Marek Nienałtowski
Ród Bielschowsky - bankierzy, młynarze, cegielnicy, handlowcy, radni miejscy

20.09.2013 r., uzupełnienie 28.11.2017 r.

Ród Bielschowsky, bardzo rozgałęziony, wywodzi się z Górnego Śląska z okolic Katowic. Po 1812 r., gdy mieszkańcy wyznania mojżeszowego przyjmowali nazwiska - Issak z Bielszowic, koło Rudy Śląskiej, najpewniej przyjął nazwisko odmiejscowe Bielszowski, później zniemczone na Bielschowsky. Dalej losy tego rodu związały się z Wrocławiem, Oleśnicą, Namysłowem, Pokojem (może także Łodzią i Lwowem, bo i tam występowało to nazwisko). Już w połowie XIX w. są znanymi handlowcami i fabrykantami. Nie stronią od polityki. Są radnymi we Wrocławiu (1837) i Oleśnicy (1867), kształcą swoje dzieci - z tego rodu wywodzą się światowej sławy lekarze i naukowcy innych specjalności. Po 1933 r. niektórym udaje się wyemigrować do USA, Francji, W. Brytanii i Holandii. Inni zostali uśmierceni w obozach zagłady.

Informacje o swojej gałęzi rodu przysłał Cyril Blancy-Bielschowsky mieszkający we Francji i zajmujący się genealogią rodu Bielschowsky z Oels. Dzięki Cyrilowi mamy okazję zobaczyć macewy członków rodu. Są to może jedyne zachowane pamiątki po oleśnickim kirkucie, który został barbarzyńsko zniszczony.

Najstarszymi członkami oleśnickiego rodu Bielschowsky byli bracia Wolf i Jakob Louis. Mieli oni zapewne po kilkoro dzieci, o których niewiele wiemy. Synem Jacoba Louisa był Alfred właściciel młynów "Marienmühle" i "Phönixmühle" we Wrocławiu. Jakob był właścicielem gorzelni w Oleśnicy, którą przekazał swojemu drugiemu synowi Emanuelowi (Wg. Cyril Bielschowsky) Zachowały się pojedyncze informacje. Np. Benno Bielschowsky był uczniem oleśnickiego gimnazjum w 1855 r. Wielu kończyło to gimnazjum i studiowało na Uniwersytecie Wrocławskim.

Pomniki nagrobne Jakoba Bielschowsky (1805-1892) i jego żony Henrietty z d. Ehrlich zmarłej w 1891 r.
Właściciel fotografii C. Bielschowsky
Elfriede z d. Lippmann (1835-1904), żona Roberta. Być może on był w 1876 r. radnym miejskim. Ich synem był Karl, którego zdjęcie umieszczono niżej.
Właściciel fotografii C. Bielschowsky

Najwięcej zdjęć zachowało się po po Karlu Bielschowsky.

Karl Bielschowsky (1861-1919) Radny Miejski
Żona Karla - Rosa z d. Romann (1872-1912)
Właściciel fotografii C. Bielschowsky


Ich pomniki nagrobne (macewy) na kirkucie (cmentarzu) oleśnickim.
Powiększenie napisu Karla i Jego żony.
Właściciel fotografii C. Bielschowsky

W Willa Helene (dom istnieje - J. Kilińskiego 8) mieszkali Karl i Rosa z dziećmi.
W oknie Rosa i dzieci - Marianne i Johanna. Obie są ujęte jako panienki w książce adresowej
Oels z 1921 r. i mieszkanki tego budynku. Właściciel fotografii C. Bielschowsky

Jedna z córek o imieniu Marianne była bacią Cyrila - ofiarodawcy ilustracji
Marianne, ??, Johanna i Robert - dzieci Karla i Rosy
Marianne (dr med.) wyjechała do Francji, Johanna do USA, a Robert pozostał w Niemczech. Właściciel fotografii Cyril Blancy-Bielschowsky - wnuk Marianne
Robert Bielschowsky
(13.05.1895 - 21.01.1943) absolwent UWr, dr prawa, został zamordowany w Oświęcimiu w 1943 r.
Biografia i kamień pamięci

Bielschowscy mieszkali w Oleśnicy już od ok. 1840-1850 r., byli wzmiankowani w reklamach od 1856 r., początkowo jako sprzedawcy piwa, tapet, mąki czy węgla. Później są wspominani już jako współ lub właściciele młynów, banku i cegielni. W Oleśnicy rodzili się i umierali, niektórzy w obozach zagłady.
Niżej pokazano młyn, który stał się w końcu XIX w. współwłasnością Bielschowskich.

Wioczny z prawej młyn był wzmiankowany już w 1866 r.
Ten młyn, pokazany strzałką, widoczny jest na planie z 1899 r.

Pokazany wyżej budynek posiadający koło wodne napędzające mechanizmy mógł zależnie od popytu spełniać różne funkcje. Mógł być okresowo młynem zbożowym, olejowym, prochowym, foluszem itp. W połowie XVIII w. był foluszem, w 1866 r. młynem olejowym, ale już parowo-wodnym, którego właśicielami byli Oelsheimer & Lippmann. W 1876 był kolejny raz foluszem, a właścielami Oelsner & Lippmann. Po ożenku Roberta Bielschowsky z E. Lippmann stał się ich wspólwłasnością. W 1905 r. nowy właściciel zamku osuszył staw wałowy i dlatego młyn stracił zasilanie wodą (foluszowanie wymagalo dużej ilości wody) - został zlikwidowany i po niedługim czasie rozebrany.

W zaułku młyńskim znajdował się młyn zbożowy od czasów Karola II z Podiebradów, czyli od ok. 1600 r. W 1866 r. ten już parowo-wodny młyn należał do Societät der Grosen Mühle, którego właścicielami byli Lippmann L. J. i Bielschowsky. (także do tej spółki należał młyn amerykański w Nieciszowie, którego jeszcze szukam). Potem rozbudowany o inne budynki (i napęd elektryczny) młyn stał się własnością spółki "Bielschowsky - Weigert A.-G. Niżej rysunek zabudowań kompleksu młyńskiego przy obecnej ul. Młynarskiej.

Rysunek reklamowy kompleksu zabudowań młynarskich przy Zaułku Młynarskim w Oleśnicy, stanowiących własność firmy Bielschowsky-Weigert. Zabudowania zostały rozmieszczone na większej powierzchni niż w rzeczywistości. Niektóre budynki rozrosły się wzdłuż o kilka-kilkanaście metrów (szczególnie wydłużył się widoczny z prawej magazyn (który kilka lat temu miał być remontowany, a został rozebrany). Budynek młyna pokazano jako znacznie oddalony od pozostałych budynków. Komin jest wyższy niż był w rzeczywistości. Cały kompleks jest pokazany jako leżący w dużej odległości od miasta - daleko widoczne są wieże miasta. Rysunek pokazuje sytuację z okresu po 1914 r.
Źródło rysunku: Łagiewski M., Wrocławscy Żydzi 1850-1994, Wrocław 1997

 
Kompleks budynków młynarskich (kolor czerwony)
wg planu miasta z 1882 r.
Kompleks budynków młynarskich
wg planu miasta z lat 1899-1913.
Widoczne przebudowy budynku nr 5
Zdjęcie wszystkich zabudowań kompleksu młynarskiego Bielschowsky- Weigert
w okresie 1930- 1933 r. Zdjęcie wspólczesne.

Na powyższym zdjęciu widać także "Dom na Murze", który został rozebrany na polecenie burmistrza Bronsia pod pozorem stwarzania zagrożenia stabilności murów oporowych, co nie polegało na prawdzie. Widać, że obok niego stoją inne budynki i wówczas one łącznie nie zagrażały stabilności.

Wielki Młyn przy Ohlauerstrasse (3 Maja) 34a. Nie wiadomo kiedy powstał. W 1911 r. jeszcze nie był pokazywany na planach. Dopiero pojawia się na planie z 1928 r. i stanowi własność Bielschowsky-Weigert-Werke, ale to były tylko silosy. Potem dopiero wybudowano młyn. Do nich należały również młyny wrocławskie Maria, Zofia i Feniks. Nawet w pewnym okresie wymieniano młyn w Oleśnicy jako zakład nr 1., bo był on jednym z największych młynów po prawej strony Odry. Zakładem nr 2 był młyn Zofia we Wrocławiu. Wskazywało to na ważność młyna w Oleśnicy. Przed wojną produkowano w nim płatki owsiane i kaszę owsianą.

Plan z 1928 r. widoczne tylko silosy. Poźniej dobudowano młyn
Plan z 1939 r.Ten młyn i pozostałe zostały w 1933 r. odebrane poprzednim właścicielom
i stały się Spółkami Akcyjnymi z udziałem tylko aryjczyków. Bielschowscy nie są wymieniani już w spisie mieszkańców w 1935 r.
 
Widok na młyn w latach 70-ych XX w. W 1990 r. dobudowano jeszcze silosy. Fot. z kolekcji A. Fedorowicza
W 2014 stare budynki zostały rozebrane, pozostały tylko silosy

Niektórzy z rodu Bielschowsky mieszkający w Oleśnicy:

Carl Israel

Emanuel

Najbardziej znany oleśnicki Bielschowsky - bankier i właściciel cegielni: Robert ur. 7. 03. 1831, zm. 23. 02. 1894 - Oleśnica, był szóstym dzieckiem - jego ojciec Wollf zm. 4.10. 1863 - Oleśnica, jego dziadek Isaak pochodził z Bielszewa.

Robert ożenił się z Elfriede Lippmann, ur. 18 Jul 1835 - zm. 5 Nov 1904 - Oleśnica.
Jego najstarsza siostra Ida ur. 31 Jul 1821 r. wyszła za mąż za Józefa Weigerta ur. 13. 04.1817 r., zm 21.01. 1875 - Wrocław. Mieli jedno dziecko.

