Marek Nienałtowski
Krzeczyn - odbudowa byłego dworku Kospoth`ów i zarządcy majątku
22.11.2019 r.

Niewiele wiadomo o przeszłości Krzeczyna. Wieś istniała już w 1391 r. i była założona w postaci typowej ulicówki. Jeszcze dobrze to widać na mapie z 1753 r. We wsi nie było kmieci, czyli bogatych gospodarzy - posiadających przynajmniej jeden łan ziemi (ok. 17 ha). Większość mieszkańców była zagrodnikami - posiadającymi zagrodę i niewielki skrawek ziemi - w 1785 r. grupa zagrodników liczyła 55 osób, natomiast chałupników (mieszkańców bez ziemi) było tylko pięciu. Łącznie wtedy wieś liczyła 447 mieszkańców [2]. Gdyby Krzeczyn leżał bliżej Oleśnicy - można by sądzić, że była to wieś ogrodnicza, zwana kapuścianą, zaopatrującą miasto. Być może była wsią młockarniową (mieszkańcy brali udział w młóckach w dużych folwarkach). Są to jedynie przypuszczenia oparte na historii innych wsi zagrodowych (np. Brzezinka). Ten fakt sprzyjał rozwojowi rzemiosła i usług. W XIX w. istniał we wsi młyn wodny, młyn koński, wytwórnia papieru, gorzelnia (potem parowa), browar, suszarnia słodu, tłocznia oleju, cegielnia, istniały karczmy i 6 rzemieslników świadczących różne usługi rolnikom [2]. Była to więc rozbudowana i bogata wieś.

Początkowo należała ona do książąt oleśnickich. Po 1662 r. Krzeczyn przejął Justus von Kospoth, następnie jego syn Carl Christian von Kospoth, który potem (razem z bratem) kupił Brzezinkę. Za ich czasów już musiał istnieć w Krzeczynie pałacyk (dworek). W końcu XIX w. na jego miejscu wybudowano typowy murowany dworek, w którym mieszkali członkowie rodu Kospoth (np. dr August von Kospoth - starosta powiatowy - z żoną Gizelą [1]), a po 1926 r. może zarządca (inspektor) majątku. Dworek był często pokazywany na widokówkach. Wieś posiada monografię w j. niemieckim napisaną przez Klausa Kunze - Das schlesische Dorf Kritschen "Oelßnischen Creyses", Köln und Uslar 2001 (także autora monografii Ligoty Małej i Zbytowej). Najważniejsze informacje o wsi podał Zdzisław Nowakowski [2] oraz Christian Heilmann [1].

Panorama wsi, dworek i pomnik poświęcony poległym w I WŚ. Widokówka z kolekcji Adama Fedorowicza

Wyżej pokazano najstarszy budynek we wsi - karczmę, wzmiankowaną już w 1753 r. Niżej dworek. Źródło ebay.de

Wyżej z lewej sklep należący do Walentego Kapuschowskiego (był także elektrykiem i strażakiem [1]),
niżej nowa szkoła i pomnik. Ok. 1939. Źródło allegro.pl

Krzeczyn na mapie Wredego z 1753 r. Pokazano majątek rycerski z dużym pałacem. Przy rzece może zabudowania młyna.
Wyżej przy drodze karczma istniejąca (może po drugiej stronie ulicy) do 1945 r.
Źródło http://www.klauskunze.com/heikun/ke/index.htm

Krzeczyn na mapie Messtischblatt nr 4870 Solniki z 1918 r.

Jeden z trzech folwarków należących do Kospothów. Dworek otoczony pięknym starym parkiem z licznymi alejkami	Teren dawnego folwarku obecnie (z Google Maps). Dworek wyżej z prawej w trakcie remontu

Dworek latem przed 1945 r.

Dworek zimą

Dworek w czasach PGR - koniec lat 60-ych. Skan od osoby chcącej zachować anonimowość

Widok z boku w trakcie jakiegoś remontu - może wstawiania okien. Widać, że okna przy drzwiach zmniejszono

Pożar budynku. Z archiwum Panoramy Oleśnckiej. Fot. Grzegorz Huk

W 2012 r. w byłym dworku zajmowanym przez 6 rodzin wybuchł pożar, w rezultacie ognia i zalania nie nadawał się do zamieszkania. Kupiła go prywatna osoba (razem z otaczającym terenem) i rozpoczęła remont. Po niektórych elementach można sądzić, że nowy właściciel bardzo dokładnie zamierza odtworzyć budynek i podjazd.

Dworek w trakcie odnawiania po pożarze. Fot. Łukasz Kosiński

Fot. Łukasz Kosiński

Fot. Łukasz Kosiński

Fot. Łukasz Kosiński

Teren parku zostanie otoczony murem.

Nowy właściciel otacza posiadłość murem - z lewej wjazd

Przyszła brama wjazdowa i długi mur

To będzie pięknie odnowiona posiadłość

Dodano 17.12.2019 r.
W Panoramie Oleśnickiej nr 50 z 17-22 Grudnia 2019 r. red. Roman Rybak napisał, że zniszczony dworek kupił Waldemar Stolarski z Wrocławia, aby stworzyć w nim ośodek leczenia tzw. Dziecięcego Alzheimera. Bardzo cenna inicjatywa - zostanie uratowany zabytek i jednocześnie będzie służyć zdrowiu dzieci.

Literatura

1. Heilmann Ch,. http://www.gca.ch/Genealogie/Oels/Seite_Kritschen.htm
2. Nowakowski Z., Krzeczyn, w: Między Widawą a Dobrą. Oleśnica 2011 s. 158

Od autora • Lokacja miasta • Oleśnica piastowska • Oleśnica Podiebradów • Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów • Oleśnica po 1885 r. • Zamek oleśnicki • Kościół zamkowy • Pomniki • Inne zabytki
Fortyfikacje • Herb Oleśnicy • Herby księstw • Drukarnie • Numizmaty • Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica • Wojsko w Oleśnicy • Walki w 1945 roku • Renowacje zabytków
Biografie znanych osób • Zasłużeni dla Oleśnicy • Artyści oleśniccy • Autorzy • Rysowali Oleśnicę
Fotograficy • Wspomnienia osadników • Mapy • Co pod ziemią? • Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie • Recenzje • Bibliografia • Linki • Zauważyli nas • Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki • Fotografie miasta • Rysunki • Odeszli • Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI • ZWIEDZANIE MIASTA BEZ PRZEWODNIKA....
NOWOŚCI