Marek Nienałtowski
Pałacyk zarządcy folwarku miejskiego Spalice

Podczas lokacji miasta, książę dodał miastu (wówczas zasadźcom) tereny - o powierzchni 100 łanów (ok. 1700 ha. Wg najnowszej monografii Oleśnicy było to tylko 170 ha - zapewne zniknęło jedno zero), poza murami miasta. Osadnicy mogli otrzymać z tej puli parcele w dzierżawę.

Tak wielki dodany obszar (100 łanów) posiadały tylko nieliczne miasta. Samo miasto miało powierzchnię 1 łanu (czyli ok. 17 hektarów) a dostało teren 100 razy większy. Po wykupieniu wójtowstwa przez Radę Miejską (1407 r.) - miasto czerpało zyski z jego użytkowania.

Prawdopodobnie owe 100 łanów nie stanowiło jednego "kawałka" ziemi. Część tej ziemi mogła znajdować się w okolicach Oleśnicy, jak i pobliskich wsi.

Aby zwiększyć zyski z uprawy ziemi zaczęto tworzyć folwarki. Zapewne rugowano dotychczasowych dzierżawców i ziemię łączono w duże obszary, łatwiejsze do obróbki rolnej. Folwarkiem kierował zarządca. Budował na obrzeżu ziemi folwarcznej dom, w którym mieszkał i z którego zarządzał. Niedaleko budowano obory, stajnie, spichlerze, młyny, tłocznie oleju, gorzelnie itp. oraz mieszkania dla najemnych pracowników.

Nie wiem, kiedy powstał folwark miejski w Spalicach. Zabudowania widoczne są na mapie z 1753 r. i miały największy rozmiar wśród innych folwarków w okolicach Oleśnicy. W XIX wieku w skład folwarku Spalice wchodziły także folwarki Gęsia Górka, Sand Hof, Hirsberg (leżące obok siebie) i inne mniejsze. W 1900 r. folwark Spalice liczył ok. 580 ha ziemi.

Niżej, dla zachowania w pamięci, przedstawiam ilustracje dotyczące tego folwarku i pałacyku. Wielu mieszkanców Oleśnicy kojarzy te tereny z POM-em.

Pałacyk zarządcy folwarku miejskiego Spalice. Widokówka ze zbioru A. F.

Powyższa widokówka ze zdjęciem pałacyku ma datę korespondencji 1906 r. Natomiast w spisie zabytków miasta s. 55 podano datę jego wybudowania na 1928 r. !

Rozmieszczenie pałacyku i zabudowań gospodarczych w Spalicach [1].

Na mapie z 1810 r. w tym miejscu już istnieją zabudowania gospodarcze w tym samym układzie rozmieszczenia. Od tego czasu były one najpewniej przebudowywane. Niektóre z zabudowań pokazanych na powyższej ilustracji dalej istnieją. W stajniach nie do końca zniszczono XIX-wieczne elementy konstrukcji.

Na planie pokazano miejsce rozmieszczenia folwarku i prawdopodobnie ziemi do niego należącej (zaznaczone grubą kreską) [1].
Nie wiem czy pozostałe, zaznaczone podobnie, pobliskie połacie ziemi należały do tego folwarku.

Pałacyk należy do Agencji Mienia Wojskowego i obecnie jest przeznaczony do sprzedania. Przez dłuższy czas służył szkolnictwu ogólnokształcącemu. Stan jego jest nienajlepszy. Na elementach pałacu (werandzie) umieszczono ostrzeżenie o możliwości zawalenia. Poniżej zdjęcia "zza płota".

Niknie kolejny, nierozpoznany element historii naszego miasta.

Literatura:

1. Das Buch der Stadt Oels in Schlesien / hrsg. vom Magistrat der Stadt Oels in Schlesien anläßlich des 675jährigen Stadtjubiläums. Bearb. vom Schlitzberger. - Berlin: Dt. Bibl, 1930. - 115 S.

Od autora • Lokacja miasta • Oleśnica piastowska • Oleśnica Podiebradów • Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów • Oleśnica po 1885 r. • Zamek oleśnicki • Kościół zamkowy • Pomniki • Inne zabytki
Fortyfikacje • Herb Oleśnicy • Herby księstw • Drukarnie • Numizmaty • Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica • Wojsko w Oleśnicy • Walki w 1945 roku • Renowacje zabytków
Biografie znanych osób • Zasłużeni dla Oleśnicy • Artyści oleśniccy • Autorzy • Rysowali Oleśnicę
Fotograficy • Wspomnienia osadników • Mapy • Co pod ziemią? • Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie • Recenzje • Bibliografia • Linki • Zauważyli nas • Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki • Fotografie miasta • Rysunki • Odeszli • Opisy wybranych miejscowości
Szukam sponsora do wydania książki o zamku oleśnickim
CIEKAWOSTKI • ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOŚCI