Marek Nienałtowski
Przedbramie Pałacu Wdów zamku oleśnickiego wymaga remontu
1.06.2025 r.
Uzupełniono zdjęciami Remigiusza Szczuraszka 26.06.2025 r.

Najpewniej pokazane niżej uszkodzenia muru przedbramia Pałacu Wdów, są znane Wojewódzkiemu Konserwatorowi Zabytków. Z mojego słabego zdjęcia z 2017 r. wynika, że widoczny poniżej otwór w dolnej części uległ dalszemu powiększeniu. Natomiast całość sprawia złe wrażenie wśród turystów i przechodniów. Niedawno stało się wiadomym, że zamek dostał dotację na rekonstrukcję rzeźby tarczownika. Może uzyska też dotację na remont tego muru?

Rok 2025 - powiększony otwór w ścianie przedbramia. Fot. Danuta Obrębska-Kubik

Te uszkodzenia są prawdopodobnie wynikiem działania wody, która z każdym deszczem spływa do przedbramia. Tam trafi do studzienki kanalizacyjnej. Jeśli jest zapchana lub nieszczelna - woda przenika na mury przedbramia oraz w niewielkim stopniu do kaponiery.

Zaraz za bramą znajduje się studzienka kanalizacyjna do której spływa woda deszczowa,
głównie z okolic ulicy Zamkowej. Fot. Remigiusz Szczuraszek

Widać, że przy studzience prowadzono niedbale jakieś prace brukarskie, po których zwiększono przenikalność wody
gdy studzienka była zapchana lub tylko pokrywa jest przykryta liśćmi

Ta brama w latach przed ok. 2010 r. była głównie zamknięta (stanowiła magazyn), dlatego niesprzątane liście zatykały studzienkę i woda deszczowa stała w przedbramiu, a zatem przenikała niżej nasiąkając mury przedbramia i przenikając do leżącej niżej kaponiery. Szkody mogły się potęgować jeśli studzienka nie jest szczelna.

W październiku 2011 r. brałem udział w sprawdzeniu przenikania wody do kaponiery. W tym celu wylano na jezdnię nad kaponierą dużą ilość wody (korzystając z pompy strażackiej).

Woda spływa nad kaponierę, tak jak deszczowa przy silnej ulewie

Kaponiera - widać ślad poziomu wody

Okazało się, że woda zaczęła po kilku minutach wpływać do kaponiery, ale tylko w postaci kapel. Najpierw zawilgotniała ściana. Więcej jej było na ścianie po stronie, gdzie woda na jezdni częściej się zbiera (widać to na poniższym zdjęciu).

To jest ściana na stronie studzienki. Pojawia się zawilgocenie (miejsca o ciemniejszych kolorach)
i woda zaczyna spływać po ścianach w postaci kapelek. Nie powoduje ona zalewania kaponiery.
Widać jedynie, że podobnie dzieje się w murach przedbramia, które są cieńsze
- woda tam powoduje większe szkody

Pokazałem wyżej wnętrze kaponiery - budowli obronnej, która nie istnieje w żadnym innym polskim zamku tej wielkości. Może być rarytasem promocyjnym i powinna być dostępna do zwiedzania. Niestety, jest zalewana i nie jest znane źródło wody. Stan wody w kaponierze wynosi stale poniżej 1 m i do tego poziomu wraca, po wcześniejszym wypompowaniu, ponownie po kilkunastu godzinach. Aby sprawdzić źródło, należałoby oczyścić z piachu i różności całość piwnic. Samego piachu jest tam kilka-kilkanaście ton. Można go usunąć chyba tylko wiadrami. Być może, udałoby się usunąć dokładnie tylko kamienie, cegły itp. z samej kaponiery, wypompować wodę i wtedy sprawdzić miejsce, skąd się ponownie wlewa. Wiadomo tylko, że źródło wody jest przy samej posadzce kaponiery (opinia Wiesława Piechówki), czyli ok. 3 m pod obecnym poziomem gruntu. Być może jest to woda gruntowa?

26.06. 2025 r. Poprosiłem Remigiusza Szczuraszka o wykonanie aktualnych zdjęć, w celu pokazania najnowszej sytuacji. Widoki, które przedstawił na swoich zdjęciach R. Szczuraszek wskazują, że po miesiącu stan przedbramia uległ dalszemu pogorszeniu, czemu sprzyjały padające deszcze.

Przez ten otwór w przedbramiu lał się strumień wody!!!
Przesunął ciężkie kamienie. Fot. R. Szczuraszek

Droga nad mostem, prowadząca do przedbramia. Widoczny otwór, który niedługo się powiększy
i woda będzie spływać nad arkadowy most z 1603 r., uszkadzając go. Fot. R. Szczuraszek

Zdjęcie zrobione przez powyższy otwór. Widać kostkę brukową, która wpadła do środka i zawilgocony piach, czyli płynęła tędy woda.
Niedługo pozostałe kostki brukowę zapadną się na dużej powierzchni mostu. Już raz to się zdarzyło w 2005 r. Fot. R. Szczuraszek

Powyższa sytuacja może wskazywać, że woda wpływa nad kaponierę oraz na most. Nie wiadomo, czy jest to woda przenikająca z pokazanej studzienki, a może z innego źródła

Popękany mur przedbramia, także w wyższej partii. Fot. R. Szczuraszek

Nie jestem znawcą budownictwa i nie wiem, czy otwór w murze, popękany mur przedbramia, duże braki cegieł i ich zły stan mogą w przyszłości spowodować lokalne zawalenie się ściany. Ją można odbudować, ale nie odbudujemy heraldycznej kompozycji w zwieńczeniu bramy wjazdowej, co byłoby ogromną stratą.

Piękna heraldyczna kompozycja z 1603 r. w zwieńczeniu bramy, czy może ulec rozbiciu?

Wnioski

1. Po ostatnich deszczach sytuacja uległa dalszemu pogorszeniu. Powinien zostać powiadomiony Inspektor Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.
2. Droga prowadząca do przebramia chyba już powinna zostać zamknięta. Po kolejnym deszczu kostka brukowa zapadnie na większej powierzchni. Pamiętam, że w 2005 r. zapadła się na znacznej powierzchni, gdy wjechał autobus. Wtedy prędko dziurę zasypano piachem i załatano ubytki kostką brukową.
3. Można sądzić na podstawie przenikania wody do kaponiery, że otwór w murze przedbramia i zły stan cegieł powstał na skutek niedrożności studzienki kanalizacyjnej lub/i jej nieszczelności. Teraz łatwiej to sprawdzić na skutek istnienia otworu w przedbramiu. Być może, że woda ze studzienki trafia też na most.
4. Należałoby sprawdzić w kaponierze, skąd wpływa do niej woda. Istnieje też przypuszczenie, że w trakcie budowy kaponiery wykonano otwór odprowadzający wodę (woda deszczowa dostawała się przez dawne otwory strzelnicze). Po nasypaniu w XVIII w. na zewnątrz przedbramia dużej warstwy ziemi (ok. 3 metrowej) ten otwór może stał się doprowadzającym wodę. W TV często pokazują jakieś skuteczne masy uszczelniające.

Literatura

Kaponiera zamku oleśnickiego

Odwadnianie i badanie kaponiery zamku oleśnickiego

Od autora • Lokacja miasta • Oleśnica piastowska • Oleśnica Podiebradów • Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów • Oleśnica po 1885 r. • Zamek oleśnicki • Kościół zamkowy • Pomniki • Inne zabytki
Fortyfikacje • Herb Oleśnicy • Herby księstw • Drukarnie • Numizmaty • Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica • Wojsko w Oleśnicy • Walki w 1945 roku • Renowacje zabytków
Biografie znanych osób • Zasłużeni dla Oleśnicy • Artyści oleśniccy • Autorzy • Rysowali Oleśnicę
Fotograficy • Wspomnienia osadników • Mapy • Co pod ziemią? • Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie • Recenzje • Bibliografia • Linki • Zauważyli nas • Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki • Fotografie miasta • Rysunki • Odeszli • Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI • ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOŚCI