Marek Nienałtowski
Szpital miejski w Oleśnicy, jego rozbudowa, zamknięcie i przebudowa

W 1887 r. wybudowano szpital miejski na wolnej parceli, przy polnej drodze. Początkowo miał on numerację 10a - dalszy ciąg numeracji budynku mieszczącego koszary 1 Eskadronu 8 Regimentu Dragonów, mającego numer 10 przy Nachodstrasse. Sam budynek szpitala i parcelę widać na poniższym planie.

Na planie Oleśnicy z 1899 r. widać budynek szpitala mającego nr 10a, w otoczeniu parku. Obok niego, na oddzielnej parceli znajdował się budynek szpitala zakaźnego lub oddział zakaźny szpitala miejskiego. Po drugiej stronie ulicy widać cześć parku byłego Seminarium Nauczycielskiego

Na planie czerwoną linią pokazano rozszerzenie planowanej ulicy, która wkrótce przyjęła nazwisko R. Virchowa - znanego wówczas lekarza niemieckiego zmarłego w 1902 r.

Z późniejszego planu (po 1912 r.) wynika, że szpital budowano w dwóch etapach. Kształt szpitala po wybudowaniu pokazano na poniższej widokówce.

Szpital miejski przed rozbudową. Fotografia sprzed 1905 r. W zwieńczeniu wieżyczki znajduje się płaskorzeźba
herbu Oleśnicy w postaci orła św. Jana. W okresie późniejszym (1912?) herb wkomponowano w tondo. Źródło Ebay.de

W tym czasie podłączono szpital do instalacji wodociągowej (1899 r.). Widać ją na pokazanym planie w postaci niebieskiej linii (rury) z kropką (właz z pokrywą). I przy szpitalu zakończono "wodciągowanie" tego rejonu (koniec niebieskiej linii). Po 1907 r. podłączono szpital do instalacji kanalizacyjnej. Po 1911 r. doprowadzono do szpitala energię elektryczną.

Szpital z boku na początku XX wieku. Jest to "przycięta" widokówka, dalej pokazana w całości	Obecny widok tej części szpitala, bez ogrodzenia, werandy i z dobudowanym nowym szpitalem (z lewej)

Główna część budynku szpitala	Portal wejściowy z drzwiami

Zwieńczenie portalu z płaskorzeźbą szarfy, na której widniał zapewne napis "Wybudowano w 1886-87". Z tego niemieckiego napisu pozostała tylko data	Na szczycie budynku znajdowała się płaskorzeźba z orłem św. Jana. Skuto ją po 1945 r.

Wejście dla wchodzących do szpitala odbywało się od frontu, poprzez pokazane wyżej drzwi. Natomiast od tyłu znajdowało się wejście bardziej "paradne" prowadzące na wysoki parter, z rzeźbionym zwieńczeniem. Nad nim znajdował się także jakiś herb lub inna rzeźba, już utrącona.

Podest prowadzący do drzwi wejściowych	Rzeźbione zwieńczenie portalu drzwiowego

Stąd zapewne chorzy schodzili do szpitalnego parku.

Park szpitalny, nieco zaniedbany

Zapewne wkrótce okazało się, że ten szpital był za mały i przestarzały. Należało go rozbudować i lepiej wyposażyć. Sprzyjało temu rozpoczęcie w 1910 r. budowy Głównych Warsztatów Kolejowych (Reichsbahnausbesserungswerk Öls) z planowanym zatrudnieniem 1000 -1500 robotników. Zapewne warunkiem umieszczenia warsztatów w Oleśnicy było rozbudowanie szpitala (i szkoły podstawowej). Dlatego w 1912 r. rozbudowano szpital, co polegało najogólniej na dobudowaniu do tego budynku - drugiego - prawie analogicznego. Naturalnie wyposażonego w nowe funkcje (zdaje się, że z windą towarową - przynajmniej widać coś jakby szyb windy, z tarasem widokowym i innymi nowinkami sprzyjającymi chorym).

Tak schematycznie przedstawiłem nowy szpital po 1912 r.

A tak na widokówce:

Rozbudowany szpital po 1912 r. W ogrodzeniu były przynajmniej 3 bramy prowadzące do szpitala. Zapewne od tyłu był jeszcze wjazd gospodarczy. Słabo widoczna kostka brukowa miała mały rozmiar, zmniejszający hałas przejeżdżających furmanek z kołami na stalowych obręczach. Źróło: allegro.pl

A tak pokazywano szpital na planie Pharusa z 1928 roku:

Na planie Oleśnicy z 1928 r. pokazano rozbudowany szpital od tyłu (od strony parku) Tutaj są widoczne zmiany w obu projektach łączonych budynków. Widać także zmianę kształtu i rozmiaru parceli szpitalnej

A tak wyglądał szpital (budynek nr 2) na planie Oleśnicy z 1939 r.

Na planie z 1939 r. bardziej widoczne jest jego wybudowanie z połączenie dwóch podobnych budynków i kolejna zmiana rozmiaru parceli

Dzisiaj podobieństwo obu budynków najlepiej widać z porównania ich głównej części.

Całkowite podobieństwo budynku wybudowanego w 1912 r. z tym z 1887 r.	Na szczycie tego budynku pozostał duży herb Oleśnicy. Szarfa na której widniał napis o rozbudowie i data - został częściowo skuty po 1945 r.

