Marek Nienałtowski
W Oleśnicy powstała nowa tablica poświęcona prof. Antoniemu Cieszyńskiemu. Czy na niej są prawdziwe informacje?

12.11.2020 r.

Około rok temu dowiedziałem się z mediów, że tablica poświęcona prof. Antoniemu Cieszyńskiemu ma być przeniesiona na nowy pomnik, a w to miejsce mają wstawić nową. Znając historię różnych tablic na zabytkach - miałem obawę, że znowu będę musiał pisać o błędach. Lepiej się czuję, pisząc o sprawach pozytywnych.

Obecnie nowa tablica pojawiła się na budynku, w którym istnieje apteka Pod Orłem. Jak zwykle nie wiadomo, kto jest autorem tekstu - czy ktoś z Sekcji Komunikacji, czy może zlecono napisanie osobie spoza Oleśnicy? Według mnie tekst nie został oparty na żadnym źródle i budzi zastrzeżenia.

Dawna tablica, obecnie przeniesiona na pomnik A. Cieszyńskiego
Miejsce rozmieszczenia nowej tablicy. Przy zdejmowaniu poprzedniej chyba odpadła część tynku i tak zostawiono, Fot. Grzegorz Huk

Dom przy Rynek 11, w którym od
1882 r. mieściła się apteka Pod Orłem
Tablica z informacją, że 31 maja 1882 r. urodził się w tym domu A. Cieszyński. Ta tablica winna być dwujęzyczna. Fot. G. Huk

Czy na tej tablicy podano prawdziwe informacje? Zgodnie z księgą metrykalną kościoła Św. Trójcy - Antoni Cieszyński urodził się 30 maja 1882 r. [2]. Sam profesor i wszystkie źródła podają datę 31 maja. Ale zgodnie z prawdą historyczną - urodził się dzień wcześniej. Jaką datę należałoby przyjąć na tablicy?

Dr hab. Barbara Bruziewicz - Mikłaszewska, badaczka dziejów profesora, podaje w swoim artykule z 2019 r. datę urodzenia 30 maja i powołuje się na księgę urodzeń kościoła Św. Trójcy [3].

Jednocześnie znalazłem informację [2], że Antoniego Cieszyńskiego zapisano w ówczesnym niemieckim dziale stanu cywilnego Ratusza w dniu 31 maja 1882 r. Czyli istnieją różne opinie o dacie urodzenia i dlatego data na tablicy nie powinna budzić zastrzeżeń.

Czy profesor A. Cieszyński urodził się w domu Rynek 11, w którym istniała Apteka Pod Orłem jak podano na tablicy? Wcześniej ta apteka mieściła się przy Ohlauerstrasse (ul. 3 Maja), w nieznanym jeszcze miejscu. Przeniesiono ją w nowe miejsce też przed majem 1882 r. [1] i gdyby to się zdarzyło miesiąc-dwa przed urodzeniem A. Cieszyńskiego - można byłoby sądzić, że jest to może prawdopodobne. Aptekę przeniesiono do pomieszczeń po sklepie, który przestał działać. Co nie znaczy, że w budynku także znalazło się natychmiast mieszkanie dla Tomasza Cieszyńskiego - ojca profesora. W Rynku mieszkali majętni mieszkańcy, za wynajęcie mieszkania żądano wysokich opłat i dla niego mogłaby to być zbyt duża suma. Gdyby w tym domu było wolne mieszkanie - zajeliby je raczej właściciele apteki, aby być blisko pracy. W 2010 r. przeglądałem wszystkie roczniki gazety Lokomotive an der Oder i być może przeoczyłem ogłoszenie o dokładnej dacie pojawienia się nowej apteki w Rynku 11. W najbliższych miesiącach tego nie sprawdzę. A ta dokładna data jest istotna dla rozsądzenia, czy mógł mieszkać w tym domu.

W Oleśnicy tę niczym niepotwierdzoną źródłowo informację zaczerpnięto chyba z wpisu żony prof. A. Cieszyńskiego, który umieszczono w księdze Pamiątkowej MRN z dnia 10 czerwca 1967 r. (z okazji uroczystości odsłonięcia tablicy pamiątkowej). Brzmi on "Wzruszona niezmiernie i przejęta cudownie zorganizowaną uroczystością ku czci mego męża Antoniego Cieszyńskiego, w jego miejscu urodzenia..." Źródło DŻS PiMBP. Napisano to w Ratuszu - czyli chodziło o miejsce urodzenia - Oleśnicę. Dzisiaj już nikogo nie zapytamy, dlaczego informację o miejscu urodzenia profesora w tym budynku podano w pierwszej monografii Oleśnicy z 1981 r. [4]. Przyjęliśmy sądzić, że Tomasz Cieszyński pracował w aptece Pod Orłem, ale nie jest to poparte źródłowo, a jest tylko przypuszczeniem. Nawet mógł pracować też w aptece Pod Lwem lub w jednej z kilku drogerii, w których także (chociaż rzadko) pracowali aptekarze. Tomasz Cieszyński został wymieniony tylko raz jako trzeci aptekarz w mieście w gazecie Lokomotive an der Oder z 1.11.1883 r. Był w spisie wyborców do Rady Miejskiej, w którym nie podano żadnych informacji o miejscu pracy lub jego miejscu zamieszkania. Również o dokładnym miejscu urodzenia A. Cieszyńskiego w Oleśnicy nie wspomniała dr hab. n. med. Barbara Bruzewicz-Miklaszewska [3] - autorytet w zakresie wiedzy o jego życiu.

Ja osobiście uważam, że podana na tablicy informacja, że A. Cieszyński urodził się w domu Rynek 11 - nie jest prawdziwa. W żadnym źródle niemieckim z tego okresu nie jest to potwierdzone!

Literatura.

  1. Apteki oleśnickie - Pod Lwem i Pod Orłem
  2. Tekst o prof. Antonim Cieszyńskim
  3. Barbara Bruziewicz-Mikłaszewska, Polak i Europejczyk ­ profesor medycyny i stomatolog Antoni Cieszyński ­ (1882-1941) i jego uczniowie, Wrocławskie Studia Wschodnie 23 (2019) Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego. https://wuwr.pl/wrsw/article/view/6607/6266
  4. Oleśnica. Monografia miasta i okolic. red. Michalkiewicz Stanisław. Ossolineum. Wrocław. 1981

Od autora • Lokacja miastaOleśnica piastowskaOleśnica PodiebradówOleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów
Oleśnica po 1885 r.Zamek oleśnicki Kościół zamkowy Pomniki Inne zabytki
Fortyfikacje Herb Oleśnicy Herby księstwDrukarnie NumizmatyKsiążęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica Wojsko w Oleśnicy Walki w 1945 roku Renowacje zabytków
Biografie znanych osób Zasłużeni dla OleśnicyArtyści oleśniccy Autorzy Rysowali Oleśnicę
Fotograficy Wspomnienia osadników Mapy Co pod ziemią? Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie Recenzje • BibliografiaLinkiZauważyli nas Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki Fotografie miastaRysunki Odeszli Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI ZWIEDZANIE MIASTA BEZ PRZEWODNIKA....
NOWOŚCI