Fasada rezydencji księżnej Anna Zofii przy ul. Wita Stwosza nr 35.
Nad portalem bramnym znajdował się herb Wirtembergów do końca istnienia budynku. Fot. z ok. 1900 r. [Fotopolska]
Marek Nienałtowski
Pałac Wirtembergów i Kospothów we Wrocławiu w XVII - XIX w.
19.03.2020 r.
Księżna-wdowa Anna Zofia dobroszycka została w 1684 r. regentką księstwa i opiekunką księcia Karola, mającego zaledwie 2 lata. Starała się dla niego o zwiększenie ziem księstwa, zysków i jednocześnie dbała o jego wykształcenie. Wiadomo, że mając 8 lat zaczął uczęszczać do szkoły we Wrocławiu [2]. Nie wiadomo do której. W 1688 r. gdy syn miał 6 lat kupiła we Wrocławiu duży dom przy obecnej ul. Wita Stwosza 35, który przebudowała w okresie 2 lat na pałac [1]. Czyli data jego wybudowania wiązała się z początkiem edukacji szkolnej księcia Karola. Ponadto posiadanie pałacu we Wrocławiu zwiększało prestiż księżnej i była bliżej urzędników cesarskich. Stał on bardzo blisko pałacu książąt oleśnickich, który mieścił się pod nr 32. W odróżnieniu od pałacu książąt oleśnickich, który został zburzony w 1760 r. - pałac Anny Zofii zachował się do początku XX w., chociaż kolejni właściciele przeprowadzali zmiany, nawet w wyglądzie zewnętrznym budynku.
O tym fakcie historycy piszący o Wirtembergach oleśnickich nie wspominali, dlatego ten tekst jest też uzupełnieniem mojej książki o Wirtembergach. Oparty jest na książce prof. Wojciecha Brzezowskiego [1].
Fasada rezydencji księżnej Anna Zofii przy ul. Wita Stwosza nr 35.
Nad portalem bramnym znajdował się herb Wirtembergów do końca istnienia budynku.
Fot. z ok. 1900 r. [Fotopolska]
Fragment fasady pokazujący bogatą sztukaterię [1]
Strzałką 1 oznaczono pałac Wirtembergów-Kospothów (Wita Stwosza 35), strzałką 2 oznaczono miejsce, gdzie przed 1760 r.
stał Pałac Podiebradów-Wirtembergów (Wita Stwosza 32). Pomiędzy nimi znajduje się ulica Krowia [Fotopolska]
Pałac stał pomiędzy domami hrabiny von Oppersdorf (nr 34) i Georga Christopha Hilischera (nr 36) [1]
 |
Z lewej widać rozmieszczenie pomieszczeń parteru. Apartamenty księżnej i jej syna znajdowały się na pierwszym i drugim piętrze od strony ul. W. Stwosza. Na piętro wchodziło się przez widoczne obszerną trzybiegowa klatkę schodową, o której W. Brzezowski napisał, że może to rozwiązanie było pierwszym we Wrocławiu. Za sienią linią przerywaną pokazano drewnianą galerię, zapewniającą komunikacje na pierwszym piętrze. Północne pomieszczenia zajmowała służba. Na końcu z prawej strony widoczna jest stajnia na 14 koni. We Wrocławiu konie mogły trzymać tylko osoby wykorzystujące je w pracy. Ale dla znaczących osób robiono wyjątki [1]. Zapewne cztery konie ciągnęły karocę księżnej, która stała na dziedzińcu pałacu. Tam było tyle miejsca, aby zaprząc do niej konie. Wirtembergowie dbali o prezencję. Dlatego chyba też towarzyszyło księżnej w podróżach dwóch stangretów i dwóch lokajów na tylnym zewnętrznym siedzeniu. Niekiedy zaprzęg poprzedzał na koniu foryś. Wszyscy w jednakowych liberiach. Dlatego nie jest dziwne, że w pałacu była oddzielna duża kuchnia dla służby. |
Rzut parteru rezydencji księżnej. W dolnej części pokazany jest wjazd do sieni od ul. Wita Stwosza. Wyjazd na ul. Krowią widoczny jest wyżej z prawej, przed stajnią [1]. Na białym polu z prawej mieściły się dwa budynki, pokazane na powyższym zdjęciu |
Księżna sprzedała pałac w 1709 r. Karolowi Chrystianowi von Kospoth z Krzeczyna za 10 000 talarów [1]. Był to okres, gdy zbliżała się ku końcowi rozprawa sądowa, którą Anna Zofia wytoczyła Eleonorze Karolinie, wdowie po księciu Sylwiuszu Fryderyku, o zwrot ponad 100 tys. dukatów zainwestowanych w Twardogórę. Opłaty sądowe wówczas pochłaniały znaczne sumy i być może to było przyczyną sprzedaży [2]. Pałac był własnością Kospothów do 1816 r. W 1906 r. budynek rozebrano i w tym miejscu wybudowano bank [1] - obecnie PKO BP.
Dzięki książce prof. Wojciecha Brzezowskiego można było uzupełnić historię Wirtembergów oleśnicko-dobroszyckich oraz Kospothów z Brzezinki. Ale to nie koniec tematów z tej książki. Przynajmniej jeszcze dwa razy wrócę do nieznanych faktów z historii Wirtembergów związanych z budynkami we Wrocławiu.
Literatura
Od autora • Lokacja miasta • Oleśnica piastowska • Oleśnica Podiebradów • Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów • Oleśnica po 1885 r. • Zamek oleśnicki • Kościół zamkowy • Pomniki • Inne zabytki
Fortyfikacje • Herb Oleśnicy • Herby księstw • Drukarnie • Numizmaty • Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica • Wojsko w Oleśnicy • Walki w 1945 roku • Renowacje zabytków
Biografie znanych osób • Zasłużeni dla Oleśnicy • Artyści oleśniccy • Autorzy • Rysowali Oleśnicę
Fotograficy • Wspomnienia osadników • Mapy • Co pod ziemią? • Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie • Recenzje • Bibliografia • Linki • Zauważyli nas • Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki • Fotografie miasta • Rysunki • Odeszli • Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI • ZWIEDZANIE MIASTA BEZ PRZEWODNIKA....
NOWOŚCI