Może na szarfie widniał napis o wybudowaniu, rozbudowaniu itp. kończący się datą 1912 r. Cyfra 2 jest widoczna na końcu

W latach 50-ych szpital był sucesywnie rozbudowywany o różne przybudówki, oszpecajace podstawową bryłę szpitala. Po wybudowaniu budynku nowego szpitala, przylegającego do starego - ten częściowo używany - popada w ruinę. Woda deszczowa z nieszczelnych rur spustowych niszczy ściany, gdzieniegdzie wybite szyby powodują niszczenia wnętrz, rosnące na murach brzozy powodują pękanie ścian. Szkoda, że ten interesujacy zabytek nie może znaleźć użytkownika.

Tak wygląda stary szpital po dobudowach i z nowym szpitalem. Skan z planu Oleśnicy wydanego przez Wydawnictwo Remedium	Z góry jeszcze widać intersujące kształty starego szpitala oraz istnienie przyszpitalnego parku

Dodano 27. 05.2017 r.
Od wielu lat trwała dyskusja co zrobić ze starym szpitalem Zburzyć go nie można, gdyż jest zabytkiem, nieremontowany będzie dalej niszczał i szpecił miasto, w końcu zostanie podpalony tak, jak inne budynki bez nadzoru.

Pomieszczenia strychu podparte stalowymi rurami, podłoga zalana woda deszczową
[źródło ulotka CUS]

W 2016 r. burmistrz Michał Kołaciński podjął decyzję o jego remoncie, gdyż koszty remontów z każdym rokiem będą wyższe. Ma w nim powstać Centrum Usług Społecznych - CUS (dzienny dom pomocy społecznej, klub integracji społecznej, mieszkania chronione oraz przedszkole publiczne). Remont za 20 mln zł (z tego 10 mln uzyskano z UE) przeprowadzi firma Bau Polska Sp. z o. o. z Wrocławia. Zakończenie prac planowane jest w III kwartale 2018 r.

Archeolog Edward Drużyłowski 24.05.2017 r. zaprosił mnie na budowę, aby pokazać dwa napisy, które "wyszły" w trakcie remontu szpitala. Musiałem nałożyć kask i firmowy strój (?) i wszedłem na teren budowy.

Okazuje się, że nad starą bramą wejściową stał się widoczny w białym półkolu napis
SZPITAL POWIATOWY W OLEŚNICY.
Napis chyba naniesiono na zamalowany niemiecki napis w 1947 r., bo wtedy wyremontowano budynek pod potrzeby szpitala powiatowego

Nad nową bramą (tą z 1912 r.) wyszedł napis IZOLI .... ABTEILUNG.. Czy to oznacza oddział zamknięty?
Szpital zakaźny? Szpital zakaźny kiedyś stał obok pierwszego budynku.
Pracownicy firmy postarają się bardziej odsłonić napisy

Pan E. Drużyłowski również odwiedził Archiwum Państwowe we Wrocławiu i znalazł teczkę poświęconą szpitalowi. Z zamieszczonych tam informacji wynika, że projektantem szpitala był architekt Karl Klimm, autor wielu znanych budowli we Wrocławiu (Nikt z autorów wspominających K. Klimma nie wspomniał o jego projekcie w Oleśnicy). Czyli ranga budynku, jako zabytku wzrosła.

Szpital w trakcie remontu

Szpital do tyłu

Dodano 10.10.2018
Niżej pokazano dawny szpital po przebudowie na CUS, jeszcze w środku trwają ostatnie prace wykończeniowe.

Ogólny widok na odremontowaną najstarszą część budynku

Z przodu do budynku będzie prowadzić 5 wejść

Główne dwa najstarsze wejścia do budynku

Dawny szpital od tyłu, z dwoma wejściami

Jedno z wejść z odremontowanym rzeźbionym zwieńczeniem portalu drzwiowego

Plac zabaw dla przedszkolaków [źródło ulotka CUS]


Dawny zaniedbany park został uporządkowany, a alejki wyłożone kostką brukową.
Przeznaczony dla seniorów CUS


Jedna z sal przedszkolnych [źródło ulotka CUS]

Za 10 mln złotych zapłaconych z pieniędzy miejskich uzyskano budynek o dużej kubaturze. Obejmuje:

• Przedszkole na 91 dzieci
• Dom dziennego pobytu dla ok. 50 seniorów
• 10 mieszkań całodobowych chronionych
• kuchnię i zaplecze sanitarne oraz wychowawcze

Roczny koszt użytkowania obiektu wyniesie ok 1, 7 mln zł (w tym koszty eksploatacji 760 tys. zł brutto, roczne koszty personelu 940 tys. zł).

Dwa filmy pokazujące wnętrze budynku CUS (pierwszy pokazuje też krótkie wystąpienie burmistrza M. Kołacińskiego, potem pokazano wyposażenie, drugi film tylko dotyczy wyposażenia)

Przytułki i szpitale w Oels

Prewentorium przeciwgruźlicze

Lekarze z początków szpitala
http://www.olesnica.nienaltowski.net/Tobiczyk_Wladyslaw.htm

http://www.olesnica.nienaltowski.net/Pawletta%20Herbert.htm

Od autora • Lokacja miasta • Oleśnica piastowska • Oleśnica Podiebradów • Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów • Oleśnica po 1885 r. • Zamek oleśnicki • Kościół zamkowy • Pomniki • Inne zabytki
Fortyfikacje • Herb Oleśnicy • Herby księstw • Drukarnie • Numizmaty • Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica • Wojsko w Oleśnicy • Walki w 1945 roku • Renowacje zabytków
Biografie znanych osób • Zasłużeni dla Oleśnicy • Artyści oleśniccy • Autorzy • Rysowali Oleśnicę
Fotograficy • Wspomnienia osadników • Mapy • Co pod ziemią? • Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie • Recenzje • Bibliografia • Linki • Zauważyli nas • Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki • Fotografie miasta • Rysunki • Odeszli • Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI • ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOŚCI