Marek Nienałtowski
Błędy w prezentacji wykonanej przez Paucis Verbis o historii kościoła zamkowego dla Urzędu Miasta Oleśnicy
17.05.2021 r.
Wcześniej pisałem o błędnej prezentacji tej firmy poświęconej historii Oleśnicy [7]. Na skutek interpelacji radnego Wiesława Piechówki - jeden z rażących błędów firma poprawiła (za wskazanie błędu firma nawet mi nie podziękowała). Inne podstawowe błędy z historii miasta pozostawiono (analizowałem te pojawiające się w ciągu pierwszych 60 sekund prezentacji). Mogli to zrobić, gdyż władze Oleśnicy nie mają pojęcia o historii miasta i mają gdzieś promocję. Ośmieszają tym samym Oleśnicę, ale to im nie przeszkadza.
Przypadkowo natknąłem się na kolejną prezentację wykonaną dla UM Oleśnicy z datą 1.XI.2020 r. przez firmę Paucis Verbis i napisałem tylko kilka zdań w Nowościach z 19.12.2020 r. Tym razem tematem nowej wizji historii stała się historia bazyliki mniejszej w Oleśnicy, odmienna od dotychczas znanej [3]. Dowiadujemy się przez pierwsze 60 sek. prezentacji, że jej powstanie było związane z benedyktynami irlandzkimi, którzy w XI w. osiedlili się nad Widawą Wspomina się o tym dwukrotnie. Natomiast w najnowszej monografii Oleśnicy autorstwa profesorów W. Mrozowicza i P. Wiszewskiego na stronie 46, wydanej w 2006 r. przez UM Oleśnicy [2] (także wspomniał o tym J. A. Pyzik) napisano, że nie jest to prawda. Jest to więc istotny błąd autora z firmy Paucis Verbis. Powstaje też pytanie - dlaczego ci mnisi osiedlili sie nad Widawą, wszak błędne źródła o tym wspominające wskazywały, że ich klasztor był w Oleśnicy!!! Czy autor nie wie jaka rzeka płynie przez Oleśnicę? Przydługie opowiadanie o tym zakonie - spowodowało, że zabrakło autorowi czasu na istotne informacje o bazylice.
Nie zamierzałem krytycznie wypowiadać się o dalszej części prezentacji. Bo to już jest powód, aby nie wiązać tej prezentację z UMO. Niestety, zmusiła mnie do tego opinia czytelnika, który odglądał całość prezentacji, jednocześnie ma moją książkę o Podiebradach i zna moją stronę. Zauważył istotne różnice w treści i pyta, czy to w mojej książce są błędy?
Dlatego muszę się odnieść do innych błędów zawartych w dalszej cześci opisu historii kościoła zamkowego, obecnie bazyliki mniejszej.
Rys.1
Niżej pokazuje minutę i sekundy pojawienia się informacji w prezentacji, którą szerzej omawiam.
W 32 sek. Pojawia się rzut poziomy kościoła z naniesionym kreskowaniem, który pomaga w datowaniu powstania poszczególnych budowli. Już w 2007 r. pisałem, że to datowanie nie odpowiada informacjom podanym w Katalogu Zabytków Sztuki [3] i niemieckim opisom kościoła. Obecnie naniosłem na rysunek strzałkę pokazującą, że tę kaplicę (i pozostałe) oznaczono jako wybudowaną w XV w. W rzeczywistości powstała ona na początku XVI w. - w latach 1500-1510. Z rysunku wynika, że wieża kościelna też powstała w XV w., a pozostała większa część kościoła już w XIII w. A wiadomo, że były budowane jednocześnie. Dobudówkę zakrystii pokazano jako powstałą w XVI w., co jest prawdą i tak powinny być oznakowane wszystkie kaplice wówczas wybudowane. Okazuje się, że autor prezentacji wstawił bezmyślnie rysunek - bo potem w dalszej części prezentacji (3 min. 33 s. ) podał jeszcze inną datę wybudowania kaplicy, niż pokazaną na tym rysunku.
W 1 m. 17 sek. Podano - "mnisi (czyli benedyktyni irlandzcy) stawiali pierwsze fundamenty pod budowę kościoła" - nie jest to prawda, bo nie istnieli w Oleśnicy. (Gdyby go wybudowali - byłby kościołem klasztornym, a był parafialnym). To było trzecie wspomnienie o tych mitycznych mnichach.
