Marek Nienałtowski
Christian Winckler - oleśnicki rytownik i wydawca
16.11.2009 r.

Urodził się w Oleśnicy w 1677 roku, syn Gottfrieda - kupca oleśnickiego. Chociaż w końcowych latach życia (zm. 1741 r.) mieszkał we Wrocławiu - w podpisach podkreślał swoją "oleśnickość". Dla nas oleśniczan, znany jest jako autor: widoków Oleśnicy; podobizny księcia oleśnickiego Karola Fryderyka oraz pisarza i heraldyka Jana Sinapiusa; wydania i zilustrowania mapy księstwa oleśnickiego a także zilustrowania Olsnographii. Dzięki zwiększaniu dostępności w internecie skanów ksiąg z XVIII wieku - jego twórczość staje się bardziej dostępna. Piotr Oszczanowski podaje, że również wykonał widoki Bierutowa, Wrocławia, Skarszyna i Masłowa. Także kościołów, np. w Miliczu, budynków szkolnych - Akademii Rycerskiej w Legnicy, Wykonywał również ekslibrisy oraz ilustracje książek wydanych w Jaworze i we Wrocławiu. Był także autorem podobizn osób ze świata nauki i polityki, szczególnie z Wrocławia.


Widok Oleśnicy z sprzed 1707 r. z Olsnographii. Inny widok

Widoki Oleśnicy, podobne do wyżej przedstawionego, powstawały w latach 1700-1740. Były ilustracjami książek i map. Różnią się one szczegółami. Np. w przedstawianiu wież kościołów oraz szczegółami w odwzorowaniu okolicy przed murami miejskimi. Także herb Oleśnicy występuje w różnych postaciach (niektóre orły św. Jana mają "lewy zwrot głowy"). Różnice występują także w tytułach oraz umiejscowieniu legend (opisów budowli). Te same ilustracje znalazły się na mapach wydawanych (po śmierci autora?), przez innych wydawców map księstwa z XVIII wieku (np. Petri Schenk jun.). W książce K. Bimlera umieszczono inny widok miasta Wincklera z 1710 roku (od strony zachodu) - jest on jednak nieostry.

Wspomniane widoki miejscowości - Masłowa i Skarszyna są najpewniej wynikiem wspólpracy Ch. Wincklera z Hermannem L. D., który był związany z Masłowem (wydał Maslographie) i Skarszynem. Być może, że stanowią ilustracje Maslographi?

Postać Księcia Karola Fryderyka z ok. 1740 r. Poniżej podobizny księcia, znany widok Oleśnicy, z innym przedstawieniem herbu i innym napisem tytułowym.
Postać Jana Sinapiusa z 1706 roku z Olsnographii
(powiększenie opisu)

Mapa księstwa Oleśnickiego.
Ogólny widok mapy, wydanie z 1720 roku. Ducatus in Silesia Inferiore Olsnensis Novissima Delinateo BUWr OZK, żródło: 2521-IV.B.

Pierwsze jej wydanie pochodzi z 1712 roku. Pokazana wyżej mapa została wydana w 1720 roku. Samą mapę wykonał (na zamówienie księcia Karola Fryderyka i Karola bierutowskiego) Daniel Sinapius (młodszy brat Jana), wówczas pastor w Łozinie w księstwie oleśnickim. Współautorem był Leonard Dawid Hermann pastor z Masłowa, w ówczesnej części bierutowskiej księstwa oleśnickiego. Można to odczytać na poniższym wycinku z mapy.

Sinapius, Daniel-Hermann David: Ducatus in Silesia Inferiore Olsnensis Novissima Delineatio. Wratislaviae. Impensis Christiani Wincleri Ols. Siles. Sculptoris1720. Serenissimis ... Dominis Carolo Friderico et Carolo duci Würtembergiae ... Hanc Tabulam dicant, consecrant ... autoreshumillimi: Daniel Sinapius pastor Luzinensis in districtu Olsnensi; Leonard David Hermann pastor Maslensis in districtu Berolstadiensi.Singularia, quae Maslae, et aliis in locis ducatus reperiuntur.

Mapę graficznie przygotował i wydał Christian Winckler.


Na powyższym wycinku z mapy widnieje nazwisko Ch. Wincklera. Widoczny jest także ciekawy herb księstwa oleśnickiego,
którego mitrę książęcą podtrzymuja dwa putta, trzymające w ręku gałązkę palmy i laurową.


Widok Oleśnicy z mapy. Ten sam widok znajduje się na XVIII wiecznej mapie księstwa, autorstwa Petri Schenk jun.

Jak wspomniał P. Oszczanowski - Ch. Winckler wykonywał podobizny osób ze świata nauki. M. in. portret Thebesiusa (poniżej). Także wykonywał portrety polityków - w tym królów. Np. portret króla Karola II (poniżej, z publikacji A. Seidel- Grzesińskiej).

Strona 53 z książki J. E. Thebesiusa. Portret autorstwa Ch. Wincklera.
Portret alegoryczny króla szwedzkiego Karola XII. Przed 1707 rokiem. Ch. Winckler sporządził dwa portety Króla Szwecji.

Można mieć nadzieję, że umieszczanie XVIII wiecznych książek w Bibliotece Cyfrowej (Internecie) zwiększy dostęp do innych dzieł, które ilustrował Ch. Winckler. Wtedy poznamy szerzej twórczość, jeszcze mało znanego, oleśnickiego rytownika i wydawcy.

