Były następca tronu Wilhelm wraca z wygnania do zamku oleśnickiego (1923 r.)

Marek Nienałtowski
Były następca tronu Wilhelm wraca z wygnania do zamku oleśnickiego w 1923 r. (część (IX)
11.04.2021 r.

	Po klęsce Niemiec w 1918 r. i abdykacji cesarza - były już następca tronu udał się do Hollandii, gdzie był internowany. Księżna Cecylia opuściła pałac Cecilienhof w Poczdamie i z czworgiem dzieci przeniosła się do Oleśnicy (dwójka starszych dzieci pozostała w Poczdamie). Od 1918 r. zamek oleśnicki był rezydencją rodziny następcy tronu. W roku 1919 wyposażono go w meble przywiezione z Cecilienhof, a część administracji, która wcześniej znajdowała się w Cecylienhof, przeszła do zamku oleśnickiego [1]. W listopadzie 1920 roku nie powiodły się pierwsze negocjacje z państwem pruskim w sprawie rozliczenia majątku Hohenzollernów. Latem 1921 roku Ministerstwo Finansów zdecydowało, że zamek oleśnicki, bierutowski i lenno oleśnickie staną się własnością państwa. Księżna chciała za wszelką cenę zapobiec tym zmianom i napisała do pruskiego premiera. Po raz kolejny wyraźnie podkreśliła, "że zamek w Oleśnicy zawsze był uważany za czysto prywatną własność (...). Nasza rezydencja wraz z administracją została dopiero co założona z wielkimi ofiarami i trudnościami, chcielibyśmy żyć tutaj spokojnie i w odosobnieniu. (...). Zamek stanowi nierozerwalną całość z naszymi nieruchomościami zarówno pod względem ekonomicznym, jak i osobistym. Mój mąż, ja i moja rodzina jesteśmy ściśle związani z naszą rezydencją, jej urzędnikami i pracownikami, robotnikami, lokatorami, administratorami i mieszkańcami dominiów" [2]. Księżna nigdy nie straciła nadziei na powrót męża. Odwiedziła go w Holandii wraz z dziećmi w 1920 r. W sierpniu 1923 roku książę Wilhelm wystosował prośbę do rządu o umożliwienie mu jak najszybszego powrotu do Niemiec. Powody Wilhelma były wyłącznie osobiste: chęć zobaczenia się wreszcie z rodziną, troska o wykształcenie sześciorga dzieci oraz zarządzanie majątkiem rolnym w powiecie oleśnickim. Złożył obietnicę, że po powrocie do kraju nie będzie ingerował w sprawy polityczne [2]. Taką zgodę otrzymał i 13 listopada wrócił samochodem bezpośrednio do zamku w Oleśnicy [1]. Niżej trzy zdjęcia wykonane przez oleśnickiego fotografa Gustawa Tonndorfa.
Księżna Cecylia wraz z dwoma córkami w zamku oleśnickim 1922 r. 7994 Verlag von Gustav Liersch & Co. Berlin S.W., Originalaufnahme von E. Reichelt, Breslau. [Źródło]

Po klęsce Niemiec w 1918 r. i abdykacji cesarza - były już następca tronu udał się do Hollandii, gdzie był internowany. Księżna Cecylia opuściła pałac Cecilienhof w Poczdamie i z czworgiem dzieci przeniosła się do Oleśnicy (dwójka starszych dzieci pozostała w Poczdamie). Od 1918 r. zamek oleśnicki był rezydencją rodziny następcy tronu. W roku 1919 wyposażono go w meble przywiezione z Cecilienhof, a część administracji, która wcześniej znajdowała się w Cecylienhof, przeszła do zamku oleśnickiego [1].

W listopadzie 1920 roku nie powiodły się pierwsze negocjacje z państwem pruskim w sprawie rozliczenia majątku Hohenzollernów. Latem 1921 roku Ministerstwo Finansów zdecydowało, że zamek oleśnicki, bierutowski i lenno oleśnickie staną się własnością państwa. Księżna chciała za wszelką cenę zapobiec tym zmianom i napisała do pruskiego premiera. Po raz kolejny wyraźnie podkreśliła, "że zamek w Oleśnicy zawsze był uważany za czysto prywatną własność (...). Nasza rezydencja wraz z administracją została dopiero co założona z wielkimi ofiarami i trudnościami, chcielibyśmy żyć tutaj spokojnie i w odosobnieniu. (...). Zamek stanowi nierozerwalną całość z naszymi nieruchomościami zarówno pod względem ekonomicznym, jak i osobistym. Mój mąż, ja i moja rodzina jesteśmy ściśle związani z naszą rezydencją, jej urzędnikami i pracownikami, robotnikami, lokatorami, administratorami i mieszkańcami dominiów" [2].

