Dzban na zdjęciu od strony nakrywy
Marek Nienałtowski
Srebrny dzban - pamiątka po rządach Prittwitzów w Poniatowicach
k. Oleśnicy
23.09.2019 r.
W wydawnictwie Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk [3] znajduje się zdjęcie obiektu wykonanego przed 1945 r., który jest opisany następująco "Poniatowice, kościół ewangelicki. Dzban Nr inwentarzowy IS PAN 0000029608". Więcej nic o nim nie wiadomo - kto był fundatorem, kto go wykonał, a nawet jego wymiary.
Na nakrywie dzbana zostały wygrawerowane herby Prittwitzów i Franckenbergów. Właścicielami Poniatowic - Dolnych i Górnych byli Prittwitzowie w latach 1590-1790, czyli w tym zakresie czasu można szukać daty wykonania dzbana.
Dzban na zdjęciu od strony nakrywy
Powiększenie zdjęcia dzbana. W górnej części obok
sterczynki ucha widać 3 znaki złotnicze
Poprosiłem Wojtka Mencela, który od ponad 10 lat przysyła mi informacje o wyrobach srebrnych i złotych dotyczących terenów księstwa oleśnickiego i udziela mi konsultacji w sprawach odczytywania znaków złotniczych - o odczytanie znaków widocznych na dzbanie.
Opinia W. Mencela: "Jest to dzban komunijny tzw. "Abendnahlskanne", wykonany we Wratislavii ok. 1718 r. roboty Gottfrieda Ihme (08. 1691- 05. 1737) - znak warsztatowy "GI". Znak miejski jest z lat 10. 1717- 02. 1723 (głowa św. Jana dla srebra 12-łutowego) natomiast znak probierczy "B" z lat 07. 1712- 02. 1721.". Czyli w latach 1717-1721 należy szukać fundatorów.
Nad herbem Prittwitza widnieją inicjały B.M.V.P., nad herbem jego żony inicjały M.E.V.P.G. F. Inicjały jego żony będą trudniejsze do odczytania, gdyż najczęściej informacje o żonach są opisane skrótowo.
Często pod inicjałem imienia B - kryje się wśród Prittwitzów imię Balthazar lub Bernhardt. Należy wśród nich szukać fundatora i jednocześnie sprawdzać, czy imiona żon z rodu Franckenbergów zaczynają się na litery M. E.
W ten sposób znalazłem:
Balthazar Moritz von Prittwitz und Gaffron, syn Leonharda Moritza von Prittwitza z Poniatowic, urodzony 17 czerwca 1695 r., początkowo mieszkał w Górnych Poniatowicach. W 1734 r. kupił Ligotę Polską. Był członkiem rady księstwa i starostą oleśnickimi. zmarł 22 maja 1764 roku [1].
Jego pierwszą żoną była Maria Elisabeth, z domu von Franckenberg. Nie pozostawiła po sobie dziecka (druga żona urodziła 2 dziewczynki i dwóch chłopców). Żyła w latach 1701-1726; Była córką Hansa Magnusa von Franckenberg und Proschlitz (Proślice) auf Wiltschitz (Wilczyce) und Goerlitz (Zgorzelisko). Był on członkiem rady księstwa oleśnickiego. Zmarł w 1722 r. [2]
Czyli inicjały M.E.V.P.G.F. nad herbem Franckenbergów można odczytać jako: Maria Elisabeth von Proschlitz Geboren (czyli urodzona lub z domu) Franckenberg. Pochodziła z odnogi mającej swoje siedziby koło Kluczborka i Wrocławia.
Ten srebrny dzban może gdzieś istnieć (zbiory prywatne, muzeum?). Jest chyba jedynym śladem po Prittwitzach, którzy rządzili wsią przez 200 lat. Zapewne wykonano go na pamiątkę ślubu. Ponadto Prittwitzowie rządzili w 28 innych wsiach powiatu oleśnickiego i w kilkudziesięciu innych wsiach Dolnego i Górnego Śląska. Najdłużej w Stroni - w latach 1457-1817. Prawie wszędzie pozostawiali po sobie jakieś pamiątki. W Oleśnicy największą pamiątką jest piękny pałacyk Prittwitzów.
Literatura:
Od autora • Lokacja miasta • Oleśnica piastowska • Oleśnica Podiebradów • Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów • Oleśnica po 1885 r. • Zamek oleśnicki • Kościół zamkowy • Pomniki • Inne zabytki
Fortyfikacje • Herb Oleśnicy • Herby księstw • Drukarnie • Numizmaty • Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica • Wojsko w Oleśnicy • Walki w 1945 roku • Renowacje zabytków
Biografie znanych osób • Zasłużeni dla Oleśnicy • Artyści oleśniccy • Autorzy • Rysowali Oleśnicę
Fotograficy • Wspomnienia osadników • Mapy • Co pod ziemią? • Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie • Recenzje • Bibliografia • Linki • Zauważyli nas • Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki • Fotografie miasta • Rysunki • Odeszli • Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI • ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOŚCI