Po rzece Oleśnicy pływały łódki

Historia rzeki Oleśnica niesie wiele zagadek. Była (i jest) to rzeka płytka, wąska i wartka w górnej części (dalej tekst dotyczy części rzeki od miasta Oleśnicy w kierunku źródła). Była przegradzana niskimi mostkami i kładkami. W nurcie istniały progi, stały jazy oraz zastawki dla potrzeb spiętrzania wody napędzającej koła młyńskie (turbiny), zasilania pól i stawów rybnych, obrony przeciwpowodziowej itp. To utrudniało pływanie po niej łódkami. Najpewniej na łódkach nie transportowano siana, mąki z młynów, nie pływano nimi do sklepów po zakupy itp., jak na niedalekiej Widawie w Waldmühle. Sądziłem, że nie zobaczę na rzece Oleśnicy zdjęć łódek.

Dlatego dużym zaskoczeniem był dla mnie, pokazany niżej, widok łódek i młodych "załogantów", pływających po rzece "na pych" (odpychanie się od dna długim wiosłem lub tyczką).

Widać, że te płaskodenne łódki, zwane w Polsce pychówkami, mieszczące 5-6 osób, pływają po dość szerokiej, wolnopłynącej rzece, w miejscu nazwanym Winkelmühle. Z mapy wynika, że ta miejscowość leży pomiędzy Gęsia Górką i Sokołowicami. Tworzy ją głównie budynek młyna i istniejąca w nim zapewne piekarnia, Z mapy mogłoby wynikać, że te łódki mogły pływać do Gęsiej Górki, gdzie nie było żadnych przeszkadzających budowli wodnych i mostów.

Jednak jest bardziej prawdopodobne, że właściciel posesji prowadził "gospodarstwo agroturystyczne" i te łódki służyły tylko turystom, wynajmującym pokoje gościnne. Pływały tylko na krótkim odcinku rzeki (kanału lub stawu młyńskiego). Na turystyczne znaczenie miejscowości wskazują widokówki, których przynajmniej trzy- cztery rodzaje wydał właściciel młyna dla promocji miejscowości. Miejscowość, jako kolonia należąca do Spalic, jest wzmiankowana w 1871 r. Wówczas kolonię stanowił jeden dom mieszkalny i 7. mieszkanców. W 1905 r. wspomniano dwa domy mieszkalne i 13 mieszkańców. W 1912 r. właścicielem młyna i piekarzem był Häusler P. (jest on także wymieniany w spisie firm z 1912 r jako kowal). Widokówki wykonał fotograf Gustaw Tonndorf z Oleśnicy. Niżej bardziej szczegółowy plan kolonii.

Nie wiadomo, po jakiej części rzeki pływały te łódki. Zapewne nie otwartej, wartko płynącej, po której pływanie ciężką łódką wymagałoby siły i doświadczenia. Pokazana na widokówce woda to, być może, spiętrzony odcinek rzeki. Sądzę jednak, że to raczej kanał doprowadzający wodę do młyna lub kanał odprowadzający wodę z młyna do rzeki. Wynika to z powyższego zdjęcia, na którym widać kanał zmieniający kierunek o 90 stopni.

Na powyższym wycinku mapy nie pokazano zastawki (jazu) spiętrzającego poziom rzeki, z której część wody wpływa do wykonanego zbiornika (stawu). Nie pokazano typowego zbiornika wody, z którego spiętrzona woda płynie na łopaty koła młyńskiego (turbinę). I na koniec, nie widać miejsca, gdzie woda wypływa z młyna ponownie do rzeki. Tego rodzaju rozwiązanie jest jeszcze zauważalne przy wyżej leżących młynach. Nie pozwala na skierowanie wody powodziowej na młyn, czy spływanie lodu na koła młyńskie itp. Brak tych kanałów i budowli nie oznacza, że one mogły nie istnieć - może skala mapy nie pozwoliła na ich pokazanie.

Chciałem sprawdzić jak obecnie wygląda to miejsce, czy zachował się młyn i budowle hydrotechniczne? Spodziewałem się znaleźć jakieś ślady tego rozwiązania. Niestety, chociaż ślady zabudowań znalazłem - brak kaloszy i deszczowa pogoda utrudniły poszukiwania. Jestem umówiony z właścicielem terenu na poszukiwania przy lepszej pogodzie. O tym wkrótce napiszę.


Okolice i zabudowania Winkelmühle. Gwiazdka w nurcie rzeki oznacza młyn. Na brzegu widoczne zabudowania młyna, mieszkalne i gospodarcze. Wycinek z mapy Messtischblatt 4770 z 1912 r.	Budynek młyna wodnego i prawdopodobnie piekarni (stąd komin), Widać odcinek rzeki doprowadzający wodę lub odprowadzający wodę z młyna. Z widokówki z Allegro.pl