Kościół Św. Trójcy z cmentarzem wg F.B. Wernera
Rysunek pochodzi z wydania z 1774 r. Własność BUW [2]
Marek Nienałtowski
Jak A. F. Zimmermann "spalił" oleśnicki kościół katolicki Św. Trójcy
27.12.2024 r.
Albert Friedrich Zimmerman (1745-1815) wybitny znawca Śląska do XVIII w., autor trzynastu tomów dzieła p. t. Beytraäge zur Beschreibung von Schlesien (Przyczynki do opisania Śląska) wydanych w latach 1783-1796 w Brzegu. W tomie IV wydanym w 1785 r. na stronach 208-233 napisał o książętach, księstwie i powiecie oleśnickim. Na s. 234-247 opisał Oleśnicę, dalej kolejno Bierutów (s. 248-259), Psie Pole (s. 260-263), Dobroszyce (s. 263-265), Międzybórz (s. 265-274). Dalej krótko, aż do 308 strony, opisał 149 wsi [1].
Zimmermann był urzędnikiem i miał dostęp do wszystkich informacji statystycznych dotyczących Śląska i dlatego one są cenne dla osób piszących o historii miast i wsi. Natomiast sam mógł mieć kłopoty z informacjami uzyskanymi z innych źródeł. Przykładem może być informacja o kościele katolickim św. Trójcy w Oleśnicy.
Kościół Św. Trójcy z cmentarzem wg F.B. Wernera
Rysunek
pochodzi z wydania z 1774 r.
Własność BUW [2]
Co napisał Zimmermann o spaleniu kościoła Św. Trójcy w Oleśnicy na 239 stronie swego dzieła?
"Kościół katolicki, który w pożarze z 1730 r.
uległ całkowitemu zniszczeniu,
w roku 1777 został znowu odbudowany i zaopatrzony w wieżę".
Tłumaczenie [5]. Czyli stał spalony przez 47 lat?
Nie jest prawdą, że kościół spalił się w pożarze w 1730 r., bo wtedy jeszcze nie istniał. Kościół Św. Trójcy wybudowano dopiero w 1744 r. Może Zimmermann pomylił daty, być może później był kolejny pożar niszczący kościół? Dlatego sprawdziłem daty pożarów pomiędzy 1744, a kolejną datą odbudowania kościoła podaną przez Zimmermanna (1777 r.). Okazało się, że tym czasie w literaturze wspominają tylko dwa pożary w mieście - jeden ugasił silny deszcz, a drugi mieszkańcy, czyli wtedy kościół nie mógł się spalić - dalej istniał. Co wobec tego, wydarzyło z kościołem w roku 1777? Zimmermann wspomniał dodatkowo, że został wtedy "zaopatrzony w wieżę".
Kościół Św. Trójcy wg A. Groegera 1860 r. Widać podwyższoną wieżę i nowy hełm. Własność ŚBC.
Rzeczywiście, ta data była związana tylko z wieżą. Bowiem w 1776 r. została ona odbudowana z uszkodzeń wywołanych uderzeniem pioruna [4], podwyższona o jedną kondygnację i zwieńczona hełmem projektu architekta księcia Erdmanna - Jerzego Wilhelma Hellera [3], co widać na powyższej ilustracji. Różnica w jednym roku jest nieistotna, gdyż niektórzy podają datę rozpoczęcia prac, inni ich zakończenia.
Reasumując - kościół Św. Trójcy nie był odbudowany (konsekrowany) ponownie w 1777 r.
W związku z cennością informacji o całym Śląsku, zawartych w dziele A. F. Zimmermanna podaję linki do wszystkich tomów:
Friedrich Albert Zimmermann,
Beyträge zur Beschreibung von Schlesien,
Tomy 1 - 13,
Wydawca Johann Ernst Tramp,
Brzeg 1783 - 1796 Biblioteka Cyfrowa Uniwersytetu Wrocławskiego:
Bd. 1 (1783), Bd. 2 (1783), Bd. 3 (1784), Bd. 4 (1785), Bd. 5 (1785), Bd. 6 (1786), Bd. 7 (1787), Bd. 8 (1789), Bd. 9 (1789), Bd. 10 (1791), Bd. 11 (1794), Bd. 12 (1795), Bd. 13 (1796)
Literatura:
Od autora • Lokacja miasta • Oleśnica piastowska • Oleśnica Podiebradów • Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów • Oleśnica po 1885 r. • Zamek oleśnicki • Kościół zamkowy • Pomniki • Inne zabytki
Fortyfikacje • Herb Oleśnicy • Herby księstw • Drukarnie • Numizmaty • Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica • Wojsko w Oleśnicy • Walki w 1945 roku • Renowacje zabytków
Biografie znanych osób • Zasłużeni dla Oleśnicy • Artyści oleśniccy • Autorzy • Rysowali Oleśnicę
Fotograficy • Wspomnienia osadników • Mapy • Co pod ziemią? • Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie • Recenzje • Bibliografia • Linki • Zauważyli nas • Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki • Fotografie miasta • Rysunki • Odeszli • Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI • ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOŚCI