Stary zaułek

Z oleśnickiego polokacyjnego rynku wychodziło 12 ulic. Jedna z tych ulic, zwana dawniej Seitenstrasse (ul. Boczna), łącząca się z obecną ul. Łużycką (noszącą jeszcze w XIX w. tę samą nazwę) straciła swoją rolę i stała się krótkim zaułkiem o nazwie Seitengasse. Było to wynikiem rozbudowy kościoła parafialnego św. Jana Apostoła w 1469 r., a szczególnie w 1510 roku (nastąpiło wówczas znaczne zwężenie uliczki). Natomiast w 1594 roku uległa skróceniu, tym samym marginalizacji, szczególnie po wybudowania Gymnasium Ilustre, które "przecięło" cały ciąg ulicy od kościoła NMP. W 1730 r. przegrodzono uliczkę zamykaną bramą. Cały teren za bramą nazywano już w 1865 r. Kospothplatz (dobroczyńca gimnazjum). Część terenu przed bramą (sądząc ze starych map), już nie miała żadnej nazwy. Obecnie również nie jest pokazywana, jako ulica, na najnowszym planie miasta. Dom stojący w zaułku po prawej stronie, widoczny na poniższej widokówce, miał numerację rynkową. Stojący z lewej - numerację Herrenstrasse (Sejmowej). Obecnie, gdy już nie istnieje gimnazjum, można byłoby teoretycznie pomyśleć o ponownym połączeniu ul. Łużyckiej z zaułkiem, chociażby nazwą. Jednak z punktu widzenia ekonomicznego, ochrony zabytków (pozostało stare ogrodzenie po gimnazjum) i realiów (pomnik) nie widać sensu takiego działania.

Rozmieszczenie zaułka pokazano na poniższym planie. Jego długość warunkowała głębokość dwóch przylegających domów z przedłużającym murem i postawioną na końcu bramą.

Miejsce rozmieszczenia zaułka prowadzącego do kościoła zamkowego. Pokazane oznaczenie na planie to - ulica osiedlowa, droga polna i leśna. Z planu miasta wydanego przez firmę "Azymut. Wydawnictwo Kartograficzne". W najnowszym planie wydanym przez "Studio Wydawnicze Plan" - zniknęło jakiekolwiek oznaczenie drogi w pokazanym miejscu.

Widok bramy od strony kościoła. z www.ebay.pl	Brama umieszczona na końcu zaułka, utrudniająca wjazd powozom i furmankom. Kiedyś zamykana wrotami. Póżniej ustawiono słup uniemożliwiający całkowicie wjazd furmankom.

Po zniszczeniach wojennych ten zaułek stracił swój ulico-podobny wygląd. Spowodowane to było zniszczeniem stojącego z prawej strony domu (poniższe zdjęcie z lewej). Do roku 1960 pozostała jeszcze brama widoczna na poniższym zdjęciu.

fot. nieznany autor	fot. Edward Niczypor

Prawdopodobnie po podjęciu decyzji o zaniechaniu odbudowy zniszczonego domu - brama straciła swoją funkcję. I może dlatego - została rozebrana. Szkoda, bowiem przypominała o istnieniu tej obecnie zapomnianej uliczki. Zaułek musiał mieć swój urok - bowiem był utrwalany na wielu zdjęciach, a także na pieniądzu zastępczym (notgeldzie) o wartości 1 marki z 1922 r. Rysowała go również Helma Fischer. Dzisiaj jest tylko przejściem pomiędzy domami i skrótem do Bazyliki Mniejszej.

Zaułek na notgeldzie.	Zaułek na rysunku H. Fischer.

Dom stojący z lewej strony uliczki - posiadał XVIII wieczny barokowy wystrój architektoniczny (wynika to z poniższego zdjęcia). Po powojennych przebudowach zostały one na parterze "wyrównane". Podczas ostatniego remontu, po zdjęciu tynku dały się zauważyć ciekawe poprzednie rozwiązania.