Księżna nigdy nie straciła nadziei na powrót męża. Odwiedziła go w Holandii wraz z dziećmi w 1920 r. W sierpniu 1923 roku książę Wilhelm wystosował prośbę do rządu o umożliwienie mu jak najszybszego powrotu do Niemiec. Powody Wilhelma były wyłącznie osobiste: chęć zobaczenia się wreszcie z rodziną, troska o wykształcenie sześciorga dzieci oraz zarządzanie majątkiem rolnym w powiecie oleśnickim. Złożył obietnicę, że po powrocie do kraju nie będzie ingerował w sprawy polityczne [2]. Taką zgodę otrzymał i 13 listopada wrócił samochodem bezpośrednio do zamku w Oleśnicy [1]. Niżej trzy zdjęcia wykonane przez oleśnickiego fotografa Gustawa Tonndorfa.

Księżna Cecylia wraz z dwoma córkami w zamku oleśnickim 1922 r. 7994 Verlag von Gustav Liersch & Co. Berlin S.W., Originalaufnahme von E. Reichelt, Breslau. [Źródło]

Drugi z lewej - książę Wilhelm. Na dziedzińcu zamkowym, na tle skrzydła wschodniego.
Z kolekcji Adama Fedorowicza

Kolejne zdjęcie już z księżną Cecylią i najmłodszym synem. Z kolekcji Adama Fedorowicza

Książę Wilhelm (jako szofer) pozuje G. Tonndorfowi. Ebay.de

Przybycie następcy tronu (dalej go tak nazywano) do Oleśnicy wywołało zaciekawienie prasy niemieckiej, europejskiej i nawet amerykańskiej. Niżej zdjęcia, które wykonali fotografowie z Berlina, W. Brytanii i USA. W USA ukazały się one w The New York Times w wydaniu z 2 grudnia 1923 r. Jednocześnie niektóre fotografie zostały wydane jako widokówki.


Para książęca na schodach zamku oleśnickiego pozuje reporterom. Ebay.de	Para książęca na przechadzce po parku zamkowym. Z kolekcji Jacka Kamińskiego

Istnieją ilustracje pokazujące fotografów wykonujących wówczas zdjęcia na terenie parku zamkowego i kilkunastu stojących za siatkowym ogrodzeniem zamku w oczekiwaniu na pojawienie się książecej pary.


Fotoreporterzy wykonujący zdjęcia. Źródło NYT. 2.12.1923 r.

Po dwóch tygodniach książe opuścił Oleśnicę. Pisano, że wiódł życie bawidamka i hulaki. Ponownie cała rodzina spotkała się w zamku oleśnickim w końcu grudnia. Właścicielem praw autorskich do obu poniższych zdjęć jest: Schloß Wernigerode GmbH/Wilhelm Niederastroth, Potsdam [RR-F]

Rodzina księcia Wilhelma w grudniu 1923 r. w nierozpoznanej sali zamkowej.
Może w skrzydle południowym na I piętrze, gdzie znajdowały się komnaty
książęcej pary. [Źródło]
Uwaga! To samo zdjęcie znajduje się w Süddeutsche Zeitung jako wykonane w 1924 r.
Na obu zdjęciach dzieci książęcej pary są jednakowo ubrane!!! Czyli wykonano je w jednym dniu.

Książę Wilhelm, grudzień 1923 r. [Źródło]

Rok 1926 przyniósł Hohenzollernom jasność co do ich sytuacji finansowej. Po ośmiu latach żmudnych negocjacji, porozumienie w sprawie rozliczeń majątkowych między państwem, a Hohenzollernami zostało ustalone i weszło w życie w 1927 roku. Hohenzollernowie musieli zgodzić się na znaczne uszczuplenie ich majątku [2]. Książę Wilhelm stał się też właścicielem zamków w Oleśnicy i Bierutowie oraz związanych z nimi posiadłościami (dawnymi lennami książęcymi). Dlatego w 1926 r. książę dokonywał ich przeglądów. Stwierdzenie, że także miasto Oleśnica było własnością Hohenzollernów jest nieprawdziwe.

Literatura:

Nienałtowski M., Zamek książęcy w Oleśnicy od czasów piastowskich po współczesność, Katowice 2017
Oelser Heimatkreisblatt. Nr 10/2004 s.10

Od autora • Lokacja miasta • Oleśnica piastowska • Oleśnica Podiebradów • Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów • Oleśnica po 1885 r. • Zamek oleśnicki • Kościół zamkowy • Pomniki • Inne zabytki
Fortyfikacje • Herb Oleśnicy • Herby księstw • Drukarnie • Numizmaty • Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica • Wojsko w Oleśnicy • Walki w 1945 roku • Renowacje zabytków
Biografie znanych osób • Zasłużeni dla Oleśnicy • Artyści oleśniccy • Autorzy • Rysowali Oleśnicę
Fotograficy • Wspomnienia osadników • Mapy • Co pod ziemią? • Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie • Recenzje • Bibliografia • Linki • Zauważyli nas • Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki • Fotografie miasta • Rysunki • Odeszli • Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI • ZWIEDZANIE MIASTA BEZ PRZEWODNIKA....
NOWOŚCI