Na stronie genealogicznej brakuje danych o Alfredzie, twórcy potęgi młynarskiej. Być może dlatego, że ta strona dotyczy gałezi, która przeniosła się do Holandii. A może dlatego, że stronę przestano aktualizować w 2007 roku? Ród Bielschowskich i ich wpływ na historię Oleśnicy oraz młynarstwa zasługuje na dalsze, bardziej naukowe badania.

Ze strony Christian Heilmann http://www.gca.ch/Genealogie/Oels/Seite_Oels_A_F.htm

Bielschowsky & Co. Grosse Mehlmühle, Wassermühle 1866 (Ha66 117)
Bielschowsky, Bkk., Oels auf dem Gut in Oppeln-Neugarten (GA26)
Bielschowsky, Erben. Besitzen: Ring 16 (Ad1921)
Bielschowsky, J. Destill. 1875 (Adr75 100 B)
Bielschowsky, Johanna und Marianne, Fräulein, Magazinstrasse 8 (Ad1921)
Bielschowsky, Robert, Dr. Bankier und Ziegeleibesitzer, Magazinstrasse 8 (Ad21), Kaufmann Robert Bielschowsky, Städtische Sparkasse zu Oels, Verkauf von Sparmarken (OeK 10.06.1887 Beil)
Bielschowsky, R., Vereins-Ziegelei, Leuchten, Kontor Ring 16 Oels (Ad1921)
Bieschowsky, R., Kaufmann zu Oels, will auf seinem Ziegeleigrundstück in Leuchten die alten Ziegelöfen durch einen neuen ersetzen. (OeK Nr. 8 25.02.1881)
Bielschowsky, W(olf?)., Schnittw. und Mehl 1866 (Ha66)
Bielschwosky, W. , Manuf. und Modewaren 1875 (Adr75 100 B)
Bielschowsky, W., Ring 16, Bank [ W. Bielschowsky. Bankgeschäft. Ring 16. Fernsprecher 3. Postscheckkonto: Breslau 10987] (Ad1921)
Bielschowsky-Weigert-Werke , Mühlgasse 3/5, Telefon 2 (Ad21) [ Bielschowsky-Weigert-Werke , G.m.b.H., Mühlen- und Nährmittelwerke. Breslau und Oels. Werk I: Grosse Mühle. Oels und Werk II Sophienmühle Breslau.
Ein- und Verkauf von Getreide. Hülsenfrüchten. Futtermitteln und sonstigen landwirtschaftlichen Erzeugnissen und Bedarfsartikeln.
Für Oels: Telegramm-Adresse: Grosse Mühle - Fernruf Oels Nr. 2 Postscheck-Konto: Breslau 273] Inserat S. 14 W. Bielschowsky. Bankgeschäft: Oels (Schl.). Ring 16. Postscheckkonto Breslau 10987. Fernspr. 3. Kassenstunden von 8 - 1 Uhr:
Ankauf. Verkauf und Beleihung aller kurshabenden Wertpapiere sowie kulante Ausführungen sämtlicher ins Bankfach schlagender Geschäfte.
Kupon-Einlösung: : Effekten-Kontrolle. Sachverständige Auskunft. Konto-Korrent-Verkehr. Vermietung eiserner Schrankfächer (Safes). Annahme offener und verschlossener Depots. (Inserat S. 12 Ad21)

Vereins-Ziegelei R. Bielschowsky. Leuchten bei Oels in Schles. Fernsprecher Oels Nr. 3 . empfiehlt Mauersteine - Verblender - Deckensteine - Dachsteine und Dränröhre in anerkannt guten Qualitäten (Inserat S. 12 Ad21)
Bielschowsky, W., Tapeteninserat (Log 10.4.1862 S. 4)

Literatura

  1. Obrębska - Kubik D. Młyny zbożowe w Oleśnicy i okolicach. Kwartalnik Powiatu Oleśnica nr 2. 2006. s. 60-75
  2. Stary niszczejący młyn w Oleśnicy
  3. Strona genealogiczna rodu Bielschowsky - http://www.bielschowsky.nl/
  4. Heilmann Christian http://www.gca.ch/Oels.htm

Od autora Lokacja miasta Oleśnica piastowska Oleśnica Podiebradów Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów
Oleśnica po 1885 r. Zamek oleśnicki Kościół zamkowy Pomniki Inne zabytki
Fortyfikacje Herb Oleśnicy Herby księstw Drukarnie Numizmaty Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica Wojsko w Oleśnicy Walki w 1945 roku Renowacje zabytków
Biografie znanych osób Zasłużeni dla Oleśnicy Artyści oleśniccy Autorzy Rysowali Oleśnicę
Fotograficy Wspomnienia osadników Mapy Co pod ziemią? Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie Recenzje Bibliografia Linki Zauważyli nas Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki Fotografie miastaRysunki Odeszli Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOŚCI