Awers. Popiersie Jerzego III
Popiersie Zofii Katarzyny
Powiększenie
Moneta z brzeskiej mennicy z herbem księstwa ziębicko-oleśnickiego
Przeglądając monety wybite w brzeskiej mennicy z zaskoczeniem zauważyłem, na jednej z nich, herb księstwa ziębicko-oleśnickiego. Jak się okazało, była to moneta pośmiertna Zofii Katarzyny, córki Karola II Podiebrada, księcia ziębicko-oleśnickiego, będącą żoną księcia brzeskiego Jerzego III. To małżeństwo było przyczyną wybicia monety okolicznościowej - pośmiertnej. Związki Podiebradów oleśnickich z książętami brzeskimi były bliskie, często razem występowali w sprawach państwowych i odwiedzali się. Wpływało na to także graniczenie obu księstw. Dlatego małżeństwa podiebradsko-brzeskie były częste. Karol II i jego syn Karol Fryderyk poślubili księżniczki brzeskie. Dwie ostatnie córki Karola II wyszły zamąż za książąt brzeskich.
Zofia Katarzyna była trzecią córką i ostatnim dzieckiem księcia Karola II ziębicko-oleśnickiego i księżniczki Elżbiety Magdaleny brzeskiej. Urodziła się 2 września 1601 r. w Oleśnicy. Po śmierci ojca w 1617 r. zamieszkała u brata Henryka Wacława w zamku bierutowskim. Wojna trzydziestoletnia, zapoczątkowana w 1618 r. wpłynęła także negatywnie na zawieranie związków małżeńskich w rodach książęcych. Różne kłopoty spowodowały, że dopiero 23 (22?) lutego 1638 r. na zamku w Bierutowie odbył się ślub z księciem Jerzym III brzeskim. Z tej okazji wybito medal ślubny.
Medal ślubny
Medal wybito w 1638 roku [3]. Na awersie znajduje się popiersie księcia Jerzego III, na rewersie - Zofii Katarzyny. Wymiary 35x29 mm, srebrny, pozłacany z łańcuszkami. Był on więc medalionem do zawieszania na szyi.
|
|
|
Awers. Popiersie Jerzego III |
Popiersie Zofii Katarzyny |
Powiększenie |
Z medalu można wnioskować, że księżna była starsza od księcia (aż o 10 lat) i nie grzeszyła urodą. Ponadto była dla Jerzego III dalszą ciotką. Śluby z obrębie rodziny często rzutowały negatywnie na dalsze losy potomstwa i księstwa. Może w następstwie tego, dopiero w wieku 45 lat, Zofia Katarzyna urodziła w grudniu 1646 r. swą córkę jedynaczkę Dorotę Elżbietę, przyszłą księżnę Nassau-Dillenburg.
Monety pośmiertne
Półort pośmiertny Zofii Katarzyny 3, 56 g, śr. 25, 7 mm
Ort pośmiertny Zofii Katarzyny 7, 17 g, śr. 31, 2 mm [3]
Księżna Zofia Katarzyna, po długoletniej chorobie trwającej 8 lat, zmarła 21 marca 1659 r. w Brzegu i pochowana tamże 29 października. Wybite srebrne monety pośmiertne wręczano gościom na pogrzebie oraz innym osobom jako rodzaj klepsydry. Istniały dwa nominały tych monet [2]: półorty i orty Nieczęsto się zdarza, aby na monecie słownie opisywano nazwę nominału. W tym przypadku w legendzie mniejszej monety napisano „EINHALBREICHS ORTH“(półorta), a na większej - „EINREICHS ORTH “(ort). Ort jest odpowiednikiem 1/4 Talara. Talar waży 28 gram. W związku z tym ort powinien ważyć 7 g, półort (1/8 talara) zaś 3, 5 g.
Na wybitych monetach umieszczono herb i napisy [2]. Na awersie znajduje się herb księstwa ziębicko-oleśnicko oraz napis w otoku SOPHIA CATHARINA DUCISS(a) SILES(iae) LIGN(icensis) BREG(ensis) (Zofia Katarzyna księżna Śląska, legnicka, brzeska). Na rewersie, w polu, w 8 rzędach napisano:
NATA
A(nno) I601 D(ie) 2 SEPT(embris)
NUPTA
I638 D(ie) 22 FEBR(uarii)
DENATA /
I659 D(ie) 2I MART(ii)
EIN HALB REICHS
ORT
Na obwodzie zaś: PENULTIMA E STIRPE DUC(um) MONSTERB(ergensium) OLSN(ensium) COMIT(um) GLAC(ensium); Czyli „Ostatnia z rodu książąt ziębickich, oleśnickich i hrabiów kłodzkich, urodzona roku 1601, dnia 2 września, zamężna 1638, dnia 22 lutego, zmarła 1659 dnia 21 marca “.
Jej o dwa lata młodsza siostra - Elżbieta Magdalena - była zaręczona z owdowiałym i bezdzietnym kuzynem, księciem Jerzym Rudolfem legnickim i złotoryjskim. Ich ślub odbył się 25 listopada 1624 r. w Prochowicach. Po śmierci (4 listopada 1631 r.) nie została upamiętniona monetą pośmiertną, gdyż z powodu wojny trzydziestoletniej mennice książąt legnicko-brzeskich nie były czynne w latach 1624-1650 [2].
Nie wiadomo, dlaczego Zofii Katarzynie na monecie napisano "Ostatnia z rodu książąt ziębickich, oleśnickich i hrabiów kłodzkich...", gdyż żyła jeszcze Maria Elżbieta, córka Karola Fryderyka Podiebrada, której tytulatura obejmowała także księstwo ziębickie , ale bez hrabstwa kłodzkiego. Czy tylko o to chodziło, że Zofia mogła uzywać tytułu Pani Kłodzka, a Maria Elzbieta już nie (chociaż niekiedy uzywała). Czy była inna przyczyna?
Literatura
Od autora • Lokacja miasta • Oleśnica piastowska • Oleśnica Podiebradów • Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów • Oleśnica po 1885 r. • Zamek oleśnicki • Kościół zamkowy • Pomniki • Inne zabytki
Fortyfikacje • Herb Oleśnicy • Herby księstw • Drukarnie • Numizmaty • Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica • Wojsko w Oleśnicy • Walki w 1945 roku • Renowacje zabytków
Biografie znanych osób • Zasłużeni dla Oleśnicy • Artyści oleśniccy • Autorzy • Rysowali Oleśnicę
Fotograficy • Wspomnienia osadników • Mapy • Co pod ziemią? • Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie • Recenzje • Bibliografia • Linki • Zauważyli nas • Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki • Fotografie miasta • Rysunki • Odeszli • Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI • ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOŚCI