Na planie pokazano dom o nr 48, w którym urzędowały władze miasta i powiatu.
Dom o nr 49 zajmowały radzieckie instytucje wojskowe.
Defilada 22.07.1945 r. z okazji pierwszej rocznicy ogłoszenia manifestu PKWN i inne zdarzenia z lat 1945-1946.
Fotografie ze zbiorów Marka Górnickiego.
07.11.2017 r.
28 kwietnia 1945 r. została zorganizowana w Kielcach 13-osobowa grupa Polaków mająca na celu stworzenie polskiej administracji w powiecie oleśnickim, większość z nich była członkami PPS - Polskiej Partii Socjalistycznej). Przybyła do Oleśnicy 29 może 30 kwietnia (w jej składzie byli m.in. Józef Ciosek, Michał Marmajewski i Michał Miedziński, którzy organizowali szkolnictwo w Oleśnicy). Wtedy już w Oleśnicy przebywała grupa kolejarzy, w tym Straży Ochrony Kolei, kilku milicjantów i pocztowców. Przyjął ich Wojskowy Komendant Miasta (WKM) mjr Bałajan. Natomiast wg wspomnień trzech mieszkańców, pisanych w latach 70-ych był to mjr Spiridionow, który miał żonę Polkę z Warszawy. Być może był to jego poprzednik lub zastępca do spraw politycznych. Autorzy monografii Oleśnicy [1] podają, że nazwisko komendanta brzmiało Bałajan, również to potwierdza w swoich wspomnieniach Michał Marmajewski, który z WKM często się spotykał w sprawie powstania szkoły. Grupa ta dostała od mjr Bałajana do dyspozycji dom w rynku o numerze 48, w którym wcześniej był duży sklep Ackermanna, obejmujący parter, I i II piętro.
Do miasta dzień wcześniej przybył, poprzez Trzebnicę, Stanisław Przondo (nauczyciel, członek SL - Stronictwa Ludowego) pełnomocnik Rządu RP na obwód XI Dolnego Śląska w Oleśnicy. On 1 czerwca 1945 r. mianował na stanowisko burmistrza Oleśnicy Mieczysława Piaseckiego, członka PPS, jednego z tej grupy przybyłej do Oleśnicy z Kielc (akt mianowania w j. polskim, pod spodem tłumaczenie na rosyjski). Burmistrz 8 czerwca powołał pierwszy Zarząd Miasta, który razem z burmistrzem urzędował na parterze. Także w tym budynku miał biuro niemiecki burmistrz wraz z kilkoma urzędnikami niemieckimi. Na pierwszym piętrze urzędował pełnomocnik Rządu RP (chyba pełnił rolę starosty) i vice-starosta. Obok cały dom nr 29 zajmował chyba zastępca WKM do spraw politycznych. Może w tym budynku istniała stołówka dla garnizonu radzieckiego i jakoby urzędowało NKWD (odpowiednik polskiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego).
Na planie pokazano dom o nr 48, w którym urzędowały władze miasta i powiatu.
Dom o nr 49 zajmowały radzieckie instytucje wojskowe.
Widok rynku. z lewej dom o nr 48 zajmowany wcześniej przez sklep Ackermanna i dalej dom o nr 49
Zbliżenie na dom o nr 48 i 49, przed którym odbyła się defilada
22 lipca, w I rocznicę ogłoszenia manifestu PKWN (Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego) w sali dawnej fabryki mebli Grollmusa odbyło się uroczyste zebranie członków wszystkich partii - PPS, PPR (Polska Partia Robotnicza), SL, SD (Stronnictwo Demokratyczne), ND (Narodowa Demokracja) obecne były delegacje M.O. (Milicja Obywatelska, U.B. (Urząd Bezpieczeństwa Publicznego), Starostwa i Zarządu Miejskiego. Po odśpiewaniu Hymnu, oraz "Czerwonego Sztandaru" i "Gdy Naród do boju wystąpił z orężem" [2] wszyscy udali się z flagami do kościoła na mszę. Potem przeszli na rynek pod dom, w którym mieściło się Starostwo i Zarząd Miasta, czyli Rynek 48, gdzie rozpoczęto uroczystości z udziałem mieszkańców.
Przemawia oficer w stopniu majora. Jedynym w Oleśnicy był wówczas mjr Załustowicz, być może on widnieje na zdjęciu.
Z lewej ze schyloną głową siedzi Mieczysław Piasecki - burmistrz. Dalej mjr Bałajan,
kolejny to może nowy Przedstawiciel Rządu RP Piotr Gracz (poprzedni przedstawiciel
rządu S. P. chciał wywieźć ciężarówką zagrabione mienie, został złapany
przez milicję. Dalszy jego los nie jest znany. Inny urzędnik za
podobny wyczyn dostał 15 lat więzienia). Dom z prawej udekorowany
był małymi flagami
ZSRR i czerwonymi gwiazdami.
Wisiały na nim też
pionowe tablice
z propagandowymi tekstami rosyjskimi
Przemawia mjr Bałajan. Czemu w zimowym szynelu?
Oleśniczanie w swoich wspomnieniach dobrze go wspominają.
Na sklepie Ackermanna pozostały napisy niemieckie
Maszeruje chyba komendant posterunku milicji lub UB. Obok niego chyba dowódca oddziału Straży Ochrony Kolei.
W dalszym planie widoczni milicjanci. Podobno w trakcie marszu grała orkiestra WKM.
Maszeruje Straż Ochrony Kolei
Maszerują kolejarze, a za nimi mieszkańcy Oleśnicy. Dalej widać wypalone budynki przy Rynek 16 -19,
z wejściami zamurowanymi lub zabitymi deskami
Spółdzielcy i może rzemieślnicy świętowali Dzień Spółdzielczości 1.09.1945 r. W środku chyba stoi ks. Antoni Rzeczuch.
Czy ktoś rozpoznaje osoby figurujące na zdjęciu?
3 września 1945 r. - rozpoczęcie roku szkolnego w pierwszej polskiej szkole podstawowej przy ul. Wojska Polskiego 8a.
Do młodzieży przemawia dyrektor szkoły Michał Marmajewski, inspektor szkolny Józef Ciosek i nowy przedstawiciel Rządu RP na Oleśnicę Piotr Gracz. Kto pomoże przypisać nazwiska do osób na zdjęciu?
Oto wyjątek ze wspomneń M. Marmajewskiego (z DDŻS obecnie w Oleśnickim Domu Spotkań z Historią).
"Trudno mi będzie przelać na papier uczucia pierwszych mieszkańców naszego miasta w dniu 3 września 1945r. gdyśmy się zgromadzili przed zastępczym budynkiem Szkoły Nr 1 przy ulicy Wojska Polskiego - skąd wyruszył pochód do kościoła - a następnie z powrotem do Szkoły. Na czele pochodu młodzież niesie wysoko wzniesiony sztandar - flagę narodową. Niesie ją dumnie - z wielkim nabożeństwem rzekłbym - radośnie, że oto nadszedł wreszcie czas okazania jej publicznie - wobec odwiecznych wrogów - Niemców - którzy z zakamarku ruin śledzili z ukrycia z powagą kroczący pochód. Przedstawiciele Władz, Partii oraz niemal cała ludność polska zalegli plac przed wystrojonymi flagami państwowymi budynkiem szkolnym. Następują uroczyste przemówienia Pełnomocnika Rządu- ob. Piotra Gracza - sekretarzy partii, inspektora szkolnego Józefa Cioska oraz moje skromne słowa, pierwszego Kierownika Szkoły. Zadumane twarze zgromadzonych mówią same za siebie... Wyrażają radość, że oto doczekaliśmy dnia, gdy dzieci nasze mogą wreszcie swobodnie, jawnie poznawać piękno polskiej mowy ojczystej i uczyć się dziejów Ojczyzny. Na zakończenie uroczystości popłynęła daleko i szeroko - na całe miasto melodia hymnu narodowego oraz jakże aktualnej pieśni- „Nie będzie Niemiec pluł nam w twarz...”.
Był to niemal moment dosłowny brania w posiadanie przez nas - przybyłych tu ze wszystkich dzielnic Polski - piastowskiego grodu po tylu wiekach niewoli germańskiej!... Tak wyglądała inauguracja pierwszego roku szkolnego w dziejach oświaty odrodzonej Oleśnicy..."
Na zdjęciu burmistrz M. Piasecki z radzieckim oficerem przed domem urzędowania Wojskowego Komendanta Miasta
(tak napisano na odwrocie zdjęcia), który podobno zajmował wówczas gospodę "Pod Księciem Prus".
(w czasach późniejszych Weterynaria - ul. Bolesława Krzywoustego 1).
Jednak wejście do budynku nie jest podobne do obecnego.
Ponadto zdjęcie oryginalne jest błędne, bo wykonano je w odbiciu zwierciadlanym. Po zmianie stała się czytelna reklama Singera na szybie samochodowej i rynna jest z lewej strony wejścia, jak w budynku Weterynarii. Niewykluczone, że zdjęcie zrobiono przed innym budynkiem. Może czytelnicy rozpoznają to wejście. Zdobyczny samochód zapewne należał do WKM.
Po chwili
Pisząc powyższy tekst, byłem prawie pewien, że dostanę odpowiedź od Remigiusza Szczuraszka, znanego na Forum Historii jako Sokole Oko. I tak się stało. Znalazł dom, pokazany niżej, pod którym zrobiono zdjęcie. Teraz wiadomo, że budynki wokół obecnego Ronda Żołnierzy Wyklętych, teren obecnego szpitala, lazaretu w obecnej Szkole Podstawowej nr 1, stanowił kolejny tzw. kwartał, otoczony parkanem drewnianym i posterunkami przy wjazdach do niego (wysoki parkan istniał w okolicy dzisiejszego ronda, nie wiem czy obejmował także teren SP nr 1 i szpitala. Nie wykluczone, że one stanowiły oddzielny kwartał). Zapewne domy wokół i w pobliżu ronda należały do żołnierzy bezpośrednio podległych Wojskowemu Komendantowi Miasta.
Dom, który mógł zajmować mjr Bałajan. Po przeciwnej stronie Ronda,
w gospodzie "Pod Księciem Prus" mogli mieć stanowiska dowódcy jemu podlegli
(kwatermistrzostwo, służba zdrowia, łączność, orkiestra, transport, weterynarz, saper,
budowniczy cmentarza, regulacja ruchu, areszt itd.).
Komendant Miasta wypełniał podobne zadania jak burmistrz
Zapomniane powitanie generała Stanisława Popławskiego przed Bramą Wrocławską w Oleśnicy w lutym 1946 r.
Burmistrz Piasecki z prawej
Oleśnica polskim miastem:
Dzięki zdjęciom z kolekcji Marka Górnickiego stało się możliwe pokazanie ciekawych zdarzeń z lat 1945-1946 r. Po burmistrzu Mieczysławie Piaseckim zachowało się wiele dokumentów, w tym prywatnych z życia rodzinnego. Niektóre przedstawię później w dziale Zapominani powojenni oleśniccy włodarze miasta
Literatura
Od autora • Lokacja miasta • Oleśnica piastowska • Oleśnica Podiebradów • Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów • Oleśnica po 1885 r. • Zamek oleśnicki • Kościół zamkowy • Pomniki • Inne zabytki
Fortyfikacje • Herb Oleśnicy • Herby księstw • Drukarnie • Numizmaty • Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica • Wojsko w Oleśnicy • Walki w 1945 roku • Renowacje zabytków
Biografie znanych osób • Zasłużeni dla Oleśnicy • Artyści oleśniccy • Autorzy • Rysowali Oleśnicę
Fotograficy • Wspomnienia osadników • Mapy • Co pod ziemią? • Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie • Recenzje • Bibliografia • Linki • Zauważyli nas • Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki • Fotografie miasta • Rysunki • Odeszli • Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI • ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOŚCI
