strzelnica z XVIII/XIX wieku w Oleśnicy

Od 1511 r. w Oleśnicy istniało bractwo strzeleckie. Powinno ono mieć strzelnicę rozmieszczoną poza murami miasta, aby podczas ćwiczeń nie doprowadzić do jego podpalenia (strzał w słomiany dach domu prowadził często do zapalenia miasta). Nie wiemy, gdzie umieszczona była ówcześnie strzelnica. W 1556 r. cesarz Maksymilian II nakazuje obowiązkowe ćwiczenia we władaniu bronią przez wszystkich mieszczan (obawa przed napadem wojsk tureckich). Wtedy wzrasta ranga ćwiczeń i potrzeba istnienia strzelnic z prawdziwego zdarzenia. O miejscu rozmieszczeniu pierwszej znanej strzelnicy i Domu Bractwa Strzeleckiego można sądzić na podstawie sztychu M. Meriana. O kolejnym Domu w tym miejscu pisze w swoim dziele J. Sinapius. Podaje, że książę Sylwiusz Fryderyk wybudował tam (24 lipca 1690 r.) nowy Dom Bractwa.

Fragment sztychu M. Meriana z ok. 1650 r.
18 - Dom Bractwa Strzeleckiego, 13 - Brama Mariacka, 7 - Kościół NMP i św. Jerzego

Być może, że w pobliżu miejsca rozmieszczenia tej strzelnicy powstawały zabudowania i zaistniała konieczność przeniesienia jej w miejsce bardziej bezpieczne. Może dlatego Dom Bractwa i strzelnica pojawiła się na dalekom przedmieściu przy drodze prowadzącej do Bogusławic. Pomiędzy 1799-1804 r. książę oleśnicki Fryderyk August funduje murowany kulochwyt dla tej strzelnicy. Przy niej, jak to było w zwyczaju, powstaje Dom Strzelecki. Nie wiadomo, kiedy obok strzelnicy powstała letnia restauracja i ogródek Bahns Anlagen (rzadka nazwa Toru Strzeleckiego) - chyba jeszcze w końcu XIX w.

Zmiany w nazwach na widokówkach utrudniają rozpoznanie. Nie wiadomo, czy poniższe budynki Schützengarten to rozbudowane Bahn Anlagen. Pozostaje czekać na dostęp do artykułów z Oelser Heimatblatt.


Letnia restauracja i ogródek przy strzelnicy. Widokówka Otto Kupke 1901. Z kolekcji Adama Fedorowicza

Na planie miasta z 1928 r. widać Park Strzelecki (Bahn Anlagen) i Dom Strzelecki przy strzelnicy,
leżące przy drodze do Bogusławic. Nazywali ją w 1935 r. Buselwitzerstrasse

Powiększenie powyższego planu - widoczny teren strzelnicy otoczony rzędem drzew,
Dom Strzelecki (brak zdjęcia) i murowany kulochwyt.
Za kulochwytem widoczny jest planowany pas zieleni miejskiej.
Za pasem zieleni widać pierwszy z wybudowanych tam budynków,
Chyba od strony strzelnicy nie miał okien, a ściany były ceglane

Znacząca rozbudowa Domu w Parku Strzeleckim ok. 1920 r. Allegro.pl

Dom w 1933 r. Allegro.pl

Na planie z 1939 r. widać już, że ulica zmieniła nazwę po 1935 r. na Ludendorffstrasse
5 - Dom Strzelecki (Bractwa Strzeleckiego) rozrósł się, a teren przyjmuje nazwę Ogród Strzelecki.
4 - Dom i teren po zmianie właściciela stracił nazwę Bahn Anlagen i stał się parkiem z restauracją

Nie wiadomo co się stało z tym budynkiem po 1945 r. Polska historia strzelnicy zaczyna być znana od 1955 r., gdy do tzw. Białych koszar przeniesiono z Zamościa Techniczną Oficerską Szkołę Wojsk Lotniczych. Wówczas na niej rozpoczęto prowadzić szkolenie strzeleckie podchorążych. Wg opinii jednego z oficerów prowadzących szkolenie - długość strzelnicy wynosiła 300 m, co całkowicie odpowiadało potrzebom ówczesnego szkolenia strzeleckiego. Strzelnicę wykorzystywano do czasu, gdy wybudowano nową w pobliżu koszar.

Jednocześnie na tej strzelnicy ćwiczyła sekcja strzelecka Ligi Przyjaciół Żołnierza. Członkiem sekcji strzelackiej był Mieczysław Rudowicz z Jeleniej Góry, który przekazał mi wspomnienia (posiada legitymację członkowską i inne dokumenty z tego okresu).

Pan Mieczysław napisał: "W latach 1956 - 57 brałem udział w treningach strzeleckich z karabinka małokalibrowego w ramach sekcji strzeleckiej LPŻ. Pamiętam kulochwyt - był on typowy, murowany z czerwonej cegły, ze skarpą z żółtego piasku. Był usytuowany we wschodniej części placu, równolegle do ul. Krzywej. Po prawej i lewej stronie strzelnicy znajdowały ziemne nasypy o długości ok. 60 - 80 m. Prawy nasyp (od strony ogródków i domków) był niższy, a lewy, od strony ulicy, wyższy. Kulochwyt ten, w pełni zabezpieczał przed przypadkowym ostrzelaniem budynków mieszkalnych stojących za strzelnicą.

Nie pamiętam czy stał tam jeszcze dom strzelecki pokazany na planie i zdjęciach. W tym miejscu (gdzie było większe zagęszczenie wysokich drzew), na początku lat 50-tych odbywały się targi. Stały tam jakieś drewniane budowle, około których stawiano kramy i kręcili się ludzie. Może to był dom strzelecki, albo jego pozostałości.". Pan Mieczysła narysował na poniższym wycinku z mapy Oleśnicy, przybliżony plan strzelnicy w pobliżu kulochwytu.

Na planie pokazano: kolorem czerwonym - mur kulochwytu, kolorem żółtym - wał z piasku,
kolorem zielonym - nasypy zabezpieczające

Nie wiem kiedy zaprzestano używać strzelnicy i rozebrano kulochwyt. Może ktoś z czytelników pamięta to zdarzenie i napisze o tym.

Pan M. Rudowicz uzupełnił tekst. Napisał "Po 1960 roku zaprzestano jej używania. W tym czasie, wszystkie strzelania odbywały się na strzelnicy w lesie (Gęsia Górka). I właśnie z powodu dużej odległości z koszar do tej strzelnicy (strata czasu na przemarsze, konieczność angażowania transportu samochodowego itp.), wybudowano w latach 70-tych nową strzelnicę na terenie przylotniskowym."

Teren strzelnicy obecnie
Przez długi czas ten teren stanowił łąkę, potem boisko. Dalej ulega przekształceniom. Na poniższych zdjęciach widać trzy rzędy drzew sugerujących, być może, trzy tory strzeleckie, względnie pozostałość ogródka przy domu strzeleckim.

Teren strzelnicy obecnie. Na jego końcu był kulochwyt. Z lewej i prawej strony był ograniczony rzędami drzew