Oszczanowski, konserwator dzieł sztuki Wiesław Piechówka i autor niniejszej strony internetowej. Celem wejścia było rozpoznanie chociażby dwóch dziecięcych sarkofagów z pięciu jeszcze nierozpoznanych. Oznaczyłem je na planie krypty (z lewej) kolorem czarnym. Po przedstawieniu ks. infułatowi W. Ozimkowi zakresu poszukiwań uzyskaliśmy zgodę na wejście do krypty. Opis uzyskanych rezulutatów zostanie opisany w trzech częściach. Zaczniemy od zdarzenia nieplanowanego. Nic nie wiadomo o sarkofagach pierwszej żony Karola II - Katarzyny Berka z Dube i ich dwójki dzieci. Powinny znajdować się w badanej krypcie, która wydaje się być miejscem wiecznego spoczynku Karola II, jego dwóch żon i dzieci.

Schemat krypty Podiebradów w Bazylice Mniejszej w Oleśnicy

W trakcie opuszczania krypty odkryliśmy wśród zgromadzonych resztek sarkofagów kawałek blachy. Po jej odwróceniu, ukazał się trwale przymocowany do blachy jakiś medal (?), na którym upływ czasu bardzo zatarł napis otokowy. Jedynie widoczny był zarys popiersia postaci. W pierwszym odruchu można było sądzić, że jest to twarz Elżbiety Magdaleny - drugiej żony Karola II. Po chwili okazało się, że na rozecie, także będącej częścią jakiegoś sarkofagu, znajduje się medal Karola II. Udało się go natychmiast rozpoznać, gdyż jest wyraźny i opisany.

Nie wiadomo czy był to dwustronny medal wybity w mennicy, czy tylko wybity, także w mennicy jednostronnie, krążek z metalu i następnie połączony z elementami sarkofagu. Są to chyba swoiste portrety trumienne w postaci medalu, mające towarzyszyć dzieciom w zaświaty.

Niżej pokazano rozetę z medalem przedstawiającym Karola II, z prawej wstępnie rozpoznaną żonę Karola II - Elżbietę Magdalenę.

Rozeta z medalem Karola II	"Kawałek" blachy z przymocowanym medalem, przedstawiającym popiersie kobiety w krynolinie. Zdjęcie medalu powiększono w stosunku do średnicy medalu Karola II

Należało poszukać medalu pasującego jednocześnie do wyżej pokazanych dwóch postaci. Okazało się, że najbliższym jest ten, niżej przedstawiony.

Medal księcia Karola II i jego pierwszej żony Katarzyny Berka z Dube z 1587, poświęcony objęciu przez Karola II pełni władzy w księstwie.
Srebro złocone, lany, średnica 29,5 mm, waga 11,4 z uszkiem.
Awers: Popiersie księcia w prawo. Napis: CAROLVS D.G.DVX MONST. 1587.
Rewers: Popiersie Katarzyny (zm. 1583 r.) w lewo. Napis: CATHERINA D.G. DVCISSA MONS. [wg M. Karnickiej].
Medal ten znajduje się Muzeum Narodowym we Wrocławiu [1]

Czyli na medalu z krypty znajduje się postać pierwszej żony Karola II, a nie jak się wstępnie wydawało - drugiej. Należy sądzić, że te medale były przymocowane do sarkofagu jednego z ich dzieci. Z tego może wynikać, że w krypcie znajdowały się także sarkofagi Katarzyny Berka i dwójki dzieci. Jest to odkrycie ważne dla historii Oleśnicy. Pozostałościami po nich są tylko te dwa medale, sterta blach i może jakieś inne elementy sarkofagów.

Porównanie powyższego medalu z medalami odnalezionymi.

Medal Karola II - powinien mieć średnicę 29-30 mmm. (sprawdzono w VII wejściu - ma 30 mm). Twarz w okolicach nosa jest nieco zmieniona. Na medalu z 1587 r. widnieje napis CAROLVS D.G.DVX MONST. 1587. Na "trumiennym" zamiast daty widnieje przedłużony napis MONSTENBERG - w całości CAROLVS D.G.DVX.MONSTENBERG (Karol, z łaski bożej książę ziębicki)

Medal Katarzyny Berka - napis otokowy wydaje sie w całości bez zmian - CATHERINA D.G. DVCISSA MONS (Katarzyna, z łaski bożej księżna ziębicka). Wydaje się, że wewnątrz tego napisu, przy twarzy i piersi, został dodany inny. Widoczne są dobrze tylko poszczególne litery.

Wnioski

1. Kończąc pobyt w krypcie nie przeanalizowaliśmy bardziej tego znaleziska. Jest powód, aby kolejny raz wejść do krypty, wykonać pomiary średnicy i grubości medalu, przyjrzeć się dokładniej medalowi księżnej Katarzyny. Może uda się odczytać dodatkowy napis.
2. Medal trumienny mógł być wybity w 1578 (córka Małgorzata Magdalena) lub 1592 roku (syn Henryk Wacław). Raczej pasuje do ozdoby małego dziecięcego sarkofagu, ale postacie są bardziej zbliżone do medalu wybitego w 1587 r. Niewykluczone, że obie ozdoby medalowe mogły znajdować się różnych sarkofagach - córki i syna.

Literatura
Karnicka M. Medale i monety pamiątkowe książąt ziębickich. W: Ziębice - miasto św. Jerzego. Dzieje i kultura dawnej stolicy książęcej. red. B. Czechowicza. Wrocław 2010 s. 101-115

Zbiezne:
Krypta Podiebradów
Identyfikacja sarkofagów
Sarkofag Karola II Podiebrada
Opowiesci z krypty
Poszukiwania krypty przy pomocy geo-radaru
Wyniki badan geo-radarem
sprawozdanie z IV wejscia do krypty
sprawozdanie z V wejscia do krypty

Konserwacja sarkofagów
Wsparcie UE w konserwacji krypt
Sarkofagi z Pszczyny