Dodano 22 listopada 2009 r.
Pan dr Piotr Oszczanowski, znany historyk sztuki, przysłał list, w którym znacznie rozszerza treść zamieszczonego wyżej opisu osiągnięć Ch. Wincklera. Niżej wyjątki z listu:

Na końcu dr P. Oszczanowski napisał "Jako dowód na jego wszechstronność pozwalam sobie Panu przesłać – a nigdzie tego jeszcze nie upubliczniłem, jest to "wyciąg" z mojego prywatnego katalogu grafiki śląskiej czasów nowożytnych – krótki wybór najważniejszych tematów i dzieł tego artysty.".

Dzięki Panu doktorowi, na stronie znajduje się najobszerniejsza informacja o pracach graficznych Ch. Wincklera. Jest to jednocześnie dla mieszkanców Oleśnicy (szczególnie kolekcjonerów) zachęta do poszukiwań niżej przedstawionych prac artysty. Może kiedyś, w przyszłym muzeum, zebrane prace pozwolą na stworzenie sali Christiana Wincklera.

 

WYBÓR PRAC GRAFICZNYCH

Christiana Wincklera

(Oleśnica 1677–1741 Wrocław)

TOPOGRAFIA

[kartografia, widoki miast i budowli]

 

 

PORTRETY

 

 

PRZEDSTAWIENIA NAUKOWE

 

 

PRZEDSTAWIENIA RELIGIJNE

 

 

PRZEDSTAWIENIA ALEGORYCZNE

 

 

VARIA

[ekslibrysy, herby, tablice genealogiczne, emblem, finaliki etc.]

  KOPIE WEDŁUG MICHAELA LEOPOLDA WILLMANNA  

Na podstawie tego spisu mogę już bez obaw (sądziłem, że to może jakiś inny Winckler) dodać do powyższego małego zbioru prac artysty portret Lucasa Pollio z www.ebay.de

Poniższe z ww rysunków:

Mogą być ważne dla historii zamku oleśnickiego, bowiem Ch. Winckler rysował eksponaty odkryte przez L. D. Hermanna. One w 1736 r. trafiły, jako dar Hermanna, do zamkowej Kunstakamery i tam były pokazywane do 1806-1809 r. Stanowiły eksponaty jednego z najstarszych na Dolnym Śląsku ogólnodostępnego muzem, istniejącego w zamku oleśnickim. Niestety, tradycja muzealnicza w Oleśnicy nie jest kultywowana.

Dr Piotr Oszczanowski również wyjaśnił, że złotnik Christian Winckler nie jest tożsamy z rysownikiem Christianem Wincklerem, chociaż obaj pochodzili z Oleśnicy.

"Rysownik i grafik oleśnicki Christian Winckler nie ma nic wspólnego ze złotnikiem wrocławskim Christianem Wincklerem. Chociaż ten ostatni - tj. złotnik - pochodził z Oleśnicy i od 1690 roku był mieszczaninem wrocławskim i mistrzem tutejszego cechy złotników (zmarł w wieku 47 lat 31 lipca/1sierpnia 1706 roku). Czyli urodził się 1659 roku. Z kolei grafik oleśnicki Christian Winckler urodził się w Oleśnicy w 1677 i zmarł w 1741 we Wrocławiu. Czyli - to są dwie różne osoby, aczkolwiek jedna i druga w jakiś sposób związana z Oleśnicą. Ta jest bowiem ich wspólnym miejscem urodzenia. Może to zatem świadczyć o tym, iż mamy do czynienia z tą samą rodziną. To kwestia otwarta."

 

Literatura
Bimler Kurt. Die schlesischen massiven Wehrbauten. 3 Fsm. Ols kr. Ols, Gross Wartenberg, Militsch, Trebnitz, Wohlau, Steinau. Breslau 1942.

Hermann Leonard Dawid - http://www.2007.przyroda.katowice.pl/documents/przyrodnicy_hermann.pdf

Mapová sbírka B. P. Molla. Slezsko. Atlas Austriacus, tomus XXIII. Silesia., 17.-18. století - http://almor.mzk.cz/moll/AA23/082.html

Oszczanowski P. hasło Christian Winckler. Biogramy Artystów. W: Śląsk - perła w Koronie Czeskiej / Slezsko - perla v České Koruně. Trzy okresy świetności w relacjach artystycznych Śląska I Czech / Tři období rozkvětu uměleckých vztazhů Slezska a Čech , katalog wystawy w Muzeum Miedzi w Legnicy i w Národní galerie v Praze, red. Andrzej Niedzielenko, Vit Vlnas, Praha 2006. s. 500

Seidel-Grzesińska A. Śląskie druki ulotne początku XVIII wieku o konwencji Altrandsztackiej i królu szwedzkim Karolu XII. W: Po obu stronach Bałtyku. red. Harasimowicz J. Oszczanowski P. Wisłocki M. Via Nowa. Wrocław. 2006. s. 88

Sinapius J., Olsnographia oder eigentliche Beschreibung des oelssnischen Furstenthums in Niderschlesien, t. I - II. Lipsk 1707


Od autora Lokacja miasta Oleśnica piastowska Oleśnica Podiebradów Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów
Oleśnica po 1885 r. Zamek oleśnicki Kościół zamkowy Pomniki Inne zabytki
Fortyfikacje Herb Oleśnicy Herby księstw Drukarnie Numizmaty Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica Wojsko w Oleśnicy Walki w 1945 roku Renowacje zabytków
Biografie znanych osób Zasłużeni dla Oleśnicy Artyści oleśniccy Autorzy Rysowali Oleśnicę
Fotograficy Wspomnienia osadników Mapy Co pod ziemią? Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie Recenzje Bibliografia Linki Zauważyli nas Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki Fotografie miastaRysunki Odeszli Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI
ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOŚCI

 

 

http://almor.mzk.cz/moll/AA23/088.html