Sale miejskie

Autor tekstu: Przemysław Łuczak 2005 r.
Uzupełnienie tekstu i ilustracji M. Nienałtowski 10.04. 2017

Jednym z głównych ośrodków kultury w Oleśnicy lat dwudziestych i trzydziestych ubiegłego wieku były Oleśnickie Sale Miejskie (Oelser Stadtsäle). Powstały one na przełomie lat 1925/26 w oparciu o już istniejące sale zajazdu "Elysium" rozmieszczone na obecnym terenie przy ulicy Wojska Polskiego, obok Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych, na przeciwko stacji benzynowej.

Niżej pokazano zajazd Elysium, którego właścicielem ok. 1900 r. był Bittner

Zajazd Elysium ok. 1900 r. na fragmentach widokówki z kolekcji Jacka Kamińskiego

Sala Elysium ok. 1900 r. Obok sceny widoczne są dwa piece do ogrzewania sali. Z kolekcji Jacka Kamińskiego

Ogródek letni zajazdu Elysium z drewnianymi pawilonami serwujacymi piwo.
Był tam też pawilon ze sceną letnią. Z kolekcji Jacka Kamińskiego

Fragment planu Oleśnicy z 1899 r., przedstawiający teren Elysium, który nie ulegał zmianie w latach 1882-1911.
Widać, że ogródek letni zajmował bardzo dużą powierzchnię

Na widokówce budynek Elysium po 1900 r. Z kolekcji Jacka Kamińskiego

Park przy zajeździe po 1900 r. Fragment widokówki z kolekcji Jacka Kamińskiego

W głównej sali Elysium już w latach 1835-1860 odbywały się występy orkiestr symfonicznych i rozrywkowych. Latem nawet kilkudziesięcioosobowe zespoły grały dla mieszkańców w ogródku. W soboty i niedziele oraz święta występowały też zespoły 8 Regimentu Dragonów i 6 Batalionu Jegrów. W 1925-1926 r. zajazd Elysium zmienił nazwę na Oleśnickie Sale Miejskie i został rozbudowany o budynek wysokości 4-ch pięter, mieszczący mechanizmy i zautomatyzowaną scenę.

Sale Elysium już o nazwie Oleśnickie Sale Miejskie, z widocznym na końcu wysokim budynkiem mieszczącym mechanizmy sceny

Do wnętrza sal prowadziły dwie bramy -jedna od strony nieistniejącego już placu Jegrów (stał tam jedynie pomnik) i jedna od obecnej ulicy Wojska Polskiego (Wartenbergerstraße). Od strony placu Jegrów można było wejść do restauracji.

Może już wówczas nastąpiła rozbudowa tej budowli o dodatkowe 3 skrzydła. Fragment widokówki z ebay.de

Fragment planu z 1939 r. Widać na nim, że do głównego budynku dobudowywano dodatkowe skrzydła,
w których m.in. znajdowały się pomieszczenia hotelowe i garaże dla osób podróżujących swoimi samochodami

Na fotografii z ok. 1930 r. sala przygotowana do bankietu lub potańcówki,
co wynika z ustawienia stołów i krzeseł [1]

Sala z ustawieniem krzeseł do występów teatralnych lub koncertu [1]

Powierzchnia ścian wykończona była drewnianą boazerią. Ponad widownią znajdował się balkon w kształcie podkowy. W czasie wystawiania sztuk teatralnych ustawiano podłogę o amfiteatralnym wzniesieniu, aby zapewnić dobrą widoczność sceny z każdego miejsca. W zachodniej części sali przy scenie było miejsce dla 40-osobowej orkiestry. Scena miała powierzchnię 200 m2, wyposażona była w kilka zapadni. Zwieńczała ją uchylna kopuła. Scena w zależności od potrzeb mogła być rozszerzana o proscenium, rampę oraz iluminację powierzchni sceny. Oświetlenie sceny, mogło zapewnić światłość 70 000 kandeli (klasyczna żarówka 100-watowa to ok 1000 cd)

Sala oraz scena i garderoby wyposażone były w specjalny system ogrzewania, który zapobiegał powstawaniu prądów zimnego powietrza w czasie podnoszenia i opuszczania kurtyny, przenikających na widownię. Za kulisami znajdowała się klatka schodowa prowadząca do ośmiu garderób dla solistów, dwóch zbiorowych, oraz specjalnej dla muzyków. Przy dużej sali znajdowały się jeszcze dwie mniejsze. W bezpośredniej styczności z salami znajdowała się restauracja "Elysium" z barem, klubem i salą do gier. Cały obiekt otoczony był pięknym parkiem o powierzchni 9600 m2.

Dekoracja do sztuki Herodes i Mariamne autorstwa Friedricha Christiana Hebbela [1]

Na pierwszym planie widać dobudowaną budowlę mieszczącą mechanizmy podnoszenia i obracania sceny. Bliżej brama prowadząca do ogródka letniego [2]

Budowa związana z dodaniem sceny wraz z najnowocześniejszym wówczas na Dolnym Śląsku zapleczem technicznym trwała niespełna rok. Obiekt tworzyły duża sala teatralna, na około 1000 miejsc, połączona z pomieszczeniami pomocniczymi, takimi jak, sala koncertowa i sala zgromadzeń.

Z westybulu do foyer prowadziły schody z białego marmuru. Foyer rozciągało się wzdłuż całej szerokości sali sąsiadując z szatnią,
na przeciwko której były dwa stylizowane łukowe wejścia do sali teatralnej [1]

Niżej bilety z 1938 r. do Sal Miejskich.

Bilety ulgowe dla członków przybudówki NSDAP "Kraft Durch Freude" na przedstawienia operetkowe, operowe i koncerty symofoniczne. Z kolekcji Adama Fedorowicza

Na temat przyczyn zniszczena tego obiektu w 1945 r. krążyły różne opinie. Jedna osoba twierdziła, że 26 stycznia 1945 r. budynki jeszcze się nie paliły, inna zaś sądziła, że wtedy już był ogarnięty płomieniami. Jeszcze inna osoba twierdziła, że budynki zostały spalone w wyniku nalotu niemieckiego już po zajęciu miasta przez czerwonoarmistów (obiekt leżał przy głównej ulicy, którą przemieszczały się jednostki maszerujące na Wrocław). Ostatnio (maj 2005 r.) ogłoszono w wydawnictwie miejskim, że tę salę wysadzili czerwonoarmiści, chociaż była tylko wypalona. Na zdjęciu lotniczym Oleśnicy z 1.02.1945 r. (czyli pięć dni po zajęciu miasta) - obiekt ten był już spalony.

W latach pięćdziesiątych wypalony budynek został rozebrany w celu odzyskania cegły na odbudowę stolicy.

Literatura:
1.Das Buch der Stadt Oels in Schlesien / hrsg. vom Magistrat der Stadt Oels in Schlesien anläßlich des 675 jährigen Stadtjubiläums. Bearb. vom Schlitzberger. Berlin 1930
2. Bülow U. M. von., Der schlesische Kreis Oels: mit seinen Stadt- und Landgemeinden, Würzburg 1994.

Od autora • Lokacja miasta • Oleśnica piastowska • Oleśnica Podiebradów • Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów • Oleśnica po 1885 r. • Zamek oleśnicki • Kościół zamkowy • Pomniki • Inne zabytki
Fortyfikacje • Herb Oleśnicy • Herby księstw • Drukarnie • Numizmaty • Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica • Wojsko w Oleśnicy • Walki w 1945 roku • Renowacje zabytków
Biografie znanych osób • Zasłużeni dla Oleśnicy • Artyści oleśniccy • Autorzy • Rysowali Oleśnicę
Fotograficy • Wspomnienia osadników • Mapy • Co pod ziemią? • Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie • Recenzje • Bibliografia • Linki • Zauważyli nas • Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki • Fotografie miasta • Rysunki • Odeszli • Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI • ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOŚCI