Ponownie błędna historia Oleśnicy

Pomimo tego, że istnieją dobre książki i artykuły opisujące historię Oleśnicy - np. książki M. Starzewskiej, S. Michalkiewicza (red.) i inne - wielu autorów stron internetowych (m.in. z terenu Oleśnicy), wydawnictw (także z Oleśnicy), haseł w wydawnictwach drukowanych itp. - sięga do źródeł zawierających błędne informacje. Niestety, ta zła passa historii Oleśnicy trwa do dzisiaj. Mamy okazję tego doświadczyć sięgając do hasła "Oleśnica" w pięknym, jeszcze pachnącym farbą drukarską wydawnictwie - Leksykon zabytków architektury Dolnego Śląska. Autor J. Pilch. Arkady 2005

Dowiadujemy się z krótkiego tekstu tego hasła m.in. że:

• "W 1492 r. księstwo zostało odstąpione Henrykowi I..." - w rzeczywistości w wymienionym roku księstwo oleśnickie jako opróżnione lenno pozostało do dyspozycji króla czeskiego Władysława II Jagiellończyka, potem jest zarządzane przez księcia cieszyńskiego Kazimierza II, a w ręcę Henryka I - w wyniku zamiany z dopłatą - przechodzi dopiero w kwietniu 1495 r.
  
• "W 1647 r. przeszła pod panowanie księcia wirtemberskiego..." Stało się to oficjalnie dopiero w styczniu 1649 r.
  
• "... a od 1752 we władanie księcia Augusta brunszwickiego, po którym objął księstwo król pruski Fryderyk II." Książę Fryderyk August objąl księstwo ponad 40 lat później - nastapiło to wg inskrypcji na zamku 1 września 1793 r. a formalnie 26 maja 1795 r. Po jego śmierci objął księstwo książe Fryderyk Wilhelm - późniejszy bohater narodowy Niemiec ( "Schwarze Herzog").

Ponadto w tekście występuje jeszcze wiele sformułowań i dat, z którymi trudno się zgodzić. Szczególnie dotyczy to m.in. osławionej daty 1189 r., o której wiadomo od kilkunastu lat, że powiązana jest z Oleśnicą Małą (a od kilku miesięcy, tj po wydaniu nowej monografii miasta - że z Oleśniczką).

Co dziwne - te błędne informacje są analogiczne z występującymi w folderze "Oleśnica 2004", http://www.olesnica.nienaltowski.net/Errata.htm, oraz w wkładce przygotowanej przez UM i umieszczonej z okazji 750 lecia lokacji Oleśnicy w Gazecie Wyborczej (26.02.2005). Czyżby tajemniczy autorzy tych opracowań, korzystali z tego samego błędnego źródła? Czy w mieście nikt nie zna jego historii i wypisuje bzdury (widoczne to jest także na stronie www UM). Nikogo to nie napawa wstydem!!!

W wymienionym Leksykonie ... poniżej tego tekstu znajduje się rysunek, który ma być planem starego miasta Oleśnicy. W rzeczywistości jest planem innego miasta (Polkowic?).

Przy tej ilości planów i zdjęć pomyłki w przygotowaniu publikacji mogą się zdarzyć. Ale ten rysunek "utopił" całkowicie informację historyczną o naszym mieście.

Osobnym problemem jest przedstawiony w Leksykonie plan zamku oleśnickiego (kopia poniżej).

Powiększenie (na nim, za M. Przyłęckim napisałem, że jest to plan parteru,
sprzed powojennej przebudowy).

Autor napisał pod nim "Oleśnica. Plan zamku (wg B. Guerquina, 1957), i pomiarów PKZ Wrocław, 1974)." Natomiast w żródle - B. Guerquin w książce Zamki śląskie z 1957 umieszcza plan wg. K. Bimlera i to tylko plan piwnic. Podobny plan (parteru) natomiast zamieszcza w swojej książce K. Bimler. Kopię jego pokazano niżej. Plan ten znacznie się różni od przedstawionego w Leksykonie. Może wobec tego nie jest to plan wg B. Guerquina, lecz chyba jedynie wg PKZ?

Powiększenie

Autor tej strony www nie śmie polemizować z planami zamku opracowanymi przez Przedsiębiorstwo Konserwacji Zabytków (jeśli ten plan pochodzi z PKZ?). Szczególnie z przedstawionym kształtem skrzydła południowego, który na planach wcześniejszych (K. Bimlera) ma zauważalny kształt trapezowy. Natomiast na przedstawionym w Leksykonie... ma już kształt prawie prostokąta (różnica 1 mm na planie). Czy mylili się architekci niemieccy? Czy tylko K. Bimler?

Zobaczmy jak przedstawiono rozmieszczenie wejścia z tzw. Pałacu Wdów do łącznika "pałac - kościół zamkowy". Na poniższym planie jest ono zgodne z rozwiązaniem istniejącym przed 1885-91 r. Później pokazany węzeł komunikacyjny uległ przebudowie. Ale nie takiej jak na planie J. Pilcha. Pokazane tam błędne rozwiązanie zmieniłoby całkowicie widok Pałacu i jego otoczenia. Rzeczywiste rozwiązanie tego połączenia pokazano na widokówce (ze zbioru widokówek "Berusa" - dziękuję).

Z rys. K. Bimlera (stan sprzed 1891r.)

Z rys. J. Pilcha (stan z 1974 r. ?)

Obaj autorzy mylą się z oznakowaniem czasu budowy różnych elementów Pałacu (sposób kreskowania wskazuje na daty powstania budowli). Pokazują błędnie, że Pałac był budowany jednocześnie z korytarzami, łączącymi się z Zamkiem i klatką schodową Pałacu. W rzeczywistości dobudowano je ok. 50 lat później. W niedługim czasie przedstawię na tej stronie prawidłowe plany Pałacu, kolejność budowy poszczególnych jego elementów i nowych dróg komunikacji.

Także oczywistą pomyłką jest oznaczenie na rys. J. Pilcha klatki schodowej (poniżej pokazanej strzałką) jako wybudowanej równocześnie ze skrzydłem wschodnim. Przypomnę, że tę klatkę wybudowano w ok. 1900 r., a skrzydło w 1585-1586 r.

Niezrozumiałe dla zwykłego czytelnika jest oznakowanie w Leksykonie... elementów skrzydła południowego Zamku. Skrzydło to zostało wybudowane na początku XVII w. - w 1606-1608 r. Natomiast na planie pokazano jedynie elementy oznaczone jako wybudowane w XIV i XVI w. Nie pokazano nawet kawałka muru XVII wiecznego! Natomiast K. BImler pokazał, że to skrzydło i prawie cały zamek został wybudowany w XVI w., co jest także dziwne. To wszystko kłóci się z wynikami prac IHAST PWr, który opracował rozwarstwienie chronologiczne zamku. Rysunki tego rozwarstwienia opublikowali w swoich książkach M. Przyłęcki i M. Starzewska.

Jak czytelnik ma zrozumieć z tego planu okres wybudowania bramy (prowadzącej do ogrodów) znajdującej się w skrzydle południowym. Powstała w XVIII w. a z planu czytelnik może sądzić, że powstała w XVI w.

Jak zauważyć przebudowę skrzydła północnego i wybudowanie w 1900-1906 r. w nowym miejscu bramy wjazdowej do zamku i nowej klatki schodowej. Wszak oznaczenia w tym miejscu wskazują na XVI i XVII w. Z porównania z planu K. Bimlera i J. Pilcha rozwiązania łącznika Zamek - Pałac wynika, że pomiędzy 1891-1905 r. dokonano tam znacznej przebudowy. Czy z planu J. PIlcha to wynika? - Niestety nie, kreskowanie wskazuje na XVII w.

Czy jest sens publikowania takich planów w wydawnictwie popularnym, encyklopedycznym (jak sama nazwa wskazuje - Leksykon)? Czy na takim planie nie powinien być tylko zarys murów i krótki opis, że na przestrzeni wieków dokonano wielu zmian.

Szkoda, że dostaliśmy do ręki kolejną publikację, która zamiast porządkować historię Oleśnicy i zamku - kolejny raz ją gmatwa. Może to jednak dać impuls do napisania szerszej publikacji o historii naszego miasta. A może wreszcie jakiejś dyskusji z udziałem znanych historyków i specjalistów z UWr, IHAST PWr. i PKZ. Czy tak się stanie??? Osobiście w to wątpię. Tylko hobbystom zależy na poznaniu prawdy.

Literatura:

Od autora • Lokacja miasta • Oleśnica piastowska • Oleśnica Podiebradów • Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów • Oleśnica po 1885 r. • Zamek oleśnicki • Kościół zamkowy • Pomniki • Inne zabytki
Fortyfikacje • Herb Oleśnicy • Herby księstw • Drukarnie • Numizmaty • Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica • Wojsko w Oleśnicy • Walki w 1945 roku • Renowacje zabytków
Biografie znanych osób • Zasłużeni dla Oleśnicy • Artyści oleśniccy • Autorzy • Rysowali Oleśnicę
Fotograficy • Wspomnienia osadników • Mapy • Co pod ziemią? • Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie • Recenzje • Bibliografia • Linki • Zauważyli nas • Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki • Fotografie miasta • Rysunki • Odeszli • Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI • ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOŚCI