Fot. M. Górnicki

Marek Nienałtowski Cmentarz Wojenny Żołnierzy Armii Radzieckiej

Pomnik Cmentarza

Niżej pokazano pomniki cmentarne powstałe po 1945 r.

Pomnik z lat 1945-1952 (?). Widoczna gwiazda i napis. Ze zdjęcia, które dostarczył Marek Włodarczyk	Pomnik ze zdjęcia z lat 1952-1956? Widoczna gwiazda

Na zdjęciu z lewej pokazano pomnik, który umieszczono niedługo po powstaniu cmentarza w 1945 r. (analogiczny postawiono w Bierutowie). Prawdopodobnie był wykonany przez radzieckie oddziały cmentarne. Pisano potem, że był wykonany niesolidnie i rozpadał się. Prawdopodobnie w 1952 r. nastąpiła przebudowa cmentarza. Wówczas postawiono nowy pomnik, w zwieńczeniu którego umieszczono czerwoną gwiazdę, widoczną wyżej na prawym zdjęciu.

Na zdjeciu pomnika z lat 50-ych widać stare obudowy mogił (wymiary i kształt). Nie wiadomo co się z nimi stało, może również były nietrwałe i rozpadały się. W dokumentach cmentarnych również pokazywano inne kształty obudów, które istnieją na cmentarzu w Sycowie.

Obecny pomnik w kształcie obelisku (pokazany w nagłówku odsłony) był zapewne budowany seryjnie, gdyż na innych cmentarzach AR są podobne. Ze zdjęcia wykonanego w latach 60-ych widać, że nie było na nim żadnych napisów (tablicy), ani istniejącej wcześniej czerwonej gwiazdy. Wymiary podstawy pomnika. Numeracja grobów.

Prawdopodobnie początkowo cmentarz miał oś obróconą o 90 stopni, czyli wejście do niego mogło znajdować się od strony obecnego cmentarza komunalnego, którego wówczas jeszcze nie było. Dlatego i strona czołowa (składania wieńców) znajdowała się z lewej strony obecnego miejsca.

Cmentarz Wojenny Żołnierzy Armii Radzieckiej

Do 1952 r. istniały w mieście 3 cmentarze Armii Radzieckiej. Zachował się tylko cmentarz nr 1 niżej pokazany. W nieznanym jeszcze miejscu znajdował się cmentarz nr 2, w którym pochowano 579 żołnierzy. Obok cmentarza nr 1 rozmieszczono cmentarz nr 3, tzw mieszany, w którym pochowano 281 żołnierzy radzieckich, trzech polskich i 84 cywilów. W 1952 cały cmentarz nr 2 oraz żołnierze radzieccy z cmentarza nr 3 zostali ekshumowani do Oławy na budowany tam cmentarz zbiorczy. Trzech żołnierzy polskich przeniesiono na Cmentarz Żołnierzy Polskich we Wrocławiu, a 84 cywilów przeniesiono na cmentarz ewangelicki (obecnie Park Klonowy).

Brama wejściowa

Na cmentarzu, mającym powierzchnię 0,525 ha, w 264 mogiłach spoczywa ok. 780 żołnierzy Armii Czerwonej (zmiana nazwy na "Armia Radziecka" nastąpiła 23 lutego 1946 r.), z tego znanych z nazwiska - 703 (inne dane 707), pozostali to NN. Obecnie odbywa się korekta tych danych, gdyż pojawiły się dokumenty dotyczące cmentarza. Według informacji Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa na cmentarzu jest pochowanych 1283 żołnierzy. Napisałem kilka lat temu list do tej instytucji z prośbą o wyjaśnienie rozbieżności. Nie otrzymałem żadnej odpowiedzi.

Kliknij, aby powiększyć

Wielu członków rodzin zołnierzy pochowanych w Oleśnicy ciągle poszukuje swoich bliskich i dlatego w ostatnich latach cmentarz jest często odwiedzany przez mieszkańców Rosji, Białorusi, Ukrainy i innych byłych państw ZSRR. UM Oleśnicy, zastępca burmistrza Piotr Pawłowski także kierownictwo cmentarza komunalnego udzielają wszelkich informacji i niekiedy osobiście pomagają w poszukiwaniach. Niektórzy odwiedzający umieszczają na istniejących grobach przywiezione lub zamówione w Oleśnicy płyty nagrobne (identyfikacyjne), a nawet zdjęcia nagrobne. Niekiedy mogiła N.N. staje się już mogiłą znanego z nazwiska żołnierza.

Grób trzech nieznanych żołnierzy. Niedawno jeden z nich został zidentyfikowany i zatem umieszczono tabliczkę z nazwiskiem	Również grób trzech nieznanych żołnierzy. Także zidentyfikowano jednego z nich i umieszczono tabliczkę z nazwiskiem. Ciekawe byłoby poznać historię odnalezienia nazwiska żołnierza. Czy ktoś pamięta to zdarzenie?	Grób trzech żołnierzy (dwaj chłopcy 19-letni i jeden 21 letni). Znane były ich nazwiska i dlatego wyryto je na płycie. Fotografie grobów wykonał Paweł Szczegodziński

Dawniej N.N., obecnie znani z nazwiska i imienia. Dodano 23.08.2012

Niedawno opisywano w prasie oleśnickiej, zdarzenie związane z odnalezieniem przez Rosjanina mogiły ojca na tym cmentarzu. Wg opowieści osoby towarzyszącej - 70 letni mężczyzna padł na gób i zapłakał. Potem opowiadał, że tego grobu szukał przez kilkanaście lat w wielu krajach. Odnalezienie jego poleciła mu matka na łóżu śmierci. Nowy przypadek odnalezienia grobu. Także w 2011 doszło do kolejnego odnalezienia grobu.

Piękna oznaka pamięci

Na grobie umieszczono tablicę	Glinianow Michał Iwanowicz 1899-1945 Fiłatow Aleksandr Wasiliewicz 1926-1945 Subbotin Dmitrij Pawłowicz 1919-1945	Ojcze, ja zawsze wierzyłam, że ciebie odnajdę. Córka. Maj 2010

W okresie PRL cmentarz był dobrze utrzymany i odwiedzany.

Lekcja pamięci, lata 60-e.   Fot. E. Niczypor

Obecnie jest otwierany i porządkowany w okolicach 1 listopada. W 2006 r. wykonano remont bramy.

Każdego roku w dniu Święta Zmarłych - mieszkańcy Oleśnicy zapalają znicze, ku pamięci żołnierzy leżących na cmentarzu.

Zapalanie zniczy.     Fot. Z. Podurgiel	Znicze w 2007 r. Fot. P. Szczegodziński

Uzupełniono 9 października 2009
W tym dniu nastąpiło odsłonięcie tablicy na pomniku cmentarnym. Sponsorem płyty był Aleksiej Bandurow - Rosjanin, w którego żyłach płynie polska krew (jego przodkowie to polscy zesłańcy). Tablica ma upamiętniać jego krewnego, oficera lotnictwa - nawigatora z pułku nocnych bombowców, stacjonujących na na lotnisku oleśnickim. Zginął w kwietniu 1945 roku. Zapewne samolot wracał z nocnego bombardowania Wrocławia.

Przed odsłonięciem tablicy	Odsłonięcia tablicy dokonują konsul z Konsulatu Federacji Rosyjskiej z Poznania i sponsor

Pomnik po odsłonięciu tablicy.	Treść zawarta na tablicy ma upamiętniać poległych żołnierzy.

Umieszczenie tablicy jest częścią działań zmierzających do normalności w traktowaniu pamięci o żołnierzach, którzy zginęli w trakcie walk o miasto w styczniu 1945 roku, rannych w walkach o Wrocław i zmarłych w szpitalach oleśnickich, a także lotników ginących w walkach i katastrofach lotniczych aż do 10 maja 1945 r. Szkoda, że na pomniku podano nieprawdziwą informację, że zołnierze ginęli wiosną 1945 r. Wiosną poległ członek rodziny darczyńy płyty.

Po uroczystości ukazał się reportaż w TVP3, w którym władze Oleśnicy zostały mocno skrytykowane za umieszczenie tablicy na pomniku cmentarnym, który to pomysł jest jakoby niezgodny z opinią mieszkańców i historyków. Chociaż jestem krytycznie ustosunkowany do władz miasta za różne inne sprawy - w tym przypadku popieram działania burmistrza Oleśnicy Jana Bronsia i jego zastępcy Piotra Pawłowskiego. Słyszałem jak reporterka TVP przeprowadzała wywiad - miała z góry założony schemat pytania, na które odpowiedź winna być negatywna. Ale pytani mieszkańcy Oleśnicy, będący na cmentarzu - popierali umieszczenie tablicy i uroczystość jej odsłonięcia. Zamieszczono dlatego wypowiedzi wrocławian, którzy nie mieli pojęcia o naszym cmentarzu i uroczystości (sądzili, że postawiono pomnik). W trakcie pobytu na cmentarzu wykonałem zdjęcia, które pokazują jego obecny wygląd [1], [2], [3].

Ostatnio stały się dostępne informacje (dzięki działaniom burmistrza Piotra Pawłowskiego) o pochowanych na oleśnickim Cmentarzu Wojennym Żołnierzy Armii Radzieckiej - poznaliśmy ich nazwiska, daty urodzenia, śmierci i numery grobów, w których leżą.

Wykaz żołnierzy Armii Czerwonej poległych w walkach o Oleśnicę i pochowanych w Oławie

Uzupełniono 18.09.2011 r.
Zakończono porządkowanie cmentarza Armi Radzieckiej - kilkanaście zdjęć wykonanych spoza ogrodzenia cmentarza.

Uzupełniono 23.08. 2012
W związku z poszukiwaniem grobu żołnierza rosyjskiego mogłem bez problemu (po telefonie) wejść na cmentarz. Widać było czystość, porządek, dbałość o zieleń i trawniki. Wskazuje to, że te niewielkie pieniądze przeznaczane na jego utrzymanie są dobrze wydawane.

Uzupełniono 31.10.2012
Kolejna rodzina odnalazła grób swojego ojca i dzadka

Uzupełniono 6.05.2013
http://www.sgvavia.ru/forum/174-1878-1 Rosyjska strona poświęcona oleśnickiemu cmentarzowi. Pokazują moje zdjęcie płyty nagrobnej czterech dziewcząt (widocznej w nagłówku odsłony) i dwie z nich zostały zidentyfikowane. Okazało się, że były to pracownice szpitala, wcześniej, jak wynika z akt szpitala -pracowały w Niemczech. Los takich dziewcząt najczęściej potem był tragiczny.

Spis zmarłych i pogrzebanych w Oleśnicy repatriantów (obywateli ZSRR, obcokrajowców) i Niemców ze szpitalu wojskowego ?? 1692 w trakcie jego stacjonowania w Oleśnicy w okresie 09.03.1945-20.12.1945

Uzupełniono 14.06.2013
Polski tekst na mojaolesnica.pl * i * Rosyjski tekst o dobrym przyjęciu córki pochowanego żołnierza i pomocy udzielonej przez burmistrza Piotra Pawłowskiego

Uzupełniono 27.07.2013.
Dodałem tekst o eksumacji zołnierzy z dwóch nieznanych oleśnickich cmentarzy żołnierzy radzieckich.

Uzupełniono 25.01.2021
W 1945 r. w mieście i okolicach istniały przynajmniej 3 ewuakacyjne szpitale: EG 1173, EG 1692, EG 1312. Na ziemię oleśnicką nacierały 3 dywizje piechoty 254, 294 i 50, w składzie każdej istniał oddzielny medyczno-sanitarny batalion (O???). Według wspomnień żołnierzy z tych dywizji ponieśli oni duże straty w walkach o zdobycie Oleśnicy i mniejszych miejscowości (duże straty były w walkach pod Jemielną), były też setki rannych. Dlatego bataliony sanitarne tych dywizji miały dużo pracy. Były nimi: ????????? 313 O??? 294 ??, ????????? 614 ???? 50 ?? i ????????? 614 ???? 50 ??. Ten ostatni mieścił się w Wabienicach, chyba w gorzelni, bo w południo-wschodniej części gorzelni był tymczasowy cmentarz. Zapewne z niego eksumowano żołnierzy do Oleśnicy po 1945 r. Duża ilość żolnierzy pochowanych w Piszkawie wskazuje, że i tam był jakiś szpital. Wg radzieckich źródeł w Oleśnicy miało być 7 szpitali różnych specjalności.

Od autora • Lokacja miasta • Oleśnica piastowska • Oleśnica Podiebradów • Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów • Oleśnica po 1885 r. • Zamek oleśnicki • Kościół zamkowy • Pomniki • Inne zabytki
Fortyfikacje • Herb Oleśnicy • Herby księstw • Drukarnie • Numizmaty • Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica • Wojsko w Oleśnicy • Walki w 1945 roku • Renowacje zabytków
Biografie znanych osób • Zasłużeni dla Oleśnicy • Artyści oleśniccy • Autorzy • Rysowali Oleśnicę
Fotograficy • Wspomnienia osadników • Mapy • Co pod ziemią? • Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie • Recenzje • Bibliografia • Linki • Zauważyli nas • Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki • Fotografie miasta • Rysunki • Odeszli • Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI • ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOŚCI