Marek Nienałtowski
Aleje spacerowe w Oleśnicy
25.01.2006 r.

Promenady oleśnickie - aleje spacerowe - zaczęły powstawać zapewne za czasów pierwszego z Brunszwików, osiadłych na zamku oleśnickim w 1793-1805 r. Był on znany z tej działalności. Zapewne ich rozwój w XIX w był inspirowany przez burmistrza R. Kallmanna, jako element upiększania miasta, co miało skutkować osiedlaniem się bogatszych warstw nowych mieszkańców (oni powiększali budżet miasta). Promenady osiągnęły największy rozkwit po wybudowaniu Parku Miejskiego w 1925 r.

Backerdamm Promenade
Nazwa promenady prawdopodobnie pochodzi od słów damm - wał, grobla i backer - piekarz. Można sądzić, że nazwa pochodziła od budynku piekarza znajdującego się przy ul. Wrocławskiej, w miejscu, gdzie zaczynał się wał ziemny i później promenada. Naturalnie jest to tylko przypuszczenie, które kiedyś będzie można zweryfikować.

Widok na Backerdamm Promenade [1], Z prawej niewidoczna rzeka, z lewej podmokła łąka
Zmodernizowany w 2012 r. odcinek byłej Promenady Backerdamm



Mapa przebiegu promenady przed 1939 r. Pomiędzy odcinkiem rzeki o nazwie Klingel i Małą Młynówką
rozciągał się kiedyś staw Liliowy, potem został osuszony.

Promenada Backerdamm powstała prawdopodobnie dopiero w trakcie budowy Parku Miejskiego i ciągnęła się wzdłuż rzeki (kanału) o nazwie Klingel (obecnie jest to rzeka Oleśnica). Zaczynała się przy obecnej ul. Wrocławskiej i kończyła, być może, przy stawach w Parku Miejskim. Wcześniej promenada była ścieżką wiodącą po koronie wału, otaczającego staw Liliowy (Lilienteich), który istniał od początków powstania miasta. Na powyższej widokówce widać jeszcze roślinność pokrywającą podmokłe tereny.

Pozostałością po tej promenadzie jest jej krótki odcinek, przebiegający wzdłuż płotu targowiska przy ul. Wrocławskiej. Kres istnienia promenady położyło wybudowanie przedłużenia ul. Wojska Polskiego (która ją przecięła) i ówczesna sytuacja.

Dodano 4 maja 2012.
Od 2011 r. trwa odtwarzanie tej promenady jako ścieżki rowerowo-rolkowej itp. Na terenie byłego stawu, łąki, ogródka działkowego itd., powstaje park.

Być może, że Promenada Backerdamm przebiegała po 1925 r. przez Park Miejski i kończyła się na pl. Maryjnym (ob. pl. S. Staszica), czyli przebiegała przez obecną ul. Spacerową. Co można zauważyć na powyższej mapie.

Aleja Brzozowa (Birken Allee)
Aleja ta powstała z drogi polnej prowadzącej do Boguszyc. Ruch na niej wzrósł w XIX w. gdy zaczęto odwiedzać w Boguszycach zajazd "Pod aptekarzem", co znalazło nawet odbicie w nazwie tej drogi. Biegła ona wzdłuż kanału rzeki Oleśnica, powstałego ok. 1600 r. Sądząc z wieku brzóz widocznych na widokówkach, aleja mogła powstać w połowie XIX w.

Aleja Brzozowa nad rzeką (kanałem) Oleśnicą z domkiem dla łabędzi [1].Po lewej stronie alei także widoczna jest woda - to okolice dzisiejszego basenu, gdzie ówcześnie istniało duże rozlewisko
Stosowane przy końcu XIX w. nazwy tego odcinka alei


Mapa przebiegu Birken Allee przed 1939 r.

Birken Allee (Aleja Brzozowa) obecnie ul. Brzozowa, zaczynała się przy obecnej ul. Wojska Polskiego, a kończyła w okolicach byłego cmentarza żydowskiego. Poprzez rzekę wybudowano kilka mostków. Pierwszy z nich znajdował się w okolicy cmentarza (jest jeszcze pokazany na mapie Oleśnicy z 1952 r.). Drugi przy obecnym basenie Atol, kolejny przy cmentarzu żydowskim.


Mostek przy cmentarzu [1]. (Widokówka ze zbioru "Wojtka")

Mostek za obecnym basenem Atol.
(widokówka ze zbiorów Ryszarda Bobera)

Podczas budowania Parku Miejskiego i ul. Brzozowej zaszła najprawdopodobniej konieczność usunięcia części brzóz. Po wybudowaniu Parku Miejskiego rola alei wzrosła. W latach 60-tych zamknięto dopływ wody do rzeki (kanału) Oleśnica i przestała ona istnieć. Wtedy rzeka Oleśnica zaczęła płynąć swoim starorzeczem sprzed 1600 roku. Zaniedbanie Parku Miejskiego po 1945 r. i brak rzeki, doprowadziło do zaniku spacerowej roli alei. Na samym początku zachowało się kilka drzew, w tym kilku cennych, będących ostatnią pamiątką po rzece i alei.

Początek obecnej ul. Brzozowej. Z prawej dwa rzędy drzew, pomiędzy którymi istniał kiedyś kanał rzeki Oleśnicy.

Promenade An der Oelsbach (Promenada Nadrzeczna)

Promenada ciągnąca się wzdłuż rzeki, z tyłu domów przy obecnej ul. Lwowskiej - aż do ul. Wojska Polskiego. Wg planu z 1882 r.
Początek promenady przy skrzyżowaniu ul. Lwowskiej i ul. J. Sinapiusa

Promenada ta powstała zapewne w XVIII- XIX w. Biegła wzdłuż uregulowanej rzeki Oleśnica od skrzyżowania ul. Lwowskiej i ul. J. Sinapiusa, kończyła się przy ul. Wojska Polskiego. Przedłużeniem jej była Aleja Brzozowa. Dzisiaj po niej nie ma prawie żadnego śladu. Zachowało się kilka drzew przy ul. Kochanowskiego - pomiędzy płotem bazaru, a budynkiem MOKiS-u.

Kilka drzew obok budynku MOKiS, które kiedyś rosły nad rzeką Oleśnicą i były częścią Promenady Nadrzecznej

Weg nach Monplaisir (ul. Krucza)
Także aleją spacerową była obecna ul. Krucza. Prowadziła ona od początku XVII w. z zamku książęcego do domu wypoczynkowego (Lusthaus) Podiebradów. Później (XVIII-XIX w.) ten dom przekształcił się w zajazd Monplaisir. Analogicznie nazywała się ta alejka. Zachowała się ona do obecnych dni.


Ul. Krucza na początku XX w.

Zbieżne:
Rzeka Oleśnica w historii miasta. Wybrane zagadnienia.
Kompleks wypoczynkowy
Park miejski


Od autora • Lokacja miasta • Oleśnica piastowska • Oleśnica Podiebradów • Oleśnica Wirtembergów
Oleśnica za Welfów • Oleśnica po 1885 r. • Zamek oleśnicki • Kościół zamkowy • Pomniki • Inne zabytki
Fortyfikacje • Herb Oleśnicy • Herby księstw • Drukarnie • Numizmaty • Książęce krypty
Kary - pręgierz i szubienica • Wojsko w Oleśnicy • Walki w 1945 roku • Renowacje zabytków
 Biografie znanych osób • Zasłużeni dla Oleśnicy • Artyści oleśniccy • Autorzy • Rysowali Oleśnicę
 Fotograficy • Wspomnienia osadników • Mapy • Co pod ziemią? • Landsmannschaft Oels
Wydawnictwa oleśnickie • Recenzje • Bibliografia • Linki • Zauważyli nas • Interpelacje radnych
Alte Postkarten - widokówki • Fotografie miasta • Rysunki • Odeszli • Opisy wybranych miejscowości
CIEKAWOSTKI • ZWIEDZANIE MIASTA Z LAPTOPEM, TABLETEM ....
NOWOŚCI