W 1 m. 27 sek. Podano, że "Kościół stał się częścią zamku"- fizycznie w średniowieczu nie była to prawda i jest to także formalnie przesada.
rys.2
W 1 min. 33 sek. Pokazano widok zamku. Rysunek ten powstał w 1972 r. dla potrzeb Muzeum Archeologicznego. Obecnie jest przestarzały - nie pokazuje rzeczywistości, bo brakuje jednej wieży. Nowy widok pokazuję w mojej książce o zamku oleśnickim. Nazwanie tego zamku - fortecą jest niespotykaną (!!!) przesadą. Wprowadza słuchaczy prezentacji w błąd. Żaden znany badacz zamków śląskich (np. B. Guerquin) nie nazwałby tego małego zamku (bez możliwości użycia artylerii) fortecą.
W 1 m. 56 s. Powiedziano "Po powstaniu księstwa oleśnickiego bazylika stała się głównym ośrodkiem religijnym regionu". W 1312 - 1313 r. gdy powstało księstwo kościół nie był jeszcze bazyliką (kościołem trójnawowym). Natomiast głównym ośrodkiem religijnym regionu (księstwa) był kościół cysterek w Trzebnicy (obecnie pocysterska bazylika św. Jadwigi i św. Bartłomieja) i stanowił nekropolię Piastów oleśnickich. Nawet Podiebradowie chcieli tę tradycję kontynuować, a książę Jerzy już tam spoczął w 1502 r.
W 2 min. 30 sek. Podano, że kościół znalazł się we władaniu protestantów (daty - 1538 r. nie podano) i że wynikiem tego są nowe detale architektoniczno- rzeźbiarskie, których nie wspomniano, a tylko wskazano na jedno z manierystycznych epitafiów (pokazane niżej). Raczej należało podać jakie najważniejsze (!!!) zmiany następowały przez okres 60-70 lat po objęciu go przez protestantów - były i są one istotne dla opisu kościoła.
Rys.3. Pokazano epitafium w małej bocznej kaplicy
Protestancki charakter najbardziej nadała wnętrzom ambona - ta poprzednio istniejąca (przed 1605 r.). Jakub Pokora napisał <To ona właśnie wprowadziła "rewolucję" do wnętrza świątyni protestanckiej - zaczęto wokół niej wznosić empory, loże, ławki > [4]. Ale o tej zależności nie wspomniano. Ważność ambony dla protestantów to także powód do wykonania nowej w roku 1605.
W 3 min. 18 sek. Pojawia się następujące zdjęcie.
Rys. 4
Towarzyszy temu informacja, że jest to wykonany w marmurze pomnik księcia Karola ostatniego z rodu (Podiebradów). Paucis Verbis znowu wykazuje się niewiedzą. Książę nie miał na imię Karol, lecz Karol Krzysztof i co najważniejsze - nie był ostatnim z rodu. Bo po nim panował Karol II, potem Karol Fryderyk - i ten był ostatnim męskim potomkiem Podiebradów.
W 3 min. 33 sek. - Kilka razy musiałem odsłuchać ten tekst, aby zrozumieć zdanie "w okresie wojny trzydziestoletniej przypadającej po panowaniu Podiebradów - wieża kościelna została podwyższona, a przy niej wybudowano kaplicę chrztu". Czyli autor prezentacji sądzi, że Podiebradowie przestali rządzić księstwem przed 1618, czyli początkiem tej wojny. Jest to znaczący błąd, bo całe swoje dorosłe życie Karol Fryderyk z Podiebradów spędził w trakcie tej wojny i brał w niej aktywny udział.
Błędem jest stwierdzenie, że wieża kościelna została podwyższona po okresie panowania Podiebradów. Podwyższono ją w latach 1619-1621 i działo się to z inicjatywy Karola Fryderyka z Podiebradów. Na podwyższonej wieży są herby Podiebradów i data 1621. O tym pisałem w książce o Podiebradach (s. 96), jest to także napisane na tej stronie.
Błędem jest też stwierdzenie, że Kaplicę Chrztu wybudowano w okresie wojny trzydziestoletniej. Z rys. 1. (który przypomnę wstawił autor prezentacji) wynika, że ona powstała w XV w., (a w rzeczywistości w 1510 r.). W literaturze [3] napisano , że tym czasie (1619-1621) prawdopodobnie nad Kaplicą Chrztu wykonano tylko dwa nowe szczyty (na dachu), ale jej wtedy nie wybudowano!
Rys.5. Kaplice i kruchta wybudowane w 1500-1510 r. 1, 2 - małe kaplice, 3- kruchta, 4 - dwuprzęsłowa kaplica chrztu,
5 - dwa szczyty kaplicy wybudowane prawdopodobnie ok. 1619-1621. Nie wiadomo jaki miały wcześniej kształt.
6- dobudówka zakrystii
W 4 min. 08 sek. Pojawia się zdjęcie jakoby wejścia do krypty Wirtembergów.
 |
 |
|---|---|
Rys. 6. Wyżej napisano "Bazylika mniejsza w Oleśnicy". - Tak ma wyglądać wejście do krypty Wirtembergów - kamienne stopnie w wąskim ceglanym korytarzu, przypominające wejście do podziemi Kłodzka |
Rys. 7. A tak wygląda wejście w rzeczywistości. Jest to trzynastostopniowa drewniana drabina. Fot. Roman Faryś |
Niestety, w prezentacjach Paucis Verbis dotyczących Oleśnicy - normą stało się wstawianie też do prezentacji zdjęć (ilustracji) nie odzwierciedlających realia oleśnickie - są z innych miejscowości.
W prezentacji pokazano zamek, który w dużym stopniu został wybudowany na polecenie Karola II. Rozbudowę Pałacu Wdów - zawdzięczamy też Karolowi II, łącznik pałacu z kościołem - to również zasługa Karola II. Piękna ambona powstała na zamówienie Karola II. Natomiast w tekście imię tego najwybitniejszego księcia z rodu Podiebradów nie zostało wspomniane. Natomiast wskazano błędnie Karola Krzysztofa, który zmarł w wieku 25 lat i nic ważnego nie udało mu się zrealizować. Wspomniano o istnieniu w kościele krypty Wirtembergów, a zapomniano o krypcie Podiebradów - także poważne przeoczenie. Niżej pokazuję obie krypty.
Rys.8. Krypty Podiebradów i Wirtembergów. 1- krypta Wirtembergów. 2 - ołtarz. 3 - pod ołtarzem krypta Podiebradów.
4- krypta przejściowa
Nie wspomniano nawet o Bibliotece łańcuchowej. Także o katastrofie budowlanej z 1905 r.
Rys. 9. Zapomniano o katastrofie budowlanej w 1905 r. Fragment widokówki z kolekcji Adama Fedorowicza
Natomiast zdjęcie z katastrofy budowlanej z 1905 r. znalazło się prezentacji Paucis Verbis "Oleśnica po 1945 r." Napisałem wtedy: "Rarytasem" tej prezentacji jest zdjęcie z katastrofy kościoła św. Jana z 1905 r., pokazane jako powstałe w końcu II Wojny Światowej. Osoba zamawiająca rezentację z UMO tego nie zauważyła, bo nie ma pojęcia. Po moim wpisie zdjęcie usunięto, ale autor z Paucis Verbis nie podziękował za moją pracę.
| Widać powierzchowną wiedzę wykonawcy prezentacji na temat Oleśnicy, nieznającego nawet podstawowej literatury dotyczącej miasta - w szczególności monografii z 2006 r. Niestety, nie znają jej także władze Oleśnicy, a głównie osoby odpowiedzialne za promocję, które zlecają podobne prace. Czy to jest normalne, czy jakieś wynaturzenie, które dotknęło Oleśnicę? |
|---|
Urząd Miasta uznał, że nie będzie zlecał wykonania podobnych prezentacji mieszkańcom Oleśnicy, bo to wymaga nieco wysiłku. Najłatwiej zlecić to osobom spoza miasta. Nauczyciele historii - aktualni i emerytowani posiadają wiedzę oraz mają dostęp do literatury. Ale są całkowicie eleminowani z podobnych prac. Burmistrz powinien dbać o tworzenie w Oleśnicy silnego ośrodka intelektualnego, ale nie jest tym zainteresowany. Natomiast zakazując wydawania jedynego czasopisma miejskiego Miscellanea Oleśnickie - wykazał, że nawet ten wąski aspekt promocji intelektualnej miasta ma być eliminowany.
Literatura
Od autora • Lokacja miasta • Oleśnica piastowska • Oleśnica Podiebradów • Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów • Oleśnica po 1885 r. • Zamek oleśnicki • Kościół zamkowy • Pomniki • Inne zabytki
Fortyfikacje • Herb Oleśnicy • Herby księstw • Drukarnie • Numizmaty • Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica • Wojsko w Oleśnicy • Walki w 1945 roku • Renowacje zabytków
Biografie znanych osób • Zasłużeni dla Oleśnicy • Artyści oleśniccy • Autorzy • Rysowali Oleśnicę
Fotograficy • Wspomnienia osadników • Mapy • Co pod ziemią? • Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie • Recenzje • Bibliografia • Linki • Zauważyli nas • Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki • Fotografie miasta • Rysunki • Odeszli • Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI • ZWIEDZANIE MIASTA BEZ PRZEWODNIKA....
NOWOŚCI